LHBT-vluchteling Mahmoud (27) is niet gay genoeg voor verblijfsvergunning

13 december is het in Nederland Paarse Vrijdag. Deze dag staat in het teken van sekse, gender en seksuele diversiteit. 3FM Tussenuur duikt in de wereld van jonge LHBT-vluchtelingen in Nederland en spreekt met Mahmoud, die in een procedure zit om te bewijzen dat hij vanwege zijn geaardheid gevlucht is en asiel wil in Nederland.

Mahmoud heeft vandaag een zitting in de rechtbank in Utrecht. Mahmoud oogt relaxt en zelfverzekerd. Hij praat op een rustige toon tegen zijn tolk, die zijn verhaal weer vertaalt voor advocaat Petra Kramer. Maar hij vertelt dat hij geen oog heeft dicht gedaan vannacht. "Als ik gestresst ben, bel ik het liefst veel met mijn vriendinnen. Zo vind ik afleiding."

Geen enkel inlevingsvermogen

Dit is niet de eerste keer dat Mahmoud zijn geaardheid moet bewijzen tegenover de IND. Mahmoud vluchtte twee jaar geleden naar Nederland. Alle mensen die asiel willen aanvragen in Nederland, moeten op gesprek bij de IND om te vertellen waarom ze hier willen blijven.

"Dat was geen fijn gesprek. Ik werd ondervraagd door een ongeïnteresseerde, norse hork, die zijn vragen afraffelde. Er werd geen rekening gehouden met mijn emoties en gevoelens. Hij had geen enkel inlevingsvermogen. Ik voelde me geïntimideerd door zijn houding."

"Ik was pas net in Nederland en ik moest vertellen waarom ik hier was. Ik vertelde mijn verhaal, maar vertelde niet expliciet dat ik homoseksueel ben. Dat vond ik nog moeilijk, omdat ik gewend was aan een situatie waarbij het gevaarlijk was om je uit te spreken als homoseksueel. De IND-medewerker begreep dat niet en vroeg zich af waarom ik niet gewoon vertelde dat ik homo ben. Hij vond mijn verhaal ongeloofwaardig."

Terug naar Egypte

Mahmoud heeft twee gesprekken bij de IND gehad. Het eerste gesprek vond hij niet fijn, het tweede ging al beter. Op basis van deze gesprekken heeft het IND besloten om zijn verhaal als onwaar te bestempelen. Dit zou betekenen dat Mahmoud terug naar Egypte zou moeten. Nu vecht hij er met zijn advocaat voor om alsnog een verblijfsvergunning in Nederland te krijgen.

Mahmouds advocaat vindt dat de IND niet heeft nagedacht over de situatie waar Mahmoud vandaan komt. "De IND zag niet in dat het taboe is om over zijn geaardheid te praten in Egypte. Daarnaast had hij nog nooit een coming out gedaan en vond hij dat spannend, waardoor hij terughoudend was."

17 jaar gevangenis

In Egypte had Mahmoud nog nooit gepraat over zijn liefdes- en seksleven. Daardoor creëerde hij een fantasiewereld waarin hij wel gay kon zijn. Zo deed hij zich online voor als meisje, zodat hij toch met jongens kon chatten. “Wat ik in mijn hoofd had, kon ik nog niet praktiseren. In Egypte zou ik geestelijk langzaam doodgaan, als ik zou blijven. Ik voelde me niet vrij.”

“Egypte is geen veilig land om iemand te vertellen dat ik homoseksueel ben,” vervolgt hij. “Ik heb het daarom altijd geheim gehouden.” Homoseksualiteit is niet illegaal in Egypte, maar LHBT’ers krijgen steeds vaker te maken met arrestaties en veroordelingen, schrijft het Ministerie van Buitenlandse Zaken in haar reisadvies. Straffen kunnen oplopen tot 17 jaar gevangenis en LHBT-toeristen kunnen het land uitgezet worden.

(ANP Foto)

Proces van zelfacceptatie

Aan LHBT-asielaanvragers wordt gevraagd of zij een ‘innerlijk proces van bewustwording en zelfacceptatie’ hebben doorgemaakt. Een coming-out voor jezelf, als het ware. “Ik vond dit een hele rare vraag, maar ik antwoordde braaf,” vertelt Mahmoud.

