Drie jongeren over hun paniekaanvallen: "Ik durfde niet meer de deur uit"

Tim van Alten (23): “Ik dacht dat ik niet goed genoeg was en in alles faalde”

Tim deed op zijn zestiende aan roeien op hoog niveau. Met zijn team had hij een wedstrijdweekend, maar de voorronde was slecht gegaan. Die nacht kon hij niet goed slapen en hij raakte overstuur. "Ik merkte dat ik begont te trillen en te huilen. Ik kreeg ook mijn gedachten niet onder controle. Dat is de hele nacht op en aan door blijven gaan."

Stress

In die periode stond Tim al op de wachtlijst om een behandeling te krijgen voor zijn depressie. "Na de eerste paniekaanval had ik er een lange tijd geen last van. Ik had een tussenjaar en daardoor geen stress van verschillende factoren bij elkaar, zoals sport en school. Eenmaal aan de beurt bij de psycholoog, zijn we ons eerst gaan focussen op het behandelen van mijn depressie. Maar toen ik na mijn tussenjaar begon met studeren, kwamen de paniekaanvallen weer. Voornamelijk op het moment als ik een tentamenweek had, wat voor nog meer stress zorgde."

Hulp zoeken

Tim vond het lastig om paniekaanvallen te krijgen als er andere mensen bij waren. "Ik was goed in mijn gevoelens verstoppen en liet de paniek pas toe als ik thuis was. Maar ik had die ruimte ook nodig om me te kunnen concentreren op mijn gevoel, en niet hoeven stilstaan bij wat de paniekaanval deed bij de mensen om mij heen. Dat is voor iedereen anders. Daarom vind ik het wel lastig om hulp te zoeken bij mensen om mij heen, en had ik een psycholoog nodig om me open te stellen."

Tim is erg dankbaar dat hij hulp van een psycholoog heeft gekregen en raadt dat zeker aan. "Ik denk dat er een taboe ligt op het zoeken van professionele hulp. Ik heb heel lang gedacht dat mijn problemen niet erg genoeg waren of dat ik het niet waard was om hulp te krijgen. Ook dacht ik dat ik het zelf op kon lossen. Maar een oplossing vinden is veel makkelijker met professionele hulp."

Gedachten opschrijven

Tot een jaar geleden heeft Tim therapie gehad. Een manier die de psycholoog gebruikte om hem te leren om rustig te worden is hem bijgebleven. "Ik moest al mijn gedachten opschrijven en dat zorgde ervoor dat het vertraagde in mijn hoofd. Tijdens mijn paniekaanvallen gingen mijn gedachten heel snel en had ik geen controle meer. Ik dacht vooral dat ik niet goed genoeg was en dat ik in alles faalde. Door het allemaal op te schrijven kon ik stilstaan bij wat ik dacht. Uiteindelijk kon ik het lezen en denken: deze gedachten slaan nergens op."

Dat heeft wel een tijd geduurd. "In het begin kreeg ik juist paniek van alle woorden die ik terug las. Mijn psycholoog en ik maakte daarom de afspraak dat ik ze niet meer terug zou lezen. Op het moment dat ik rustig was moest ik de pagina verscheuren en weggooien. Daardoor heb ik alle gedachten kunnen loslaten en zien dat het de paniekaanval was en niet ik."

Rust

Na vijf jaar kan Tim zeggen dat hij geen paniekaanvallen meer heeft. "Ik was als een overgekookte pan, die ontplofte in een paniekaanval. Na jarenlange therapie ben ik van mijn depressie af en zit die pan niet meer zo vol. Als ik nu terechtkom in een stressvolle situatie, dan heb ik veel meer ruimte om rust te bewaren."

"De kleine dingen kunnen al veel helpen. Ik ga nog steeds buiten een rondje lopen met muziek op. Ik koppel altijd een nummer aan rust hebben. Voor mij wisselt het per periode, meestal zijn het popnummers maar op dit moment is het een klassiek koorstuk," zegt Tim lachend.

Daisy Brok-Timisela (34): “De paniekaanvallen waren een teken: nu is de maat vol”

Toen Daisy na haar zwangerschapsverlof weer aan het werk ging, was alles anders. Alle geluiden klonken heel hard. Haar ademhaling werd hoog, ze voelt het licht in haar hoofd worden en het voelde alsof iemand haar keel dichtknijpt. "Ik besloot meteen naar huis te gaan en de huisarts te bellen. Ik kon de volgende dag terecht. Ik wist dat er iets niet goed met mij was."

