Zij bleven in Oekraïne: “Laat ons alsjeblieft niet van de voorpagina’s verdwijnen”

Anastasia (31) woonde 27 dagen in een metrostation: "In de stilte proberen we onszelf te mobiliseren en voor te bereiden op het ergste. Het is te vroeg om optimistisch te zijn."

Op haar Instagram @sundayriver_ laat ze de oorlog door haar ogen zien. “Je went eraan,” zegt Anastasia. “Overdag schrik ik niet meer van explosies en schoten. Maar 's nachts, wanneer mijn psyche onbeschermd is, voelt het bij het inslaan van een raket alsof die mij van binnen opblaast. Ik kan dan lange tijd niet stoppen met trillen."

27 dagen in een metrostation

Op 24 februari, de eerste dag van de oorlog, werd ze om 05:10 uur vol angst wakker. “De eerste dagen waren de meest verschrikkelijke,” zegt Anastasia. “Op de vierde dag dacht ik dat ik zou sterven. Ik nam afscheidsberichten op voor mijn ouders en mijn goede vriend. Toen ben ik met mijn vriend Ramon naar het metrostation gegaan.”

27 dagen verbleven ze ondergronds op de vloer in een wagon. “Elke avond kwamen vrijwilligers soep, aardappelen en thee brengen. Soms ook melk of bananen voor de kinderen. Af en toe gingen we terug naar mijn huis om zelf iets te koken, als we dachten dat het even veilig was. De winkels zijn open, maar veel producten zijn niet op voorraad."

Routine

In het metrostation verleende ze medische hulp. Ze had altijd een EHBO-kit bij zich en wat medicijnen en zalfjes. "De dagen waren eentonig: douchen, eten, hulp bieden en koken voor de nacht in de metro. Deze routine was behoorlijk rustgevend totdat de vermoeidheid het overnam."

Anastasia's levensmotto is: Leef in het moment. "Ik kan genieten als het rustig is. Elk moment is dan vol leven. Zeker na de afscheidsberichten. De tweede dag in de metro kon ik koffie kopen. Surrealistisch, dat geluk."

Weggaan?

Anastasia heeft meerdere kansen om weg te gaan uit Oekraïne voorbij laten gaan. "In 2014, toen Rusland onder andere de Krim annexeerde, heb ik uit angst niets durven doen. Daar heb ik vreselijk veel spijt van gehad. Ik voelde deze oorlog al aankomen en ondanks dat mijn verstand zei dat ik moest vluchten, koos ik voor mijn hart dat zei dat ik moest blijven. Dat ik hier nodig was. Ik moest strijden voor mezelf en mijn land. Als ik nu besluit om weg te gaan, verraad ik waarin ik geloof."

Voorbereiden op het ergste

Anastasia is al bijna een week weer thuis en zoekt alleen beschutting in het metrostation als de situatie levensgevaarlijk wordt. Tot die tijd helpt ze een dakloos geworden man met voedsel en medische hulp. "Hij is zijn paspoort kwijt. En zonder mag je niet het metrostation binnen."

Sinds de Russische troepen weg uit Kyiv zijn, zijn het verkeer en de drukte op straat toegenomen. "Mensen uit de buitenwijken komen terug naar de hoofdstad," zegt Anastasia. "Maar het is nog te vroeg om te juichen. Onze regering zegt dat de mogelijke vierde golf van geweld de moeilijkste kan zijn. In de tijdelijke stilte proberen we onszelf te mobiliseren en voor te bereiden op het ergste."

De tekst gaat verder na de afbeelding

Danylo (34) brengt levensmiddelen naar inwoners in Lviv: "Ik weet niet wat de westerse media zien, maar geloof me: het is nog niet eens de helft van al het geweld dat hier gaande is."

"Ik hoor constant sirenes," zegt Danylo. Hij woont in een klein dorpje in de regio Lviv, ten westen van Oekraïne. "Ik heb veel vrienden verloren. Mijn familie zit ondergedoken in kelders. Niemand heeft om deze waanzin gevraagd. De Russische troepen doden meestal niet alleen soldaten, ze slachten ook onschuldige burgers af die zich niet kunnen verdedigen."

Wapens zijn schaars, vertelt Danylo. "Ik heb geen bescherming. Niet eens een helm. Rondom Lviv zijn veel kleine dorpen. Het leger kan niet iedereen beschermen."

