Lisa werd verhandeld: "Je hebt niets te vertellen, ze houden je klein"

Wat is mensenhandel?

'Mensenhandel’ staat voor uitbuiting, vaak in combinatie met bedreiging, geweld, afpersing, misleiding of machtsmisbruik. Een kwart van de slachtoffers is minderjarig: jonge mensen lopen meer risico, net als mensen die op de vlucht zijn.

Mensenhandel komt overal ter wereld voor, óók in Nederland. De meest bekende vorm is uitbuiting in de seksindustrie (denk hierbij aan het verhaal van Lisa hieronder), maar ook gedwongen arbeid en gedwongen criminaliteit zijn vormen van mensenhandel.

Manipulatie

Als kind was Lisa erg op zichzelf, maar in de puberteit veranderde dat: ze gedroeg zich zelfverzekerder en zette zich af tegen haar ouders. Samen met een vriendin hing ze steeds vaker op straat rond, waar ze in aanraking kwam met een vriendengroep. Toen het thuis na het zoveelste conflict escaleerde, pakte Lisa haar koffers en kon ze tijdelijk intrekken bij een van de jongens uit de groep.

Er was een vriendschap ontstaan tussen de twee en hij behandelde Lisa goed: hij was begripvol en heel lief voor haar. Hij moest alleen af en toe thuis zaken doen, dus werd Lisa verteld dat ze even weg moest. Zij zag daar geen kwaad in en vertrok voor een wandeling naar de stad.

"De eerste keer zat ik op een bankje in het centrum en drukte er ineens iemand geld in mijn handen. Ik had geen idee wat ik daarvan moest denken, dus ik gooide het weg. Ik dacht 'Wat moet ik met dat rotgeld?' Niet veel later dwong iemand anders me hardhandig met hem mee te gaan. Hij nam me mee naar een steegje, zette een mes op mijn keel en vertelde hij me wie mijn moeder was, wie mijn zusje was... En als ik niet meewerkte, dat niet alleen mij iets aangedaan zou worden. Hij sneed mijn lingerie kapot en misbruikte me."

Lisa vluchtte terug naar het huis van haar vriend, die haar troostte en zorgde dat ze bij kon komen. En daar begon de manipulatie: hij vertelde Lisa dat er een bende actief was die achter jonge meisjes aanzat, en dat ze daar goed voor op moest passen. Hij zou het verschrikkelijk vinden als haar nog een keer iets overkwam.

Dat was een goed stukje tactiek van hem. Hij werd mijn veilige haven, omdat er bij hem thuis nooit iets gebeurde.

De verkrachtingen stopten niet. "Het ging van kwaad tot erger. Ik werd in steegjes verkracht, in auto's, in huizen... Overal waar je je kunt bedenken. Soms werd er een fles drank op mijn lippen gezet of goten ze het over me heen om me te vernederen en om het moeilijker te maken om weerstand te bieden. Als ze klaar waren, werd ik gewoon weer buiten gezet. Ik was dan zó bang dat ik weer terugvluchtte naar zijn huis, waar hij me keer na keer oplapte."

Mensenhandelnetwerk

Na een tijdje vond er een inval plaats door de politie. Alleen Lisa was thuis op dat moment - waarschijnlijk wist haar loverboy dat de inval eraan zat te komen. Op het politiebureau werd Lisa verteld dat ze onderdeel was van een mensenhandelnetwerk. Haar loverboy had Lisa compleet in zijn macht en regelde dat zij verhandeld kon worden aan andere mannen. "Ik kreeg een computer met zijn naam voor mijn neus en ik dacht alleen maar 'Waar heb je het in godsnaam over?' Ik kon het niet geloven. Er ging van alles door mijn hoofd, ik wilde dat iemand me kon vertellen wat er aan de hand was. De politie adviseerde dat ik zo snel mogelijk mijn woonplaats uit moest en tijdelijk ergens anders moest gaan wonen."

Vallen en opstaan

Lisa woonde eerst een tijdje bij haar vader en daarna in een internaat. Daar werd eraan gewerkt om haar weer een normaal ritme, eetpatroon en schoolleven te geven. Door alle gebeurtenissen was ze compleet in de war.

Ik was opstandig, boos en in mezelf gekeerd tegelijk. Ik had een enorm schaamtegevoel, het voelde alsof ik had gefaald als dochter en als mens.

Ze moest zich melden bij een psycholoog, maar dat was een man. Dat hielp niet. Langzaam leerde ze door groepsactiviteiten en gesprekken op het internaat weer vertrouwen op te bouwen, tot het weer fout ging. Ze kreeg berichten vanuit het netwerk, telefoontjes en bedreigingen dat ze 'snel moest komen opdraven'. Lisa kreeg in die tijd extra begeleiding, maar toen ze een keer met haar groep naar de kermis mocht, werd ze met een mes bedreigd. Lisa wist te vluchten, maar schoot meteen weer in overlevingsstand: mannen in haar omgeving zag ze als vijand, vertrouwen was er niet meer.