De deur uit

De dokter verwees Daisy naar een psycholoog, waarvan de wachttijd zo'n zestien weken was. "In de tussentijd ging ik me isoleren. Ik durfde niet de deur uit, want dan kreeg ik al snel paniek. Ik ging ook niet meer werken, maar bleef wel in gesprek met de bedrijfsarts. Die gaf mij de opdracht om er juist op uit te gaan en dat ik leuke dingen moest doen."

Daisy vond het heel lastig om mensen tegen te komen of alleen naar de supermarkt te gaan. "Ik hield een masker op als iemand in de supermarkt vroeg hoe het met me ging. Ik zei dan 'het gaat goed', maar als ik dan buiten kwam begon ik te hyperventileren. Ik heb zelfs een paar keer alle boodschappen laten staan."

Niet aan de bel trekken

Eenmaal in gesprek met een psycholoog, kwam Daisy erachter waar de paniekaanvallen vandaan kwamen. "Ik heb veel dingen van het verleden niet verwerkt en steeds aan de kant geschoven. Al die jaren ben ik doorgegaan zonder aan de bel te trekken. Dat werd al duidelijk toen ik een paar jaar geleden een burn-out kreeg. De paniekaanvallen waren een teken: de maat is nu echt vol."

Daisy leert om te kijken wat ze per situatie kan doen. "Wanneer ik in een situatie ben waar de geluiden teveel voor mij zijn, dan is het het beste om weg te lopen en naar een stille ruimte te gaan. In andere gevallen moet ik het aan gaan en onder controle zien te krijgen. Laatst had ik bijvoorbeeld in de auto een paniekaanval. Dan ga ik muziek of een podcast luisteren om mij daarop te focussen. Als ik op mijn ademhaling wil letten dan ga ik een liedje zingen. Of ik bel mijn zus of man en dan praten we erover."

Praat erover

Daisy had er eigenlijk eerder over moeten praten, nu ze terugkijkt. "Ik zat een jaar thuis en was er klaar mee om me te verschuilen. Ik heb toen op al mijn social media accounts mijn verhaal gedeeld. Mensen reageerden dat ze het juist knap vonden dat ik het durfde te delen en sommigen herkenden zich in mijn verhaal."

"Toen ik een keer een paniekaanval in de supermarkt had, kwam ik mijn buurvrouw tegen. Ik vertelde aan haar dat ik mij niet goed voelde en zij ging met mij mee naar buiten. Ze legde toen een hand op mijn schouder en probeerde mij te kalmeren. Het is fijn om te weten dat er iemand voor je is, maar het vertellen is iets wat vanuit jezelf moet komen."

Dagelijkse doelen

Van vijftien paniekaanvallen per dag, naar ongeveer twee keer per maand. Op dit moment heeft Daisy veel minder paniekaanvallen dan eerst. "In mei begon ik elke dag een doel voor mezelf te stellen om de dag positief te beginnen of te eindigen. Dit waren dan haalbare doelen zoals warme koffie drinken of zondagochtend wandelen in m'n eentje. Na honderd dagen merkte ik dat ik meer rust voor mezelf heb. Daardoor weet ik sneller wat ik moet doen om mezelf rustig te houden als een paniekaanval naar boven komt."

Nu gaat het veel beter met Daisy. Sinds een halfjaar is ze weer aan het werk en ze kan genieten van dingen waarvan ze eerst paniek kreeg. "Wanneer mijn man house muziek opzet dan dans ik mee in plaats van dat ik een paniekaanval krijg. Ook merk ik dat ik nu binnen tien minuten de aanval kan verminderen. Ik doe waar ik behoefte aan heb en zeg hardop tegen mezelf: er is niks aan de hand, alles komt goed."

Elize Greidanus (22): “Angst is een gevoel dat de hele dag kan blijven"

Elize is achttien als ze haar eerste paniekaanval krijgt. Ze is met haar gezin een weekendje weg, in de trein naar Duitsland krijgt ze een droge keel. Haar spieren worden gespannen en ze heeft veel hartkloppingen. “Ik wist niet wat me overkwam."

Angst voor de angst

Toen Elize thuiskwam, googlede ze haar symptomen. Het werd al snel duidelijk dat ze een paniekaanval had gehad. Alles waar ze angst voor had begon ze te ontwijken. Ook het vertellen aan anderen heeft ze lang uitgesteld.

