Laidback Luke geeft mental health tips: "Ik ben een paar keer flink op mijn bek gegaan"

Het zaaltje bovenin de Felix Meritis is stampvol: alle stoelen zijn bezet, en achterin staan drie rijen dik mensen te wachten tot het panelgesprek begint.

Het komende uur gaat moderator Renske van Kollenburg in gesprek met psycholoog Anne Löhr en DJ Laidback Luke (Lucas van Scheppingen) over het verbeteren van de mental health in de muziekindustrie. "Het is geen geheim dat het in de muziekindustrie heel snel heel grimmig kan worden."

70% van de artiesten heeft mentale klachten

Psychische gezondheid is een probleem binnen de muziekindustrie. Dat beseft de dancescene na de dood van Avicii maar al te goed. Uit onderzoek blijkt dat meer dan 70% van de artiesten last heeft (gehad) van depressies en angsten. Hoe kan dat?

"Er zijn veel factoren in de muziekindustrie die invloed hebben op je mentale staat," zegt Anne Löhr. "Veel mensen hebben iets in hun genen, persoonlijkheid of meegemaakt in hun kindertijd wat kan opspelen als ze te maken krijgen met veel stressfactoren. Denk bijvoorbeeld aan de onregelmatige uren, een heel ander slaappatroon en verandering in voeding."

"Als verslaving bijvoorbeeld een rol speelt binnen jouw familie," zegt psycholoog Anne, "Is de kans groter dat het bij jou opspeelt als je in de muziekindustrie gaat werken dan wanneer je docent wordt waar doorgaans alcohol op de werkvloer niet als normaal wordt gezien."

Daarnaast is de veranderende functie van muziek in het leven van de artiest ook iets om over na te denken. "Muziek reguleert onze emoties," legt ze uit, "Zowel door het te maken of ernaar te luisteren. Muziek maken helpt je normaal dus om je beter te voelen. Maar wanneer muziekmaken werk wordt, reguleert het onze emoties vaak niet meer en kan het juist stress geven. Er zit echt een groot verschil tussen hobby en werk. Voor artiesten is het dus ook belangrijk om iets te zoeken waar zij van ontspannen."

Leren omgaan met demonen

Nu vallen er voor mij wat puzzelstukjes op hun plek," zegt Luke (Laidback Luke), wanneer Anne Löhr klaar is met uitleggen. "Ik denk dat mijn sterkte- en zwaktepunt is dat ik een workaholic ben," zegt Luke. "Dat komt waarschijnlijk doordat mijn vader al van jongs af aan niet in mijn muziekcarrière gelooft: hij komt niet naar mijn shows en hij luistert nooit als ik een nieuw nummer uit heb. De vraag is dus, hoe leer je met je demonen omgaan?"

"Voor sommige artiesten is het vliegangst, bij Avicii was zijn demon grote groepen mensen. Hoe leer je daarmee omgaan als de industrie steeds van je verlangt dat je optreedt?" vraagt Luke. "Het is niet zo dat je dan helemaal niet meer moet optreden," zegt Anne, "Maar je hebt wel echt die zelfkennis en begeleiding nodig om het op een gezonde manier te doen."

De weg naar mentale gezondheid van Laidback Luke

Elke tien jaar een burn-out

Luke's interesse in mentale gezondheid komt niet uit de lucht vallen. In de afgelopen 27 jaar heeft hij drie burn-outs gehad, allemaal met een ander thema.

"Eind jaren 90 was ik de jonge jongen die opkwam in de dancewereld," zegt Luke. "Ik had net twee internationale hits gehad en de hele wereld keek naar me wat ik hierna zou uitbrengen. Die druk woog zwaar op me, waardoor ik bizarre uren maakte en slaap en eten oversloeg."

Luke is een kind van de jaren 80, een andere tijd als het aankomt op mentale gezondheid dan nu. "Ik zei altijd tegen mijzelf: burn-outs zijn voor mietjes! Je moet hard werken en niet zeuren. Tot ik zelf een burn-out kreeg en dacht: wow, burn-out is for real." Luke werd overspoeld door continue paniek en chaos: "Het was alsof mijn lichaam schreeuwde."

"Wanneer mag ik feesten dan?"

"Na een periode van rust leert Luke zijn grenzen kennen en kan hij weer aan het werk. Zo'n tien jaar lang gaat het heel goed met hem, hij werkt hard en heeft succes. "Maar toen kwam ik met het fantastische concept dat ik tijdens mijn DJ-optredens wel kon drinken," vertelt Luke met een sarcastische toon.

"Mijn ex-vrouw vroeg me: waar ben jij nou mee bezig, man? Ik legde mijn theorie uit: Ik zit doordeweeks 120 uur in de studio en dan in het weekend draaien, wanneer heb ik vrij dan? Wanneer mag ik feesten? Dus ik dacht, als ik gewoon een beetje drink bij het draaien heb ik ook nog een beetje lol.”

Het ging niet lang goed. Luke en zijn gezin moesten op een verschrikkelijke manier de gevolgen van alcoholisme ondervinden. "Ik was vaak dronken, en anders was ik katerig en overwerkt. Tijdens een familiediner raakte ik zo gefrustreerd dat ik mijn, toen anderhalf jaar oude zoontje, op de grond smeet. Toen hij naar mij opkeek met een bebloed gezicht wist ik dat ik moest stoppen. Ik hebt toen toen meteen cold turkey gedaan."

