Naar cookieinstellingen
chevron down

Wijnand & Jamie in de Ochtend

KRO-NCRV

Jamie Reuter & Wijnand Speelman

HUMAN

‘Racistische structuren zitten diep in onze maatschappij'

  1. Nieuwschevron right
  2. ‘Racistische structuren zitten diep in onze maatschappij'

Na de dood van George Floyd spreken mensen zich op straat en online massaal uit tegen racisme. Ook in Nederland hebben we last van racistische structuren. Zawdie Sandvliet, oprichter van het vak Afro-Nederlandse studies op de Hogeschool en Universiteit van Amsterdam legt uit wat institutioneel racisme is en wat we eraan kunnen doen.

Wat is institutioneel racisme precies?

"Je hebt twee vormen van racisme: bedekt en niet-bedekt. De dood van George Floyd is zo’n vorm van niet-bedekt racisme: het is open, iedereen ziet dat het verkeerd is. Institutioneel racisme is daarentegen bedekt, niet zichtbaar, maar heeft negatieve effecten op mensenlevens. Dat zie je in instituties en organisaties.

Er zijn genoeg Nederlandse voorbeelden van institutioneel racisme, zoals het etnisch profileren bij de politie, de gezondheidszorg of in de arbeidsmarkt. Of als je geen hypotheek kunt krijgen voor een bepaalde buurt, zoals we in Amsterdam hebben gehad, want makelaars kunnen bepaalde mensen van tevoren weg selecteren. Of natuurlijk het etnisch profileren bij de Belastingdienst, voordat het aan het licht kwam zijn mensen daardoor jarenlang benadeeld. Er zijn heel veel voorbeelden, want racistische structuren zitten diep in onze maatschappij.”

Foto: Luciano de Boterman.

Toch lijk je in Nederland niet veel over racisme te horen.

Hangt er vanaf waar je kijkt, wie je bent er met wie je erover spreekt. Ik als Afro-Nederlander ben er zelf veel mee bezig, dus ik zie het overal. Maar ik zie ook veel ontkenning, mensen zien niet in dat racisme een structureel probleem is. Het lijkt soms een bewuste keuze om het niet te hebben over racisme. Mede door wat in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd, is internationale wetgeving opgesteld die racisme verbood. Dat is heel goed, maar het onderwerp is onbespreekbaar gebleven, omdat we het zogenaamd al hadden opgelost.”

We praten er niet over. Wat voor effect heeft dat?

“Doordat we er niet over nadenken ontstaan wetten die heel racistisch kunnen zijn. Deze week heeft de Tweede Kamer ingestemd met een nieuw wetsvoorstel waarmee agenten bij politiegeweld een lagere straf krijgen en niet automatisch verdachte zijn.

Door politici wordt niet nagedacht over de context van zo’n wet: dat de politie voornamelijk uit witte mannen bestaat die in sommige omgevingen, bijvoorbeeld Amsterdam West en Zuid-Oost, etnisch profileren. De politie is oververtegenwoordigd in wijken waar mensen van kleur wonen, waar je dus meer kans hebt dat een arrestatie uit de hand loopt. Wat zijn dan de gevolgen voor de agenten en voor de mensen van kleur in die omgeving? Maar er zijn geen mensen in de volksvertegenwoordiging die hier een vraag over stellen. Ergens daarbinnen gaat het mis.”

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

De antiracisme-protesten zijn nu wel veel in het nieuws. Zorgt dat voor meer betrokkenheid?

“Ik zie door politici en niet-zwarte opiniemakers voornamelijk discussie over de anderhalve meter, het gaat weinig over de inhoud. Waarom namen we het risico om te protesteren? Dat stoorde me zo dat ik mijn abonnement op Het Parool heb opgezegd. De traditionele media berichten niet over de inhoud, ze kaarten racisme niet aan. Ze draaien het verhaal, nu dus naar de anderhalve meter die niet werd aangehouden.

Ook dat kun je institutioneel racisme noemen, het feit dat politici en media dit onderwerp zo kunnen veranderen. Het laat zien wie er op de redactie zitten. Er zijn bepaalde mensen die beslissen wat in de media komt, wat belangrijk genoeg is voor de publieke agenda. Zij doen dit vanuit hun eigen eurocentrische perspectief, waardoor ze niet het belang inzien van bepaalde kennis.”

Hoe kun je dat veranderen?

“Ik denk dat mensen zichzelf vaker een spiegel moeten voorhouden. Na een week kunnen redacties evalueren wat er in de krant staat en de vraag stellen: waarom hebben we bepaalde dingen wel en niet geplaatst, waar gaat onze berichtgeving precies over. En diversiteit in je redactie opzoeken, mensen met verschillende gender, seksualiteit en afkomst. Op die manier heb je verschillende perspectieven op het nieuws.”

