Luuk eindigt met een studieschuld van 75.000 euro

Docenten, studenten én scholieren zijn ontevreden. De overheid komt volgens velen haar beloftes niet na en schulden van studenten worden almaar hoger. Wat is er allemaal aan de hand? En wat kunnen we eraan doen? Tussenuur ook met Carline, voorzitter van de Studentenvakbond.

Veel studenten en scholieren hebben leenangst: schulden hangen als een donkere wolk boven hun hoofd. Vooral omdat de overheid hun afspraken niet nakomt, vinden ze. In november 2018 november demonstreerden jongeren tegen het leenstelsel en in maart 2019 stond alweer een nieuwe onderwijsstaking gepland. Toen het leenstelsel werd ingevoerd, werd namelijk beloofd dat het bespaarde geld in de verbetering van het onderwijs gestopt zou worden. Maar uit onderzoek van de onderwijsinspectie blijkt dat het onderwijs juist elk jaar verslechtert.

Boos

Om al deze redenen zijn veel scholieren en studenten boos. En teleurgesteld natuurlijk. Luuk is één van die studenten. De teller van zijn schuld staat nu op 20.000 euro. Hij heeft een mbo-opleiding afgerond en doet nu een tweejarige associate degree aan de kunstacademie.

Als hij daarna nog een hbo bachelor wil doen, komt zijn schuld op 75.000 euro uit. Hij twijfelt om door te studeren, omdat zijn schuld dan wel heel hoog wordt. Maar eigenlijk vindt hij dat hij en andere jongeren niet over zulke dingen horen te twijfelen.

Geen zin in veel toetsen

Na de havo koos Luuk voor de mbo-opleiding audiovisuele technologie. “Ik wilde niet gelijk aan een hbo beginnen, omdat ik liever een studie wilde doen waar ik lekker aan de slag kon als tv-maker en cameraman. Een studie met veel toetsen en verslagen typen paste op dat moment niet bij mij.”

En daar begon Luuk met het opbouwen van een schuld. “Ik was van negen tot vijf op school en maakte daarna huiswerk. Ik had niet heel veel tijd voor een bijbaantje. En voor mijn opleiding moest ik ook camera’s huren, dat is best prijzig. Omdat ik alles zelf betaal, ging ik pas in het laatste half jaar op kamers. Toen heb ik maximaal bij geleend om rond te kunnen komen. Na mijn mbo had ik een schuld van 15.000 euro.”

Maar Luuk was nog niet uitgestudeerd. “Sommige mensen zeuren over dat studeren stom en saai is. Maar ik vind het juist het leukste wat er is. Na het mbo koos ik voor een associate degree. Dat is een tweejarige hbo-opleiding – wat een stapje onder een hbo bachelor zit.”

Dubbel gevoel

“Ik studeer nu aan de Hogeschool voor de Kunsten (HKU). Deze opleiding is duurder dan mbo, dus ik probeer zo veel mogelijk te werken. Ik werk bij Deliveroo, dus ik kan makkelijk zelf plannen wanneer ik werk. Omdat het lenen als een donkere wolk boven me hangt, leen ik het liefst zo min mogelijk. Een tijdje werkte ik echt elke avond en het hele weekend. Ik merkte dat het echt te veel werd. Dus nu leen ik weer iets meer en werk ik minder. Maar dat voelt ook niet altijd goed. Heel dubbel dus.”

Luuks ouders hebben nooit financieel bijgedragen aan zijn studie. “Een broer studeert ook. De ander heeft een tussenjaar. Voor drie kinderen meebetalen aan een studie is gewoon te veel voor ze. Omdat ik mee ging demonstreren tegen het leenstelsel, werd ik geïnterviewd door het Eindhovens Dagblad. In dat artikel vertelde ik dat ik erg veel moet werken om rond te kunnen komen en niet te veel te lenen. Toen mijn ouders dat lazen, belden ze me op om te vertellen dat ze wilden nadenken over een bijdrage, haha.”

75.000 euro

Na zijn associate degree wil Luuk nog wel een hbo bachelor aan de kunstacademie van vier jaar doen. “Maar daar twijfel ik over, omdat mijn schuld dan uit zal komen op 75.000 euro. En ja, wanneer is iets 75.000 euro waard? Het is een moeilijke keuze, maar ik denk uiteindelijk dat ik op gevoel ga kiezen. Als ik straks klaar ben en ik wil heel graag doorstuderen, ga ik dat gewoon doen.”

Luuk maakt zich het meest druk om hoe het gaat na zijn studie. “Als ik 75K moet aflossen en ik wil een huis kopen, heeft dat invloed op de maximale hypotheek die ik kan afsluiten. Ik ben bang dat ik met deze schuld nooit een huis kan kopen.”

Rente zou laag blijven

Die angst van Luuk is terecht, want uit onderzoek van Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) blijkt dat het afsluiten van een hypotheek in dit stelsel lastiger is dan voorheen. “Het ministerie heeft in 2015, toen het leenstelsel werd ingevoerd van alles beloofd," zegt Carline van Breugel, voorzitter van de Landelijke studentenvakbond (LSVb). "Dat de rente laag zou blijven, bijvoorbeeld. Dat is niet gebeurd. Voor de studenten die in 2020 beginnen, verhoogt de rente waardoor studeren nog eens 5.000 euro extra gaat kosten. De gemiddelde studieschuld zal dan stijgen van 21.000 naar 26.000.

“Ook beloofde het ministerie dat het onderwijs voor iedereen toegankelijk zou blijven. Maar uit het rapport Staat van het Onderwijs blijkt dat eerste generatie-studenten, jongeren met een migratieachtergrond en mbo’ers minder snel een (vervolg)opleiding doen aan het hbo. Dat zie je ook bij Luuk: Een opleiding na het mbo zorgt voor een torenhoge schuld.”

Manifestatie tegen huidig leenstelsel

In november 2018 organiseerde de LSVb samen met andere organisaties een manifestatie tegen het huidige leenstelsel. “Daarmee hebben we het onderwerp studieschuld weer op de kaart gezet. In diezelfde periode reageerde ChristenUnie-leider Segers dat hij ook wil dat het schuldenstelsel wordt afgeschaft.”

Vorig jaar staakten al alle onderwijsvakbonden van basis-, middelbaar en hoger onderwijs een nationale onderwijsstaking. “Wij willen daar ook een invulling aan geven. Hoe we dat gaan doen, wordt snel bekend.”

Basisbeurs terug

De LSVb wilde dat de basisbeurs heringevoerd wordt. “Het is belangrijk dat jongeren geen leenangst hebben en durven te studeren. Daarnaast willen we sowieso dat de renteverhoging voor de studenten in 2020 niet doorgaat. Het is toch absurd dat het geld wat aan rente binnenkomt door de overheid gebruikt wordt om de begroting aan te duwen? Gewoon om wat extra centjes te hebben. Onacceptabel.