"Ik durfde geen leuke dingen meer te doen met vrienden, dat was erg frustrerend. Ik vond het lastig om het uit te leggen aan mensen, omdat ik het gevoel kreeg dat niet iedereen mij begreep. Soms schaamde ik me ervoor tegenover anderen en mezelf. Ik wilde bijvoorbeeld graag op het terras zitten in plaats van binnen in het restaurant. Binnen kreeg ik het gevoel dat ik niet weg kon, er ontstond een angst voor de angst."

Na een tijdje vertelde Elize het aan haar vrienden en besloot ze ook professionele hulp te zoeken. "Ik heb vooral last van angstaanvallen. Bij mij is dat een constant gevoel van angst en kan de hele dag blijven. Je merkt het niet aan mij. Ik kan gewoon blijven praten, maar ondertussen heb ik een druk op mijn borst en voelt het onrustig in mijn buik."

Naar therapie

Elize heeft meerdere keren therapietrajecten gehad omdat het steeds terugkwam. "Ik heb verschillende vormen therapie gehad. Bij cognitieve therapie wordt er gefocust op de gedachten die omhoog komen. Tijdens exposure therapie dat ik juist dingen moest doen waar ik angstig van werd. Ook heb ik EMDR-therapie gevolgd waarbij er werd gekeken naar wat voor invloed trauma's hebben."

"Ik vond het wel confronterend toen ik voor de eerste keer naar therapie ging. Ik zat zo diep in mijn angsten, dat ik twijfelde of ik geholpen kon worden. Ik heb me niet bij elke therapeut comfortabel gevoeld. Ik zou anderen aanraden om te kijken of je je goed voelt bij je behandelaar. Dat is erg belangrijk."

Focus op lichaam

Een tijdje ging het goed. Maar tijdens de pandemie kwam de angst terug. Elize kon niet meer uit bed komen. "Ik heb toen bloedtesten laten doen, want ik dacht dat er iets mis was met mijn lichaam. Er kwam niets slechts uit, dus de dokter zei dat het waarschijnlijk iets mentaals was."

"Mijn lichaam bleef futloos en ik voelde me moe. Ik ben me toen gaan verdiepen in het zenuwstelsel. Ik ben boeken gaan lezen over wat angst met je lichaam doet. Tijdens therapie wordt er vooral gefocust op gedachten en ervaringen. Maar als je therapie gaat doen zonder je lichaam erbij te betrekken, kunnen de angsten groter worden en omslaan naar lichamelijke klachten."

Ademwerk en koudtherapie

Paniekaanvallen heeft Elize niet meer, maar als er periodes van verandering of drukte zijn, kan ze nog wel angstig worden. "Als ik bijvoorbeeld naar een concert ga dan ben ik daarvoor erg gespannen en voel ik hartkloppingen. Eerst ga ik vijf tot tien minuten goed in en uit ademhalen en leg ik iets kouds op mijn borst. Ik heb gelezen dat paniekaanvallen te maken hebben met je vecht-of-vlucht reactie en dat staat direct in verbinding met de zenuwstelsel. Door iets kouds op mijn borst te leggen, focust mijn lichaam me helemaal op het koude element. Daardoor word ik kalm."

"Wanneer ik bij het concert ben, en ik voel nog steeds die angst, dan probeer ik niet naar mijn gedachten te luisteren. Dan focus ik me op mijn ademhaling en hoe ik het op dat moment comfortabel voor mezelf kan maken." Thuis aangekomen, evalueert Elize waar de angst vandaan zou kunnen komen. "Soms kan ik een te drukke week hebben, dus ik moet blijven zorgen dat ik genoeg rustmomenten heb in een week. Nu zie ik in dat het mogelijk is om de angsten te verminderen, als je de juiste hulp zoekt en de goede manieren voor jezelf vindt."

#openup-week

Dit jaar is van 11 t/m 16 oktober de zesde editie van de #openup-week. Dit is een themaweek bij 3FM op initiatief van omroep HUMAN en MIND. Tijdens de #openup-week besteden we dit jaar, samen met artiest Naaz, aandacht aan mentale weerbaarheid. Want hoe ga je om met tegenslagen en blijf je mentaal in balans? Meer weten? Check 3FM.nl/openup