Sam is blij met de excuses van Sander Dekker: 'Beter laat dan nooit'

Begin deze maand zijn adopties uit het buitenland opgeschort. Dit heeft te maken met misstanden tijdens de adoptieprocedure, zoals kinderdiefstal en -handel. De Nederlandse staat is al sinds de jaren zestig op de hoogte van dit soort praktijken, maar heeft jarenlang weggekeken.

Sam is een van de gedupeerden van deze misstanden. In 1984 is zij vanuit Sri Lanka geadopteerd door een gezin met hulp van adoptiebureau Flash. “Flash is opgericht door wensouders omdat zij vonden dat het adoptieproces te veel haken en ogen had en te lang duurde," zegt Sam. "Hoewel ik dat snap, is het natuurlijk niet voor niets. Het is niet alsof je naar de supermarkt gaat en even iets koopt, je speelt met het leven van een kind. Je speelt eigenlijk voor God. Dan is het logisch dat je er drie à vier jaar over doet voordat je goedgekeurd wordt.”

Babyfarms en misstanden

Bij de afleveringen van Zembla over adoptiebedrog vorig jaar begonnen dingen echt op hun plek begonnen te vallen. “In een aflevering vertelt Dilani Butink haar verhaal en gaat het over babyfarms en over de misstanden bij adoptiebureau Flash. Toen ik de naam Flash hoorde, gingen alle alarmbellen bij mij af.”

Sam realiseerde dat zij ook is geadopteerd via Flash en is toen op onderzoek gegaan. “Mijn adoptieouders zijn altijd heel transparant geweest over mijn adoptie, dat kon ook niet anders want ik had een andere kleur. Ik denk niet dat mijn adoptieouders wisten dat de gegevens van mijn adoptiepapieren niet klopten. Ze hebben wel eens verteld dat ze eigenlijk een ander meisje hadden geadopteerd en dat zij niet meer kon komen en ik eigenlijk daarvoor in de plaats ben gekomen. Ik weet zelfs de naam van dat meisje nog, zo’n indruk heeft dat op mij gemaakt.”

Het onderzoeksjournalistieke televisieprogramma Zembla maakt al sinds 2017 afleveringen over adoptiebedrog waarin alle schandalen rondom adoptie, waar de Nederlandse staat van op de hoogte was, boven tafel komen.

Half jaar voor een zoektocht

Toen Sam merkte dat het mis zat met haar eigen adoptiegegevens, had ze net de studie orthopedagogiek afgerond. Wat het allemaal betekende, zo'n adoptie, daar wilde ze zich pas mee bezig houden na het behalen van haar diploma. “Ik kreeg mee van mijn adoptieouders dat je diploma heel belangrijk is, dus daar hield ik me vooral mee bezig. Net nadat ik afstudeerde, werd Sri Lanka getroffen door de tsunami van 2004. Ik dacht: Nu ben ik te laat.”

Sam kon haar adoptiepapieren gelukkig meegegeven aan Siri Silva. Hij was werkzaam voor de programma's Vermist en Radar en was toevallig in Nederland. Hij zou weer naar Sri Lanka gaan en is daar voorwerk gaan doen om Sam’s biologische familie te vinden. “Ik trok een half jaar uit voor deze zoektocht en wilde met mijn diploma als orthopedagoog vrijwillig gaan werken in een weeshuis.”

Ontbijten met slecht nieuws

In januari 2005 vertrok Sam naar Sri Lanka, samen met de moeder van een goede vriendin. Siri Silva kwam hen ophalen van het vliegveld en bracht ze naar een guesthouse. “Hij haalde ons op in een busje van het vliegveld. Ik had net plaats genomen en mijn backpack afgedaan, toen hij zei: 'Sorry, we hebben niks kunnen vinden, want al je gegevens zijn vervalst'."

In 1984, ten tijde van de adoptie, heeft Sam's biologische moeder een papiertje meegegeven met haar huisadres erop aan haar adoptiemoeder uit Nederland. Dat briefje heeft ze altijd bewaard en aan Sam meegegeven toen ze twintig jaar later naar Sri Lanka vertrok. "Ik gaf het briefje aan Siri en hij zei meteen: 'Maar dat is bij ons om de hoek, laten we er langs rijden'. Dus ik zit in dat busje en heb drie uur de tijd om na te denken. We rijden het dorp in, en ik denk bij elke vrouw die ik zie: Is dat d'r? Ik dacht dat ik gek werd. Uiteindelijk vonden we haar niet, ik zou niet weten hoe ik dat toen had ervaren.”

De volgende ochtend kwam Sam bij het ontbijt. Haar reisgenoot zat al op haar te wachten. “Ze zei: 'Sam, ik moet je wat vertellen. Siri is gisteravond nog even teruggegaan en hij heeft je familie gevonden. Maar ik heb slecht nieuws, want je moeder leeft niet meer'. Ik heb toen heel hard gehuild. Toen ik klaar was met huilen zei ze: 'We hebben nog wel ander nieuws. Je hebt nog een broer, een zus, een oma en een tante die jou graag willen zien'.”

Een bekend litteken

Diezelfde middag zat Sam in het busje om haar biologische familie te ontmoeten. “Siri vertelde me dat ik voorzichtig moest zijn, want iedereen in dat dorp wil dat ik hun verloren dochter ben. Er zijn zoveel adoptiekinderen weggegeven door acting mothers, vrouwen die worden omgekocht om het kind van een ander af te staan en te doen alsof het hun kind is. Siri zei: 'Ik heb het uitgezocht, dit is echt je familie maar alsjeblieft wees op je hoede'."

