Zo ontstaat haat op internet

We zien ze allemaal wel eens voorbij komen tussen reacties op social media berichten. Maar wie zijn die internethaters a.k.a. 'trollen' nou eigenlijk? Wat drijft ze? En weten ze wat ze aanrichten? We spraken 3FM-DJ Eva Koreman en ons panellid Annegien Schilling over trollen en onderzochten wat de wetenschap van ze weet.

"Kankerhoer"

3FM-DJ Eva Koreman zette vorige week de Habiba-challenge op Instagram. In de video rende Eva in haar onderbroek over de parkeerplaats bij 3FM. “Ik schrok enorm van de reacties. De helft van de reacties waren beledigend en seksistisch. Ik werd uitgescholden voor kankerhoer.”

Waar Eva vooral van schrok, is dat jonge mensen zo reageren. “Waarom word ik als vrouw afgestraft voor het in mijn onderbroek lopen over straat? Als vrouw ben je in je onderbroek ‘naakt’, een man niet. Een man die de Habiba-challenge doet is stoer, een vrouw totaal niet. Is dit de man-vrouw-verhouding van 2017?”

Lieve berichten

“Ik kreeg hele lieve privé-berichten van meiden die hetzelfde hadden meegemaakt, bijvoorbeeld ook bij de Habiba-challenge. Hierop heb ik wel gereageerd. Ik denk dat het belangrijk is dat vrouwen elkaar steunen in dit soort situaties,” vertelt Eva.

Hap hap hap

Mensen die haatreacties verspreiden op internet worden reaguurders of trolls genoemd. Sinds 2014 staat het woord reaguurder zelfs in de Van Dale met de betekenis: ‘Iemand die op een weblog ongenuanceerd uiting geeft aan zijn mening’.

In het buitenland wordt de internethater een ‘trol’ genoemd. To troll, in het Engels, betekent ‘vissen met behulp een lokvisje'. En dat is precies wat de trol doet: een haatreactie plaatsen en hopen dat iemand ‘hapt’.

Gr. Anoniempje

Haten via internet is makkelijk, omdat het anoniem vanuit een veilige zolderkamer kan. Dat schrijft hoogleraar psychologie John Suler in zijn onderzoek. Volgens hem zijn mensen online minder geremd dan wanneer ze gewoon zomaar wat met iemand staan te kletsen. Wat niet negatief hoeft te zijn, sommige mensen geven zich juist meer bloot online.

Maar trollen en reaguurders vallen in de minder leuke categorie. Giftig noemt Suler die. Zolang je identiteit niet bekend is, weet niemand wat je uitspookt en heeft je gedrag nauwelijks consequenties. Je kunt de volgende dag gewoon naar school zonder dat iemand je raar aankijkt.

Stelletje sadisten

Een team van Canadese psychologen nam bij 1200 mensen een vragenlijst af over internetgebruik. Tien procent gaf aan dat trollen één van hun favoriete activiteiten was.

De tweede vragenlijst ging over hun negatieve persoonlijkheidstrekken. Vooral sadisme bleek sterk samen te hangen met het reaguren. Ze hebben plezier in het dreigen, verstoren, ontregelen en intimideren.

Kill yourself

Ook ons panellid Annegien Schilling (fetching_tigerss) heeft vroeger last gehad van internethaters. Annegien bewerkt foto’s en deelt deze op Instagram. “Toen ik net begon had ik veel last van haatreacties. Ik was jong, fragiel en mijn pagina groeide erg snel.

Tegelijkertijd ontstonden haatpagina, zoals ‘Annegien kill yourself’. "Daar schrok ik van. Waarom zou iemand dat willen? Ik heb geen idee wie daar achter zat. Samen met mijn volgers zorgde ik ervoor dat deze pagina’s verwijderd werden. Toen kwamen er ook geen nieuwe.”

Nu krijgt Annegien nog maar één of twee haatreacties per post. “Dat doet me niet zo veel meer. Het zijn vaak ongenuanceerde berichten als ‘jij bent stom’ of ‘jij bent lelijk’. Ik negeer ze, hoewel ik soms reageer met een sarcastische ‘jammer dan’ of zo, en dan krijg ik weer reacties als ‘oh sorry, ik meende het helemaal niet!’”

Doodslaan met de roe

Dat zag documentairemaker Sunny Bergman ook. Je kent haar vast wel van haar kritische documentaires over zwarte piet en over plastisch chirurgie. In haar documentaire ‘Wit is ook een kleur’ belde ze haar haters op. Ze belde onder andere met een meneer die haar aansprak via Facebook.

Sunny: "Ja op Facebook heeft u geschreven: hé Sunny, Je moet doodgeslagen worden met de roe, je kan wel zien met wat voor viezerikken jij omgaat."

Man: "Ja, daar heb ik allemaal spijt van."

Sunny: "Dus u vind niet dat ik doodgeslagen moet worden?"

Man: ‘Nee natuurlijk niet!’

Intimideren? Jaaaa!

Trolls hebben aan de ene kant dus plezier in het intimideren, maar verwachten niet dat het gevolgen heeft bij degene die ze aanspreken. Mensen zijn geneigd hun online activiteiten te ontkoppelen van de ‘echte’ identiteit. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een online zelf en een offline zelf. Hierdoor hebben zij weinig verantwoordelijkheidsgevoel voor de reacties en het online haten.

Dat blijkt ook uit een onderzoek van de Universiteit van Oregon waarbij ze trolls interviewen. Een van de trolls gaf aan dat hij het vermakelijk vindt mensen woedend te maken door hun te shockeren of hun standpunten te vervormen. En daar ziet de hater geen kwaad in.

Het idee dat mensen zich door hem geïntimideerd of zelfs bedreigd voelen wuift hij weg. Want: je kunt je toch afmelden, iemand ontvrienden of blokkeren? Hij vindt trollen niet hetzelfde als in elkaar geslagen worden of gepest worden terwijl je naar de bushalte loopt, omdat je controle hebt op een manier die je in het echte leven niet hebt. En dat is dat je uit kunt loggen.

“Ik heb geen zin om naar de reacties te kijken, daarom heb ik ze verwijderd. Ik heb niet het idee dat het zin heeft om hierop te reageren, omdat ze behoorlijk kortzichtig waren", vertelde Eva Koreman over haar haatreacties. En dat is eigenlijk het beste om te doen. Trollen zijn op zoek naar visjes die happen en dat maakt ze gelukkig. So don't feed the trolls!