Doordat Mahmoud destijds een slechte advocaat had, ging hij onvoorbereid het eerste verhoor in. Als hij eerder in beeld was geweest bij LGBT Asylum Support, een organisatie die LHBT-asielzoekers ondersteunt, had hij een training kunnen volgen in zelfreflectie om het IND-gesprek beter door te komen.

COC Nederland vindt het een een stereotiep idee dat LHBT’ers in een land als Egypte, waar homoseksualiteit taboe is, altijd zo’n proces hebben doorgemaakt. Vaak houden zij het juist geheim, zoals Mahmoud deed. Sandro Kortekaas van LGBT Asylum Support vindt dat er te veel vanuit een westerse tunnelvisie wordt gedacht over dit proces en startte de petitie Niet Gay Genoeg, die ervoor zorgde dat de staatssecretaris de termen liet schrappen uit de werkinstructie van de IND.

Coming-out

In Nederland kwam Mahmoud pas echt uit de kast. “Ik kon hier pas voor het eerst openlijk en in vertrouwen met iemand praten over mijn geaardheid. Het voelde als een coming-out.” Het feit dat hij moet aantonen dat hij ‘gay genoeg’ is voor een verblijfsvergunning, maakt hem verdrietig. “Ik moest heel hard huilen.”

Het is de eerste keer dat Mahmoud is afgewezen door de IND, maar hij is lang niet de enige. Ook Ibrahim, een LHBT-vluchteling die binnenkort zijn zitting heeft, is aanwezig in de rechtbank. “Dit soort zaken komen geregeld voor,” laat Sandro weten. Uit cijfers van COC Nederland blijkt dat ongeveer 85% van het totale aantal afwijzingen van lhbt-asielaanvragen is gebaseerd op ongeloofwaardigheid van de seksuele geaardheid. Het komt namelijk ook voor dat vluchtelingen liegen over hun seksuele geaardheid, om op die manier een verblijfsvergunning te krijgen.

Checklist

Maar hoe toon je aan dat je ‘gay genoeg’ bent voor een verblijfsvergunning? "Er is geen checklist waaraan een asielzoeker met een lhbt-asielmotief moet voldoen," laat Steffart Buijs, woordvoerder van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, per mail weten. "Wel vraagt de IND hoe het was om 'anders' te zijn in een land waar een andere seksuele geaardheid niet wordt geaccepteerd vanwege de culturele en religieuze norm." De IND wil niet ingaan op individuele zaken.

In de werkinstructie van de IND is te lezen dat in iedere zaak een individuele afweging moet plaatsvinden van wat relevant is. Het blijft immers een individuele beoordeling en elke vreemdeling is uniek.

Dat Mahmoud een vriend heeft, is niet genoeg bewijs. “Ik denk dat we onze slaapkameravonturen moeten filmen,” grapt Mahmouds vriend. Een tevergeefs idee, want vluchtelingen mogen voor hun beoordeling wel met foto’s of video’s komen ter onderbouwing van hun seksuele geaardheid, maar expliciet seksueel getint beeldmateriaal wordt hier niet bij betrokken.

Bang in azc

Sandro noemt het beleid van de IND stereotiep. “Ze vinden dat LHBT’ers contact moeten opnemen met een belangenorganisatie, zoals COC Nederland, maar er is een groot deel dat er niet voor uit durft te komen, omdat het asielzoekerscentrum niet een plek is waar ze veilig kunnen zijn.”

Mahmoud herkent zich hierin. In de asielopvang kon hij namelijk nog altijd niet zijn verhaal kwijt. Hij had het idee dat hij zich moest verschuilen. “Ik vluchtte voor de mensen uit mijn land, maar in het azc zaten ook veel Arabische mensen. Ik was bang om met hen te praten. Daardoor moest ik weer een masker opzetten.” Gelukkig ontmoette hij op queer-refugee feestjes andere LHBT-vluchtelingen, bij wie hij wel zijn verhaal kwijt kon. “Door mijn verhaal te delen met lotgenoten, voel ik me vrij."

Momenteel zit Mahmoud zijn tijd uit in het azc in Maastricht, waar hij sinds oktober 2018 woont. Rechter Chantal Smelt-Karman komt namelijk pas op 21 januari met een uitspraak, omdat het in deze zaak om een verlengde asielprocedure gaat. “Ik kan nu niks meer doen," zucht Mahmoud. "Ik moet wachten.”

3FM Tussenuur blijft Mahmoud volgen. Hou onze site en socials in de gaten voor een tweede deel van zijn verhaal.