Het dorp stond als een carnavalsstoet te kijken hoe de westerlingen binnen kwamen rijden. "Voor het huisje, zonder elektriciteit en stromend water, stond een waterput. Toen kwam mijn broer naar buiten. Ik keek hem aan en hij keek een beetje achterdochtig naar mij. Hij pakte mijn hand en ik dacht: Gast, wat doe je? Hij bekeek al mijn vingers en ineens stopte hij. Hij keek me aan en zei 'naṁgī', wat zusje betekent."

Het bleek dat haar broer een litteken zocht. "Ik heb een litteken over mijn vinger en ik heb nooit geweten wat dat was. Hij vertelde dat ik hem ooit heb geholpen met bamboe hakken en dat hij toen per ongeluk in mijn vinger heeft gehakt. Hij was op zoek naar dat litteken om te checken of ik echt wel zijn zusje was. Hij wilde bewijs. Hij heeft altijd voor mij gezorgd en in één keer was ik weg. Dat was hartverscheurend.”

De ontlading en het familiegevoel kwam toen Sam’s broer een foto van hun moeder liet zien. “Hij liet foto’s zien van onze moeder en dat was dezelfde vrouw als de vrouw op de foto die ik had. Dus toen was het waar, toen wist ik dit is het. Dit is écht mijn familie.”

Erkenning door de regering

Sam heeft al die jaren familie gehad, waar ze niets vanaf wist. Ze weet niet eens of ze vrijwillig is afgestaan. Genoeg reden voor Sam om samen met dertig andere gedupeerde Sri Lankaanse adoptiekinderen de Nederlandse staat voor de rechter te slepen. “Sander Dekker heeft namens het kabinet excuses aangeboden. Maar dat betekent nog niet dat het kabinet erkent dat ze volledige verantwoordelijkheid neemt. Op dit moment is de advocaat bezig met een brief waarin hij vraagt of de overheid wil erkennen wat er is gebeurd. Pas als dat zo is, wordt inhoudelijk naar elke situatie gekeken en kunnen wij verdere stappen ondernemen.”

Het draait Sam niet om geld, het enige wat ze wil is minimaal een keer per jaar haar familie kunnen zien en haar eigen geboortedatum in haar paspoort hebben staan. Want inmiddels weet ze dat niet op 4 juli 1981 is geboren, maar op 17 december 1981. “Op het moment dat de regering erkent dat zij verantwoordelijk zijn, dan is het voor mij geslaagd. Daarnaast zou ik het fijn vinden als ik op kosten van de staat naar mijn familie zou kunnen gaan met mijn kind. En dat ik mijn familie een keer naar Nederland kan halen om te laten zien hoe het hier is. Dat is nu nogal ingewikkeld in verband met het krijgen van vergunningen. Tot slot zou ik op kosten van de staat mijn echte geboortedatum in mijn paspoort willen zetten.”

Misbruik

Haar adoptiegezin had nooit door de screening van Flash mogen komen, volgens Sam. Toen ze een jaar of zeven was, begon het misbruik. “Ik ging als klein kind naar de slaapkamer van mijn adoptieouders om lekker te kroelen in bed. Als mijn adoptiemoeder het bed uit ging, begon het. Nooit had ik er iets achter gezocht. Pas toen ik voor het eerst dingen ging doen met een vriendje, wist ik: Oké, dit zijn dingen die je dus niet met elkaar hoort te doen als je familie bent.”

Haar adoptievader ontkent het misbruik tot op de dag vandaag. Sam kan zich niet voorstellen dat haar adoptiemoeder het niet wist, dat kan kan niet anders. Inmiddels heeft ze geen contact meer met hen. "Ik neem mijn adoptieouders niet veel kwalijk, zij zijn ook slachtoffer. Ik neem het mijn adoptiemoeder kwalijk dat ze er niet voor mij is geweest. Zij was degene die mij had moeten beschermen. Wat ik hen beide kwalijk neem, is dat zij mij naar een land hebben gehaald hebben om voor me te zorgen en dat hebben ze uiteindelijk niet gedaan. Zij hebben mij op geen enkele manier een veilige thuishaven en familie waar ik bij terecht kon gegeven. Ik heb mij hierdoor altijd eenzaam gevoeld, dat voel ik me nog steeds.”

"Je bent niet je verhaal"

De stop op buitenlandse adopties heeft twee kanten voor Sam. “Stel nou dat je als stel heel liefdevol een kind hebt opgevangen om nu erachter te komen dat jouw kind van zo’n babyfarm komt. Of dat jouw kind gedwongen is afgestaan en dat door valsheid van documenten de biologische moeder nooit is terug te vinden. Dat gun je niemand. Maar er zijn ook succesverhalen, weeskinderen die worden geadopteerd en in liefdevol gezin terecht komen. Dat is natuurlijk fantastisch.”

Inmiddels is Sam ondernemer en richtte een succesvol pubquizbedrijf op. “Omdat in mijn hele leven iedereen bij mij weg is gegaan, ging ik mezelf daar tegen beschermen. Voordat mensen de kans kregen om bij mij weg te gaan, stootte ik ze zelf al af. Ik was super slecht in verbinding maken en dat is nu juist mijn passie. Nu ben ik constant bezig om mensen te verbinden, door middel van online teamuitjes en teambuildingsquizzen. Ik weet als geen ander hoe belangrijk verbinding is.”

Dat is ook wat Sam aan iedereen wil meegeven. Ongeacht wat je hebt meegemaakt en waar je vandaan komt, je kunt worden wat je wilt en groeien uit je pijn. “Je hebt altijd een keuze en je bent niet je verhaal.”