Waarom Kendrick Lamar de verbeterde versie van 2Pac is

(Kendrick Lamar op Rock Werchter in 2013, foto Ben Houdijk)

Door: Roberto Lobosco

Om Kendrick Lamar - de man met een weergaloze show op Lowlands 2015 - beter te begrijpen, kun je het beste zijn track met Taylor Swift onmiddellijk vergeten. Je weet wel, de track die op de VMA's allerhande prijzen in de wacht sleepte, die 'Bad Blood' heet en die we inmiddels al grijs hebben gedraaid op 3FM.

Deze dus:

Niet handig

Ja? Geheugen opgefrist? Oke, dan is het nu zaak om de track weer te vergeten. Want wanneer je tot de psyche van rapper Kendrick Lamar wilt doordringen, dan is deze vette track niet kenmerkend voor de muzikant noch de boodschap die hij wil uitdragen.

Niet voor niets noemen we hem in de titel van dit verhaal de verbeterde versie van 2Pac. Hem linken aan Taylor Swift is dan niet handig.

Spreken vanuit hiernamaals

Hierboven lees je de brief die Kendrick schreef aan 2Pac (of Tupac, daar willen we vanaf zijn) ter nagedachtenis aan zijn overlijden op 13 september 1996, 19 jaar geleden. De brief is gepubliceerd op de site van 2Pac. Dat Lamar schatplichtig is aan Shakur, beseft de rapper uit Compton maar al te goed.

Niet voor niets heeft Lamar op zijn laatste album To Pimp a Butterfly - aanvankelijk had Lamar To Pimp A Caterpillar in gedachten, een alternatieve afkorting van 2Pac - een imaginair interview met de neergeschoten rapper, door oude interviewfragmenten van 2Pac zo te knippen dat het lijkt alsof hij praat vanuit het hiernamaals. In het tweegesprek stelt Lamar alle vragen die hij wilde stellen aan 2Pac en drukt hem op het hart dat hij, Kendrick, zal leren van de fouten die 2Pac maakte.

PTS-syndroom

Zo redenerend kun je zeggen dat 2Pac de rauwere versie is van Kendrick Lamar, die negen jaar was toen 2Pac werd neergeschoten. Lamar woonde destijds in Compton in Los Angeles, waar 2Pac op dat moment de bekendste hiphopper van allemaal was.

De wieg van Lamar stond in de beruchte South Side van Chicago, waar bendegeweld welig tierde en dat zijn ouders Kenny Duckworth and Paula Oliver wilden ontvluchten. Onfortuinlijk genoeg verhuisden ze naar Compton, zo niet de beruchtste wijk van LA, waar de rappers van NWA ook vandaan kwamen (en niet schroomden dat kenbaar te maken bovendien). Drugs, bende- en politiegeweld waren aan de orde van de dag, Lamar zag zijn eerste moordslachtoffer toen hij vijf jaar oud was en dat alles heeft naar eigen zeggen diepe sporen nagelaten.

“The instinct to get out the way when you hear a popping sound, that’s real for me."

Op To Pimp A Butterfly - uitgebracht op Aftermath, het label van Dr. Dre - is zijn posttraumatische stressstoornis één van de vele onderwerpen die hij aansnijdt. Op de opvolger van zijn goed ontvangen good kid, m.A.A.d city klinkt Lamar soms sexy ('These Walls'), soms jazzy ('For Free'), soms vol zelfvertrouwen ('i') en soms boos, bijvoorbeeld op 'King Kuta', dat eerder dit jaar onze Megahit was.

Burgerrechtenbeweging

'King Kunta' is een verwijzing naar het boek Roots: The Saga of an American Family van Alex Haley, dat het verhaal vertelt van Kunta Kinte, die als slaaf vanuit Gambia naar Amerika wordt gebracht. Voor Lamar staat Kunta symbool voor de standvastige en strijdlustige Afro-Amerikaan, die in de VS ten prooi valt aan uitbuiting en discriminatie.

De Burgerrechtenbeweging die strijdt voor gelijke rechten van Afro-Amerikanen krijgt op het album ruimschoots aandacht en Lamar zet mensen als Nelson Mandela, Martin Luther King, Malcolm X, Richard Pryor en Oprah Winfrey op een voetstuk. Onze collega's van 3voor12 bespraken deze namedropping al eens in een verhelderend artikel.

Profetische boodschap

To Pimp A Butterfly markeert een belangrijk moment in hiphop van de 21ste eeuw. Niet per se vanwege de Grammy's die Lamar in de wacht sleepte, voornamelijk omdat hij de stem is van de Afro-Amerikaanse generatie. Zo schreef hij in een waas van woede de track 'The Blacker The Berry', net nadat de tiener Trayvon Martin (foto boven) werd doodgeschoten door een blanke burgerwacht (een burger met een gun dus) in februari 2012.

Dat het nummer uitkwam juist in een periode dat protesten tegen politiegeweld op het hoogtepunt waren, na bijvoorbeeld de rellen in Ferguson, getuigt van een profetische boodschap. Lamar steekt dan ook niet onder stoelen of banken een organisatie als Black Lives Matter, gelinkt aan de Black Panther beweging, een warm hart toe te dragen.

Iconische award

Zijn werk en boodschap is niet onopgemerkt gebleven. Op een highschool in New Jersey wordt zijn album als lesmateriaal gebruikt om de tweedeling in de zwarte cultuur van Amerika te behandelen. Bovendien kreeg hij in mei 2015 van de senaat van de staat Californië de zogeheten Generational Icon Award uitgereikt voor het werk dat hij doet voor zijn wijk Compton.

"In less than 10 years as a professional artist, Mr. Lamar has gone from a local Compton young boy to become a multi-platinum, Billboard chart-topping, Grammy Award-winning musician, an incredible achievement for anyone 27 years old. But Mr. Lamar has not let his recent fame get the best of him. … Mr. Lamar is a familiar face in the neighborhood, giving back to his community that raised him."
- Senator Isadore Hall

Morele spagaat

Op To Pimp A Butterfly vertelt Lamar over morele vraagstukken waarmee hij dagelijks worstelt. Of hij zijn afkomst niet verloochent nu hij een beroemde rapper is en of hij zijn vrienden van vroeger nog wel onder ogen kan komen. Maar ook zijn spagaat tussen kunst en commercie en hoe hij zich daartussen probeert te balanceren, wat niet zelden depressies tot gevolg heeft.

"It’s really about me trying to balance these worlds – where I used to be and where I am today – from all different angles,” he says. “This album was therapy for me. I was looking at myself in the mirror and trying to figure out who I really am."
- Kendrick Lamar tegen The Guardian

Kwetsbaarheid loont

En het is juist die openheid, waarin rapper from the hood Kendrick Lamar zich kwetsbaar opstelt, die je bij 2Pac veel minder zag. En het is ook daarom dat hij door een hele generatie wordt omarmd, dat hij als het ware hun frustratie onder woorden brengt (en op muziek zet). Het was dan ook geen grote verrassing dat bij een protestmars van Black Lives Matter in Cleveland afgelopen juli, waar de politie met peperspray in de rondte spoot, het refrein uit zijn 'Alright' werd gescandeerd.

Daarmee is Kendrick Lamar zijn mentor 2Pac ontstegen en is hij meer in de lijn te plaatsen van Afro-Amerikaanse artiesten als Nina Simone, Gil Scott-Heron en The Staple Singers, die nauwe banden hadden met de Burgerrechtenbeweging van Martin Luther King.