Jessica (31) wil zwarte geschiedenis zichtbaar maken

The Black Archives in Amsterdam is een archief van meer dan tienduizend boeken, artefacten en documenten over de geschiedenis van zwarte mensen in Nederland. Thema’s zoals racisme, verzet, slavernij en (de)kolonisatie komen aan bod, maar ook thema’s als feminisme en genderidentiteit.

Jessica de Abreu juicht toe dat een fenomeen als Black History Month steeds meer wordt gevierd en zelfs ook overwaait naar Nederland. En hoewel er genoeg verschillen zijn tussen de zwarte geschiedenis in de VS en Nederland, is de wens om meer aandacht hetzelfde.

Hoe komt het denk je dat zoiets als Black History Month in de VS een bekender fenomeen is?

“De VS hebben een langere geschiedenis aan erkende zwarte geschiedenis en daar is een behoorlijk lange strijd gevoerd met zwartheid en zwarte geschiedenis. Bij ons is het gewoon nog niet zo zichtbaar als in de VS, hoewel uit de documenten van The Black Archives blijkt dat in Nederland wel degelijk vormen van verzet zijn geweest in het verleden.”

The Black Archives heeft een gigantische collectie; hoe is dit ooit begonnen?

“Het begon eigenlijk bij de New Urban Collective in 2011 , een studentenvereniging van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Die vereniging ontstond uit de behoefte van zwarte studenten om een plek voor zichzelf te hebben. We waren altijd de enige zwarte studenten in een collegezaal. Amsterdam is een multiculturele stad is, maar dat zie je niet altijd terug op de universiteit. Als wij al iets leerden over de Surinaamse geschiedenis, dan was dat heel minimaal en vaak vanuit een wit perspectief. Dat waren voor ons de voornaamste redenen om de New Urban Collective op te richten.”

Maar hoe verwordt een Amsterdamse studentenvereniging tot een nationaal informatief archief?

“Door het studentennetwerk kwamen we in aanraking met veel mensen. Zo ook de broers Thiëmo en Miguel Heilbron, die in het bezit waren van de zogeheten Heilbron-collectie. Hun vader, Waldo Heilbron, was een socioloog die aan de hand van onderzoek het Surinaamse slavernijverleden zichtbaar wilde maken. Zodoende zijn we een samenwerking gestart, niet per se om een archief te starten maar met een gezamenlijke visie: Hoe maken we zwarte geschiedenis zichtbaar voor onszelf, maar ook voor de samenleving.”

Waarom is dat nodig, vinden jullie?

“Als we die geschiedenis niet bespreekbaar maken, dan kunnen we hedendaagse problematiek niet begrijpen. Dan heb ik het over de sociaaleconomische ongelijkheid en armoede in Nederland en waarom zwarte gemeenschappen, en migrantengemeenschappen in het algemeen, consequent onderaan van de ladder staan.

Om een persoonlijk voorbeeld te geven. In de jaren negentig leerden wij dat als je studeert en zo hoog mogelijk op de ladder komt, dat je dan vast wel een goede baan vindt. Maar uit de cijfers blijkt dat het niet uitmaakt met welk diploma je op de arbeidsmarkt belandt, want met een migratieachtergrond of een donkere huidskleur loop je twee keer zoveel achter. Het idee dat als je hard genoeg werkt in Nederland je er wel komt, geldt dus niet voor alle groepen."

Hoe zou jij The Black Archives omschrijven?

“We zijn zoveel meer dan een traditioneel archief. We zijn een gemeenschap die sociale veranderingen in kaart brengt in Nederland. En we zijn een platform voor evenementen en debatten en creëren zo een dialoog over ongelijkheid en wat het betekent om zwart te zijn in Nederland.”

The black Archives waren laatst in het nieuws omdat de muurschildering van vijf zwarte activisten waren beklad. Hoe heb je dat beleefd?

"Laten we voorop stellen dat we heel erg geschokt waren, want het was privé-terrein, dus ze kwamen heel dichtbij. Ik realiseer me dat hoe agressiever deze groep wordt, hoe meer het eigenlijk aangeeft dat sociale verandering in de maak is. The more we are winning, the more they are getting aggressive. Het is heel gewelddadig wat wij als social change makers meemaken. En het is universeel, want dit gebeurt ook met andere zwarte bewegingen in de wereld."

Wat wil jij als medeoprichter van The Black Archives bereiken?

"Zolang racistische systemen bestaan, wil ik een thuis creëren voor zwarte mensen en mensen van kleur die zich niet gezien of gehoord voelen. Ik hoop dat ik met mijn team kan bijdragen aan de wereld. Als wij worden gewaardeerd door sociaal kritische of niet-zwarte mensen is dat ook zeker mooi.

Daarnaast willen wij een kennisinstituut zijn, dat zwarte geschiedenis zichtbaar maakt. Wij willen deze zichtbaarheid kunnen blijven aantonen en ondanks veranderingen in het politieke klimaat ons onafhankelijk staande houden. Nog een ander doel van mij is dat ik hoop dat The Black Archives bijdraagt aan het streven naar de eis dat onze burger- en mensenrechten worden gerespecteerd.”

Hoe dragen jullie bij aan Black History Month?

“We besteden deze maand wel aandacht aan de Black History Month op onze social media. Toch proberen we dicht bij onszelf te blijven en onze eigen zwarte geschiedenis. Voor ons is Anton de Kom, Surinaamse verzetsheld, in verband met zijn geboortedag op 22 februari belangrijk deze maand. Of het nou Black History Month is of niet.”