Hulp bieden is gevaarlijk

Danylo is een Amerikaanse Oekraïner en betrokken bij een stichting die vanuit Polen en Slowakije dagelijks medicijnen en andere levensmiddelen naar de inwoners van Lviv brengt. "Het is erg gevaarlijk," zegt Danylo. "Poetin verklaarde dat alle mensen met een buitenlands paspoort volgens hem 'wettige strijders' zijn, gelijk aan Oekraïense soldaten, en dus de vijand. Terwijl ik alleen maar hulp verleen aan mensen in nood."

Geen ziel

Via de app Telegram informeren Oekraïners elkaar van de posities van de Russische troepen. Ze delen video's die laten zien wat er wordt aangericht in hun land.

"Russische soldaten hebben geen ziel," begint Danylo. "Ik heb beelden gezien van vrouwen die voor de ogen van hun huilende kinderen worden verkracht. Er zijn video's van dode soldaten die worden opgegeten door honden."

Weggaan is geen optie

Danylo vertelt hoe in Lviv Russen en Russische sympathisanten de vluchtelingen belagen en vreselijke misdaden plegen. "Ze spuiten hatelijke teksten op de muren, vernielen meubels, stelen voedsel en waardevolle spullen, zetten het gas aan in een flat zodat het vlam vat. Vrouwen worden mishandeld en verkracht. Ik weet niet wat de westerse media zien, maar geloof me: het is nog niet eens de helft van al het geweld dat hier gaande is."

Is het mogelijk voor Danylo's vrienden en familie om Oekraïne te ontvluchten? "En hun huizen achterlaten?" vraagt Danylo geïrriteerd. "Absoluut niet. Als iedereen vlucht, denk je dat Poetin dan tevreden is en stopt? Straks verovert hij ook andere landen dan Oekraïne. Het is mijn plicht om de onschuldigen en zwakkeren te helpen. Ik moest sterker zijn dan mijn angst voor de dood."

‘Zolang ik adem, hoop ik’

Danylo heeft meer dan elf jaar in het Amerikaanse leger gediend. In Irak, Afghanistan, Kirgizië. "Ik heb nooit zoiets heftigs gezien als dit. Ik voel me soms moedeloos, vooral als er mensen zijn die levensmiddelen nodig hebben maar alles op is. Wat steeds vaker voorkomt. Het breekt mijn hart."

Het geweld kan Danylo niet breken. "Wat de Russen ook doen, we moeten overleven en herbouwen. In South Carolina is het motto: 'Zolang ik adem, hoop ik'. Dat is nu meer van toepassing dan ooit."

De tekst gaat verder na de afbeelding

Anna (21) reisde van noord naar west: "Langs de weg lagen onbedekte lijken, zowel van kinderen als volwassenen. We zagen honden die pootjes misten, verbrande auto’s en met kogels doorzeefde auto's."

Anna (21) woonde tot een paar weken geleden samen met haar vriend Dima in Irpin, een stad in ten noorden van Oekraïne. "Ik word iedere ochtend wakker met de gedachte: vandaag ga ik dood. En daar val ik ook mee in slaap. Ik denk niet wij Oekraïners ooit in staat zullen zijn deze oorlog achter ons te laten."

Schuilkelderleven

Op de eerste dag van de oorlog, 24 februari, wisten Anna en haar vriend Dima dat ze moesten vluchtten naar een schuilkelder. In de chaos en het verdriet vonden ze daar nieuwe vrienden. “We zaten met gezinnen, kinderen, tieners en huisdieren. We speelden en troosten elkaar.”

Er waren ook geluksmomenten. "We probeerden voor afleiding te zorgen en ons leven te leven. Ik ontmoette een meisje en toen ik hoorde dat ze jarig was, wilde ik dat samen met enkele andere vrouwen vieren. We konden gelukkig een taart kopen. Ze was zo blij en gelukkig. En ik ook."

Lijken langs de weg

De situatie in Irpin werd steeds gevaarlijker. "Op 4 maart werd het gebouw waarin we schuilden drie keer geraakt," zegt Anna. “De elektriciteit viel uit, er was geen water en gas. Toen besloten mijn vriend en ik om Irpin te verlaten. De bewaker kende iemand die nog twee plekken vrij had in zijn auto. Die reed naar een ingezakte brug die als schuilplaats diende. Vanaf daar liepen we naar een busplatform om een bus naar het treinstation van Kyiv te nemen."

Anna stopt even met praten. "Langs de weg lagen onbedekte lijken, zowel van kinderen als volwassenen. We zagen honden die pootjes misten. Verbrande auto’s of auto’s die doorzeefd waren door kogels. Op de achtergrond hoorde ik schoten. De hele weg heb ik gehuild. Onze vrienden die een eigen auto hadden zijn neergeschoten."