Foto: ANP

Jij geeft het vak Afro-Nederlandse studies. Hoe bespreek jij daar racisme?

“Bij mijn vak Afro-Nederlandse studies leer ik studenten over de geschiedenis en realiteiten van Afro-Nederlanders vanuit een dekoloniaal, anti-racistisch perspectief. Ook leren ze racistische en kolonialistische structuren te herkennen. Ik probeer kennis over racisme en dekolonialiteit onderdeel te maken van hun referentiekader. De media schrijven nu een paar weken over de dood van George Floyd en racisme, maar voor mij als Afro-Nederlander is dit altijd een ding. Het bestaat altijd en ik, en anderen, hebben er altijd mee te maken.

Ik hoop dat dit onderdeel wordt van je dagelijkse routine, het herkennen van racisme en de gevolgen van kolonialisme bij alles wat je leest. Het onderwerp racisme is niet moeilijk te bespreken. In mijn vak zijn ook veel witte studenten en ik merk dat die het soms heftig vinden, maar ook verbaasd zijn waarom ze bepaalde dingen niet wisten. Natuurlijk gaat dit ook goed omdat de studenten voor dit vak hebben gekozen, het heeft alleen zin om te praten met mensen die willen luisteren.”

Is er interesse in het onderwerp?

“Jazeker. Mijn vak is altijd vol en ik krijg zelfs verzoekjes via sociale media om het vak buiten de universiteit te volgen. Het is ook niet de eerste keer dat een soortgelijk vak wordt gegeven, mensen als Philomena Essed, Gloria Wekker, Frank Dragtenstein, Patty Gomes en Kwame Nimako deden dit al voor mij. Maar helaas mist de continuïteit. Dit soort vakken worden vaak na twee of drie keer gestopt, omdat het schoolbestuur het belang ervan niet inziet.

Ik maak me daarom ook zorgen over mijn eigen lessen, hoelang ik ze kan blijven geven. Dit heeft weer te maken met wie uiteindelijk de keuzes maakt, wie in het bestuur zit, bepaalt welke onderwerpen belangrijk zijn om te bespreken. Er is genoeg belangstelling onder studenten, daar ligt het niet aan.”

Foto: Julian Wan

Wat kunnen wij doen tegen racisme?

“Van alles. Ga stemmen en blijf stemmen. Spreek je uit tegen racisme en onrecht, lees en schrijf erover, deel iets op social media en ga in gesprek met elkaar. Iedereen kan het op zijn eigen manier doen. En als je later op een positie van macht komt, kijk dan naar je team en zorg voor diversiteit in gender, seksualiteit en ethniciteit. Blijf je altijd uitspreken tegen onrecht.”

Gaat dat effect hebben? Heb je vertrouwen dat racisme zal verdwijnen?

“Ik heb in ieder geval vertrouwen in de jongeren die nu hiervoor strijden. Vooral als ik naar mijn eigen studenten kijk. Wat zij schrijven en de gesprekken die zij hebben: zij gaan mooie, grote dingen doen.

Ik kijk ook uit naar de jongeren die de antiracisme-beweging voortzetten en deze eis om gelijke behandeling doorzetten. Ik ben heel positief over de beweging, omdat ze mensen de visie en de motivatie geven om de discussie aan te gaan. Ook zie ik in deze beweging veel jongeren die de kennis hebben van eerdere generaties, die weten waar we vandaan komen, en de beweging daarmee verder willen brengen.”

Ster advertentie
Ster advertentie
Minder uitleg Meer uitleg

Cookies op NPO 3FM

NPO 3FM gebruikt Functionele en Analytische cookies voor websites optimalisatie en metingen. Geef voor andere cookies je voorkeuren op.

Meer uitleg

Waarom cookies?

De Nederlandse Publieke Omroep plaatst specifieke cookies om het gebruiksgemak voor bezoekers te vergroten. Ze helpen in functionaliteit en zijn bedoeld om inzicht te krijgen in de werking en effectiviteit van de websites.

Hiermee kunnen we de bezochte website zo gebruiksvriendelijke en interessant mogelijk maken voor de bezoeker. Hierbij worden geen gegevens verzameld die gebruikt kunnen worden om individuele gebruikers te volgen.

