'Wij zijn niet gemaakt voor lange relaties'

In dossier #SingleGoals zoekt HUMAN, samen met 3FM-dj's Jamie en Sophie, uit hoe jongeren denken over single zijn; en het hebben van een relatie. Is huisje, boompje, beestje nog steeds de norm? Of kan dat anno 2021 ook anders?

Jamie onderzoekt in deze productie hoe de mens biologisch eigenlijk werkt.

Professor, mensen zeggen het vaak tegen ons, de singles: 'Wanneer is je volgende date?' Of: 'Waar blijft die vriend nou?' Waarom leggen we elkaar die druk op? Waarom lijkt een relatie het ultieme levensdoel?

“Ja Jamie, voor je antwoord moet ik toch weer eerst een andere vraag opwerpen. Die hangt hieraan en luidt: waartoe zijn wij mensen op aarde? Wat is onze oerdrift? Dat is toch echt voortplanting. Voor de rest is het leven wat we er zelf van maken. Een echte missie, behalve voortplanting, hebben we niet.

Omdat mensen dit voelen, houden ze zichzelf en elkaar vaak de norm voor: krijg een relatie. Want dat betekent vaak liefde, waar een kind uit voortvloeit.”

Dus het singlebestaan, zeg jij, kan nooit de norm worden. Omdat ieder mens vroeg of laat de behoefte van voortplanting voelt? En iedereen wil die voortplanting graag oefenen, in bed, met seks?!

“Oh, nee hoor. Het singlebestaan als norm zou zeker wel kunnen. Maar, heel belangrijk: dan is de norm niet biologisch, maar cultureel bepaald. Naast biologische prikkels is er nog onze geest. In de geschiedenis zijn al volkeren geweest die voortplanting en relaties niet heilig vonden. Zij overrulden dat biologische gevoel.

Culturele waarden kunnen veel dingen bepalen, blijkt. Dat was vroeger zo, maar nu ook. Je kan als mens oerdriften hebben, zoals voortplanting, maar die driften zijn te hanteren, soms voorgoed te temmen, door onze wil. Onze geest. Dat kan jij, dat kan ik. Een voorbeeld zijn ook priesters en het celibaat. Die onthouden zich ook van voortplantingsdrang."

"Dus Jamie, het is wat dat betreft een interessante tijd, omdat steeds meer mensen als wil krijgen: ik blijf single. Onze cultuur doet haar werk al. Er zijn al rolmodellen die zeggen: 'Ik wil geen relatie, ik own mijn single zijn'. Anticonceptie is heel belangrijk geweest wat dat betreft. Dat maakte de weg vrij voor leefvormen, zoals single zijn, die hiervoor bijna onmogelijk leken."

Hoe dan?

“Heel lang ging het zo: mensen vonden elkaar leuk, daar kwam een relatie van en uiteindelijk kinderen. Dat relaties vandaag de dag nog zo heilig lijken, is dan ook niet gek. Relatievorming is eeuwenlang de norm geweest. Juist met het oogmerk om de kinderen in de stabiele omgeving te laten opgroeien. Bij een papa en mama."

"Van relaties kwamen best vaak kinderen. Voorbehoedsmiddelen waren er niet en ja: mensen willen toch seks. Zo'n zeventig jaar geleden gebeurde er iets radicaals. We hebben seks en relaties los kunnen koppelen van het krijgen van kinderen.

Voorbehoedsmiddelen zoals condooms en de pil zorgden ervoor dat een relatie niet direct kinderen betekende. Je kon bepalen dat je wél een relatie wilde, maar geen kinderen. Waar huisje, boompje, beestje standaard was, konden stellen ineens besluiten: 'Wij blijven bewust kinderloos'.

Door anticonceptie kunnen we elkaar veel beter andere leefvormen en normen voorhouden. Een norm als: je kan kinderen krijgen, maar het hoeft niet. Of: kinderen opvoeden maar single blijven, kijk naar solomoeders. Single leven gebeurt al volop.”

Dus wij kunnen zelf bepalen dat single zijn de norm wordt?

“Als grote groepen zo gaan leven, sluit ik dat niet uit. Cultuur, onze normen en waarden, het is maar net hoe de massa beweegt. Ooit hapte iemand een haring met ui in dit land. Een tweede deed het, een hele streek deed het en nu is het onze Nederlandse cultuur.