Wat volgde was een lange periode van therapie, vallen en opstaan, begeleid wonen en uiteindelijk weer op zichzelf wonen. Dat bleek niet te kunnen. Het netwerk had haar nog steeds op de radar staan en 'regelde' een groepsverkrachting in haar eigen huis. Lisa: "Ze willen je angst inboezemen, laten zien dat zij de baas zijn. Jij hebt niets te vertellen, je moet denken dat je niks waard bent. Je bent een product voor hen, bijna alsof je een pak melk koopt in de supermarkt."

Lyme

Na weer een periode van therapie wist Lisa een opleiding tot sociaal pedagogisch werker af te ronden en een eigen leven op te bouwen. Ze werkte als groepsleider en begon aan een nieuwe opleiding tot maatschappelijk werker, maar ze werd gebeten door een teek en bleek de ziekte van Lyme te hebben.

Je wordt niet meer serieus genomen, ze zien je geschiedenis in een dossier en denken 'bingo, die zal wel een burn-out hebben'.

Daar kwamen de artsen veel te laat achter, aldus Lisa: "Zij schoven mijn symptomen af op een burn-out, in plaats van dat ze echt naar mijn verhaal luisterden. Nu moet ik leven met de gevolgen daarvan, het voelde voor mij wéér als falen. Ik heb door de chronische Lyme al een paar keer opnieuw moeten leren lopen."

Een nieuwe start

Om deze ziekte op de agenda te krijgen is Lisa samen met Verona, ook chronisch Lyme-patiënt, een platform gestart. Lisa geeft voorlichting over Lyme, maar ook over mensenhandel. "We moeten dit met elkaar oplossen, iemands verleden mag niet zijn of haar toekomst worden. Een vriendin van me met een soortgelijk verhaal heeft zichzelf opgehangen, omdat ze niet de goede hulp kreeg en ze zich niet gehoord voelde. Dit moet niet kunnen."

Lisa heeft lang getwijfeld of ze met haar ervaringen rondom mensenhandel naar buiten wilde treden. "Ik doe het nu toch, omdat het een onderwerp is dat erg onderbelicht is en waar heel weinig mensen mee naar buiten komen. Het is voor een hoger doel, ik wil een verschil maken en laten zien dat een loverboy niet altijd iemand is waar je verliefd op bent en die je cadeautjes geeft. Mensen hebben vaak geen idee wat zich allemaal afspeelt in dit soort circuits, ook hier in Nederland. Realiseer je dat het iedereen zou kunnen overkomen."

Kijken naar wat er wel kan

Lisa wil dat er op een andere manier gekeken wordt naar verhalen zoals die van haar. "Mensen zien snel alleen een slachtofferverhaal, maar mensen die dit overkomen is zijn vaak juist zo ontzettend krachtig. Zij komen hier op een goede manier uit en hebben geleerd om te vechten voor hun leven. Dát moet benadrukt worden."

Een belangrijk punt voor Lisa is nazorg. Niet alleen voor de slachtoffers, maar ook voor de mensen om hen heen. "Ik heb nu weer goed contact met mijn ouders opgebouwd, maar de situatie had toen ook erg veel effect op hen. Directe naasten verdienen ook hulp om daarmee te dealen. Als we hier echt energie in steken kunnen we de slachtoffers een toekomst geven, met betere nazorg en aandacht op maat. Dat gaat niet bij iedereen lukken, maar laten we streven naar een grote groep waarbij het wél lukt. Zie slachtoffers als mensen die talent en kwaliteiten hebben en geef ze de hulp die nodig is om dat weer naar boven te halen. Het kan! Ik ben er het levende voorbeeld van."

Kom in actie voor 3FM SR19: The Lifeline

In de week voor kerst (18-24 december) trekken er drie teams met 3FM-dj’s te voet door Nederland, in estafettevorm. Zij lopen één route van Goes naar Groningen, terwijl ze 24/7 live radio maken en acties bezoeken die luisteraars organiseren. Hiermee halen ze samen met de rest van Nederland geld op om jonge mensen te beschermen tegen mensenhandel.

De dj's lopen van actie naar actie, dus als jij je wilt inzetten voor 3FM SR19 zou het zomaar kunnen dat 3FM bij je langskomt of je actie in de spotlight zet. Meld jouw eigen actie, evenement of idee aan via 3FM.nl/kominactie en zet je samen met de rest van Nederland in om slachtoffers van mensenhandel een nieuwe toekomst te bieden.