Hoe zit het anno 2019 met proefdieren?

Cosmetisch vs. medisch

Cosmetica mag in Nederland niet meer op proefdieren getest worden, maar bij medicijnen mag dat wél. Hoe zit dat? Jan: "Bij medicijn-experimenten geef je een groep het medicijn, de andere groep krijgt een placebo. Als je dat op mensen zou testen, zou de groep met het placebo gewoon ziek blijven. Dat vinden we ethisch niet acceptabel, dus testen we het op dieren."

Er zijn gelukkig al veel methodes ontwikkeld om eigenschappen van nieuwe geneesmiddelen te testen zonder dieren, door middel van cel- en weefselonderzoek. Stoffen die bij zo'n onderzoek als beste uit de bus komen, moeten alleen nog wel getest worden op een compleet lichaam. Jan: "Pas als we iets op een compleet lichaam testen, kunnen we zien of er bijwerkingen optreden. Over het algemeen komen pas aan het einde van zo'n traject de proefdieren in beeld."

Afschaffen die hap?

Wat zou er gebeuren als we in één keer alle kooitjes open zouden zetten en dierproeven zouden afschaffen? Volgens Jan zou het dan heel moeilijk worden om bijvoorbeeld een middel tegen Alzheimer te vinden: "Het is een hele complexe ziekte die we niet alleen met cel- en weefselkweek zouden kunnen oplossen. Daarnaast wordt het zonder dieren ook lastig om nieuwe ziektes, zoals het ZIKA-virus, te leren begrijpen."

Ontwikkelingen

Er wordt hard gewerkt om alternatieven te vinden voor dierproeven waarbij de medische noodzaak minder hoog is. Vroeger werden er bijvoorbeeld ratten en konijnen gebruikt om te kijken of cosmetica voor huidirritatie zorgde, nu kan dat op mensenhuid: "Mensen doen tegenwoordig plastische chirurgie waarbij stukken huid verwijderd worden. Die kunnen we zo bewerken dat we er experimenten op kunnen doen!" Daarnaast worden stofjes die oogirritatie veroorzaken niet meer getest op levende konijnen, maar op ogen van kippen uit het slachthuis.

Dieren die gezond uit een traject komen, kunnen soms ook geadopteerd worden. Jan: "Voor honden en katten zijn er adoptieregelingen! We proberen het ook met muizen en ratten, maar daar zijn er zoveel van dat het wat moeilijker is."

De toekomst

Sander vraagt zich ook af hoe het er over een paar jaar voor zal staan. Hebben we in 2025 nog steeds proefdieren nodig? Nou, ja dus. Jan: "Ik denk wel dat het weer een stuk gedaald zal zijn, al gaat de daling steeds langzamer. Voor alle 'makkelijke' gevallen hebben we al alternatieven, maar nu blijven de ingewikkelde ziektes over. Het zal dus lastig zijn om dieren geheel te vervangen."

Wil je nu helpen om het aantal dierproeven zoveel mogelijk te verminderen? Dan heeft Jan een paar tips voor je! Je kunt geld doneren aan Stichting Proefdiervrij en Vrienden Diergeneeskunde. Een andere optie, iets permanenter, is om je eigen lichaam na je dood beschikbaar te stellen aan de wetenschap. Het hele gesprek met Jan luister je hieronder terug.