Het 'singleschap' past ook in het verloop van de recente Nederlandse geschiedenis. Circa driekwart eeuw was de de Nederlandse samenleving verzuild in groepen: katholieken, protestanten, socialisten en liberalen.

Door de ontzuiling die vanaf de jaren zestig is ingezet, is die groepsindeling verdwenen. Mensen laten zich nu door een groep niets meer opleggen. Niet de groep, maar het individu bepaalt wat goed voor hem of haar is. Dat individu zegt veel vaker: 'Ik wil lekker alleen zijn'. Het is een modebeeld aan het worden.”

Een modebeeld, maar single zijn is biologisch gezien dus tegennatuurlijk?! Een relatie is zoals het hoort, biologisch gezien.

“Dingen zijn het helderst als ze zwart-wit zijn, dat begrijp ik. Maar dat ligt ook hier wat lastiger. Want zowel een lange relatie als single zijn kan je eigenlijk tegennatuurlijk noemen. Dat is de grap. Biologisch gezien zijn wij namelijk ook niet gemaakt voor lange relaties. Wel voor voortplanting, niet altijd voor wat daarna komt.

Een relatie kent een aantal fases. Het begint bij geslachtsdrift, iemand willen hebben, flirten. Dan fase twee: verliefdheid. Fase drie: paarvorming, een relatieverbintenis met eventueel kinderen.

Fase twee, verliefd zijn, is een heerlijk gevoel. Er komen stoffen vrij zoals dopamine, dat een geluksgevoel geeft. De eerste periode in je relatie word je gedragen door dit euforische gevoel. Dit duurt maximaal een paar jaar, daarna is het over, bij de meesten althans. Een mensenleven kent de dynamiek van veranderende behoeftes, zo werkt de menselijke biologie. Dan denk je soms na vele jaren samenleven over je partner: het is een mooi boek, maar ik heb het uit.

Eerder bleven stellen langer bij elkaar, door die verzuiling en de druk van de kerk. Scheiden was een schande. Nu niet meer. Stellen scheiden in Nederland nu na gemiddeld vijftien jaar en je ziet dat mensen kortere relaties achter elkaar nemen. Dat past bij onze behoeften."

Kortom, ook een lange monogame relatie is tegennatuurlijk?

“Het is een keuze. Het zit niet in ons, denk ik. Weer even een drieslag om dat te verhelderen. Een lange romantische relatie kent namelijk drie elementen. A: passie, ook wel seks. B: intimiteit, weten wat in de ander speelt. En C: commitment, elkaar helpen levensdoelen te realiseren.

Als stelletjes op die punten goed scoren, dan ervaren ze genoeg geluk en liefde om monogaam te zijn, een relatie lang. Om niet te zwichten voor verleidingen om vreemd te gaan, de relatie heeft daar te veel waarde voor. Maar monogaam zijn, blijft een keuze.”

Dus bij twee dingen die ver van elkaar afstaan – een monogame relatie en single zijn – doen we eigenlijk precies hetzelfde. We doen iets tegennatuurlijks en bespelen onze driften met onze geest?

“Eigenlijk wel, we maken in beide gevallen een keuze. En het interessante van sommige singles vind ik dat zij die elementen die een relatie heeft – seks, intimiteit en commitment – gefragmenteerd lijken binnen te halen in meerdere niet-romantische relaties."

Seks af en toe, en niet altijd met dezelfde persoon. Een broer en zus-band met een beste vriend. En een lifecoach die jou wil helpen je levensdoelen te halen?

“Zoiets inderdaad.”

En waar worden we nou het gelukkigst van, gemiddeld gezien. Toch de ultieme vraag. Relatie of single zijn?

“Ik denk dat je uiteindelijk net beter af bent in een relatie, in een keer het hele pakket. Maar je vraagt het aan iemand die een relatie heeft. Ik ben getrouwd.”

Dossier #SingleGoals

Dit artikel is onderdeel van #SingleGoals. In dit dossier zoeken 3FM-dj's Jamie en Sophie samen met HUMAN uit hoe we denken over single zijn en relaties. Is huisje, boompje, beestje nog steeds de norm? Of kan huisje, boompje, single anno 2021 ook? Bekijk hier dossier #SingleGoals.