Rustdagen en jetlags

"Dat was wel echt de meest heftige tijd," zegt Luke. "Toen ging het zo'n tien jaar goed, tot ik ineens mijn derde burn-out kreeg. Ik besloot toen voor mijzelf een rustdag in te lassen. Eén dag in de week waar ik echt helemaal niks doe behalve in pyjama op de bank zitten. Ik hoor dan nog steeds wel stemmen die zeggen 'dit moet nog af, en dat moet je nog doen,' maar ik houd mezelf tegen en ga echt pas de dag daarna weer aan de slag.

"Ook doe ik niet meer aan jetlags," zegt Luke. "Ik houd altijd New York tijd aan (waar hij woont, red.), dus als ik dan twee dagen in Nederland ben en mijn team probeert een interview om 10:00 in te plannen zeg ik: dat is voor mij 6:00 's ochtends."

Kungfu

Kungfu hielp Luke door de jaren heen heel erg bij zijn stress. "Toen mijn kungfu leraar zei dat het goed voor me zou zijn om meer tijd in mijn kungfu te steken dacht ik eerst: hoe kan dat nou?! Ik heb nergens tijd voor!"

Maar juist door meer kungfu te doen kreeg Luke weer ruimte. "Ik krijg energie van kungfu. Dus mijn mantra is nu: eerst kungfu. Daardoor krijg ik levensenergie, en daarna kan ik mijn deadlines tackelen."

De artiest is iemand anders als de persoon

In het panel wordt gesproken over allerlei plekken in de muziekindustrie waar begeleiding en psychische hulp aan artiesten kan worden aangeboden. "Psychische hulp is zeker belangrijk. Maar we moeten ook oppassen dat we niet overal zachte kussentjes neer te leggen. Wanneer je als artiest denkt: 'Oh, ik heb toch wel iemand om mee te praten morgenochtend, dan kan ik nu nog wel wat extra drinken of feesten,' helpt het niemand. Ik wil de jonge artiesten in de zaal meegeven om ook zelf die verantwoordelijkheid te nemen."

"Je moet als jonge artiest leren dat je de artiest moet scheiden van de persoon die je in het dagelijks leven bent. Heel vaak proberen we dat het gewoon één ding is, en dat is heel slecht voor je mentale gezondheid. Als je altijd maar die persoon bent on stage, hoe ga je dan met de rest van het leven om? Als ik het podium afstap, ben ik niet meer Laidback Luke."

De vaderfiguur die hij zelf niet had

Als het panelgesprek klaar is, valt het op hoeveel jonge mensen even een gesprekje hebben met Luke. Zijn zichtbare betrokkenheid bij de vragen die hij krijgt, en de aandacht die hij iedereen afzonderlijk geeft, heeft iets vaderlijks.

"Ik weet nog goed dat ik ongeveer vijftien was en in de zomervakantie in mijn kamertje muziek zat te maken," vertelt Luke. "Tot mijn vader binnenstormde en riep: 'Nu moet je ophouden, ga gewoon buitenspelen en van de zomer genieten!'"

Luke antwoordde zijn vader dat hij juist het muziekmaken leuk vond, dat hij het idee had dat hij het misschien wel kon maken hierin. "En toen antwoordde mijn vader: 'Waarom zou jij nou denken dat je het zou maken hierin? Van alle, alle, alle andere jongens die het ook proberen?' Nou, dat klonk zo denigrerend, dat ik dacht: nou, ik zal het je laten zien! Dus dat heb ik gedaan."

Iedereen het gevoel geven dat ze het waard zijn

Zonder de steun van je ouders kunnen volwassen mentoren het verschil maken. "Ik had zelf een hele fijne DJ-mentor. Vele oudere DJ's waren heel arrogant, maar hij was het tegenovergestelde. Ik heb altijd gedacht: als ik later die rol krijg, wil ik ook zo benaderbaar zijn."

"Ik kan nu best lachen met mijn vader dat hij mijn muziek geen echte muziek vindt," zegt Luke. Toen Luke zelf kinderen kreeg, begreep hij beter waar het gedrag van zijn vader vandaan kwam.

"Mijn kind wil professioneel gamer worden. Hij zit ook de hele tijd op zijn kamer te gamen. Toen hij ongeveer 15 jaar was, was ik het ineens die de kamer binnen stormde en zei: 'En nu moet je naar buiten! En...,' en ineens hoorde ik mezelf schreeuwen en dacht ik: oké, ik doe de deur maar weer even dicht. Dat zijn wel de momenten in het ouderschap waarin je je eigen ouders beter begrijpt en ook kunt kiezen om het zelf anders te doen."

"En wat ik iedereen graag wil meegeven is: je zult kritiek van alle kanten krijgen. Maar het belangrijkste is je eigen passie. En zelfs als de wereld om je heen zegt: Het gaat je niet lukken, je bent er niet goed genoeg voor, ligt de keuze om in je droom te blijven geloven in jouw handen. Zelf denk ik dat iedereen het waard is om in zichzelf te geloven."