Functionele cookies

Cookies die er voor zorgen dat deze website naar behoren functioneert

De websites van de Nederlandse Publieke Omroep gebruiken cookies om er voor te zorgen dat onze websites naar behoren werken. Zo gebruiken wij cookies voor:

  • het onthouden van informatie die je invult op de verschillende pagina’s, zodat je niet steeds al je gegevens opnieuw hoeft in te vullen
  • het doorgeven van informatie van de ene pagina aan de volgende pagina, bijvoorbeeld als er een lange enquête wordt ingevuld of als je veel gegevens moet invullen bij een online bestelling
  • het opslaan van voorkeuren, zoals de taal, locatie, het gewenste aantal te tonen zoekresultaten, etc.
  • het opslaan van instellingen voor een optimale videoweergave, zoals de gewenste buffergrootte en de resolutiegegevens van je scherm
  • het uitlezen van je browserinstellingen om onze website optimaal op je beeldscherm te kunnen weergeven
  • het opsporen van misbruik van onze website en diensten, door bijvoorbeeld een aantal opeenvolgende mislukte inlogpogingen te registreren
  • het gelijkmatig belasten van de website, waardoor de site bereikbaar blijft
  • het aanbieden van de mogelijkheid om inloggegevens op te slaan, zodat je die niet elke keer opnieuw hoeft in te voeren
  • het mogelijk maken om te reageren op onze websites

Analytische cookies voor Webstatistieken

Cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten.

Om te bepalen welke onderdelen van de website het meest interessant zijn voor onze bezoekers, proberen wij continu te meten met behulp van de software van AT Internet hoeveel bezoekers er op onze website komen en welke onderdelen van de website het meest bekeken worden. Hiervoor gebruiken wij cookies.

Cookies gezet doorAT Internet bevatten alleen een uniek nummer en zijn NPO-specifiek, deze worden niet gebruikt om NPO-bezoekers buiten de NPO-sites te volgen. JavaScript zorgt ervoor dat metingen niet gecached kunnen worden zodat we een herhaalde page-view kunnen tellen.

Het is onderdeel van de (wettelijke) taak van de Nederlandse Publieke Omroep om te rapporteren over onze prestaties. Daarvoor is het nodig om webstatistieken bij te houden. Ook nemen wij deel aan het landelijke internetbereikonderzoek NOBO/Vinex. Hiervoor gebruiken wij cookies, zodat wij de browser kunnen herkennen en op die manier het aantal bezoekers aan onze websites kunnen meten.

Van de informatie die wij zo verzamelen worden statistieken gemaakt. Deze statistieken geven ons inzicht in hoe vaak onze webpagina's bezocht worden, waar bezoekers de meeste tijd doorbrengen, enzovoort. Hierdoor zijn wij in staat structuur, navigatie en inhoud van de website zo gebruiksvriendelijk en optimaal mogelijk te maken. De statistieken en overige rapportages kunnen wij niet herleiden tot personen.

Wij gebruiken cookies voor:

  • het bijhouden van het aantal bezoekers op onze webpagina\’s
  • het bijhouden van de tijdsduur die elke bezoeker doorbrengt op onze webpagina’s, bezoekers zijn niet uniek te identificeren
  • het bepalen van de volgorde waarin een bezoeker de verschillende pagina’s van onze website bezoekt
  • het beoordelen welke delen van onze site aanpassing behoeven
  • het optimaliseren van de website

Sociale Media cookies

Cookies om de inhoud van onze website te delen via social media

De artikelen en video’s die je op onze website bekijkt, kun je door middel van buttons delen via social media. Voor het functioneren van deze buttons wordt gebruik gemaakt van social media cookies van de social media partijen, zodat deze je herkennen op het moment dat je een artikel of video wilt delen.

Deze cookies maken het dus mogelijk dat

Bij Social Media sites Ingelogde gebruikers, bijvoorbeeld Twitter of Facebook, het mogelijk is sommige inhoud van onze website direct te delen op die sites. Voor de cookies die de social medianetwerken plaatsen en de mogelijke data die zij hiermee verzamelen, verwijzen wij ook naar de verklaringen die deze partijen op hun eigen websites daarover geven; zie de links hieronder. Let op dat deze verklaringen regelmatig kunnen wijzigen. NPO heeft daar geen invloed op.

  • Facebook (https://www.facebook.com/policies/cookies/)
  • Google+ / Youtube (https://policies.google.com/privacy?hl=nl)
  • Twitter (https://twitter.com/en/privacy)
  • Instagram (https://help.instagram.com/1896641480634370?ref=ig)

Cookie-instellingen aanpassen en meer informatie

De cookie-instellingen voor deze website zijn te allen tijde naar je persoonlijke voorkeur te wijzigen. De pagina waarop je deze instellingen kunt wijzigen is te bereiken via deze link Cookie instellingen. Hier is ook gedetailleerde informatie vinden over welke cookies we specifiek plaatsen.

  • Ik wil sociale media koppelingen zoals Facebook berichten en YouTube video’s kunnen zien op deze site:

    Hiermee sta je het plaatsen van cookies door sociale medianetwerken toe. Deze netwerken kunnen je volgen en je internetgedrag gebruiken voor andere doeleinden buiten de NPO om.