Haat

Nu verblijven Dima en Anna in Ternopil, ten westen van Oekraïne. Ze probeert de dag door te komen, maar voelt zich continu onveilig. De slaap jaagt Anna een angst aan. "Ik heb nachtmerries. Ik ben ook overdag moe. En ik voel voor het eerst in mijn leven haat: voor Rusland en Poetin. Ik heb altijd geprobeerd ze te begrijpen, maar nu ben ik klaar om de wapens op te pakken en te doden.”

De tekst gaat verder na de afbeelding

Ekateryna (22) is vrijwilliger en biedt hulp in Boetsja: "Mensen hadden honger, maar ze waren te bang om vuur te maken omdat de Russen dat misschien konden zien."

Al drie dagen reist Ekateryna (22) naar Boetsja. De Russische soldaten hebben afgelopen weekend de stad verlaten, maar de verwoestingen zijn enorm. Als vrijwilliger brengt Ekateryna medicijnen en maaltijden naar de inwoners en de Oekraïense soldaten. Verder werkt ze als vertaler voor Australische en Amerikaanse medische hulpverleners. "Ik kan niet geloven dat zoveel mensen in Boetsja nog leven."

Boetsja

"Bijna elk gebouw is verwoest," zegt Ekateryna. "In Borodyanka, een dorp in het noorden van Boetsja, is de verwoesting zo immens dat het simpelweg niet meer bestaat. Er is geen enkel overgebleven huis. We hebben geen lichamen gezien, die zijn allemaal al weggehaald. Ik heb verhalen gehoord dat de Russen op iedereen schoten. Mensen hadden honger, maar ze waren te bang om vuur te maken omdat de Russen dat misschien konden zien."

Oorlog sinds 2014

Voor Ekateryna is het al sinds 2014 oorlog. "Ik ben destijds uit mijn geboortestad Donetsk gevlucht toen die door Russische rebellen werd geannexeerd. Mijn huis werd verwoest. Ik ben toen naar Kyiv gevlucht."

Toen ze op 24 februari wakker werd door het kabaal van een bombardement, zakte haar de moed in de schoenen. "Niet weer, dacht ik. De eerste dagen van de oorlog was ik depressief. Maar opnieuw vluchten was geen optie voor mij. Dan zal er geen Oekraïne meer zijn. Dus ik draaide de knop om, speelde samen met mijn man keihard ons volkslied af en hing trots de Oekraïense vlag uit."

Uren in de rij

In de hoofdstad Kyiv, waar zij en haar man wonen, is ze vrijwilliger. Ze maakt deel uit van een team dat maaltijden bereidt voor ongeveer twaalfhonderd Oekraïense soldaten. En ze zorgt voor een 98-jarige vrouw.

"Mijn man en ik gaan langs supermarkten en apotheken om eten en medicijnen te zoeken. Dat is tijdrovend. Soms staan we zo'n drie tot vier uur in de rij, en lang niet alle medicijnen zijn verkrijgbaar. Veel apotheken zijn dicht."

Trauma

De dode lichamen die ze heeft gezien, blijven voor de rest van Ekateryna's leven in haar herinnering gegrift. "Ik droom vaak dat mijn ouders dood zijn en dat ik hun lichamen maar niet kan begraven. Ik durf niet meer te slapen. Ik weet, als ik zo lang mogelijk wakker blijf dan ben ik zo moe dat mijn brein deze dromen niet kan aanmaken. Hierdoor ben ik overdag moe en futloos."

Vergeet ons niet

Gelukkig zijn er ook lichtpunten in Ekateryna’s leven. "Op de vijfde dag van de oorlog vonden mijn man en ik een hond die achtergelaten was door haar eigenaar. Ze had al vijf dagen niks gegeten en amper gedronken. Ze is hersteld en ons zonnetje in huis."

Ekateryna wil de oorlog draaglijker maken en verbinding vinden in deze zware tijden. "Wij Oekraïners begrijpen elkaar woordeloos. We komen hier samen uit, maar dan moeten we niet onze menselijkheid vergeten. Dat is mijn oproep aan iedereen, wereldwijd. Ik weet dat veel mensen moe worden van deze oorlog. Maar alsjeblieft, laat ons niet van de voorpagina's verdwijnen. Kijk alsjeblieft niet weg."

Dit artikel is tot stand gekomen met de hulp van Students for Ukraine.