Joram: 'Ik wil meer leren over mijn witte privilege'

In deze 3FM Special Podcast praten 3FM-dj's Joram Kaat, Angelique Houtveen en rechtshistoricus en mediacriticus Madeleijn van den Nieuwenhuizen (beter bekend als @Zeikschrift) openhartig over het thema wit privilege en racisme.

Luister deze 3FM Special terug als podcast via Spotify of in een andere podcast-app. Zoek op '3FM Specials Podcast'.

Wat is wit privilege nou precies?

"Jij kan allerlei problemen in je leven hebben, maar je huidskleur is geen reden dat het niet goed gaat," legt Angelique uit. "Stel, je hebt rood haar en je bent daar je hele leven mee gepest. Dat is super vervelend, je kunt er niets aan doen en het is heel pijnlijk. Maar het grote verschil is dat de groep mensen met rood haar niet systematisch wordt achtergesteld of zelfs vermoord."

Dat je moet vragen wat wit privilege betekent, duidt eigenlijk ook al op wit privilege. Je hebt blijkbaar nooit met deze problemen te maken gehad. Je merkt er niets van. Je naam of uitstraling hebben je nooit belemmerd, en dat is een privilege.

Een 'Andere' huidskleur

De afgelopen maanden wordt er steeds meer gesproken in de media over wit privilege. Het is goed dat er aandacht voor is, maar soms steekt zelfs in de verslaggeving het witte privilege de kop op. Rechtshistoricus en mediacriticus Madeleijn van den Nieuwenhuizen laat met haar Instagram-account @Zeikschrift misstappen van de media zien, als het gaat om diversiteit en inclusiviteit.

Een voorbeeld is een reportage van EenVandaag, waarin een niet-witte huidskleur werd aangeduid als een 'andere' huidskleur.

"Als ik dit in de tv-uitzending had gehoord, had ik er nooit iets achter gezocht. Ook vrienden aan wie ik het liet zien, vonden er niks geks aan." vertelt Joram. Maar de vraag die je jezelf heel terecht zou moeten stellen, is: 'anders dan wíe? Madeleijn: "Dat impliceert dat er een wij-groep is én mensen met een andere huidskleur, in plaats van dat we in een maatschappij leven waarin mensen met wat voor huidskleur dan ook onderdeel zijn van die wij-groep."

Te veel gehoord

Een ander Instagram-account, namelijk @veelgehoord, zet zich weer op een andere manier in om mensen zich bewust te maken van institutioneel racisme. Zij deelt opmerkingen die voor veel niet-witte mensen erg herkenbaar zijn. "Het zijn vaak kleine, onbewuste, micro-agressies die zorgen dat je je anders en niet-Nederlands voelt, ondanks dat je hier bent geboren en getogen," vertelt de oprichter, die liever anoniem blijft.

Uit de reacties onder de posts blijkt dat de opmerkingen voor veel niet-witte mensen herkenbaar zijn. En zelfs voor Joram, die toegeeft dat hij weleens zoiets eruit flapte. "Daarom vind ik het ook écht een aanrader om dit account te volgen. De posts in combinatie met de reacties eronder inspireren enorm om sommige dingen gewoon niet meer te zeggen. Het onderwijst mij als witte man."

Wat kun je doen tegen racisme?

3FM-dj Jamie ging in de 3FM Special op onderzoek uit en bracht een bezoekje aan de Surinaams-Nederlandse Lina, die het als haar taak ziet anderen te onderwijzen over racisme en wit privilege. Lina: "Ik geloof dat het klein begint, met gesprekken. En dan juist de ongemakkelijke gesprekken, met mensen buiten je comfortzone, die een andere mening hebben. Wees niet bang om iets verkeerd te zeggen, er moet juist ruimte zijn om te leren."

Lina roept juist witte mensen op om zich uit te spreken. "Een sterke stem van een wit persoon telt heel erg. Iemand als Sunny Bergman wordt overal uitgenodigd, die heeft een enorm bereik."

Racisme op de kringverjaardag

Maar hoe ga je zo'n gesprek over racisme aan? Stel, je bent op een verjaardag in gesprek met je oom en hij maakt een verkeerde grap. Je wilt bijdragen aan de strijd tegen racisme, maar het is zo gezellig en je wilt de sfeer niet verpesten... Wat doe je dan?

Een herkenbare situatie voor Angelique: "Ik zeg: áltijd aankaarten. Dat is niet makkelijk, want het is gezellig en dan komt er zo'n opmerking. Maar ik ben natuurlijk zelf ook van kleur, dus als ik er niets van zeg, voelt het als verraad naar mezelf. Ik heb de keuze gemaakt het toch te doen."

Madeleijn nodigt iedereen uit om zich uit te spreken: niet alleen deze maand, maar gedurende de hele strijd. En als je zelf vroeger zwarte piet speelde en je daar nu pas je twijfels over hebt, ook dan kun je je uitspreken. "Vrees geen hypocrisie, vrees stilstand."

De EO en Human presenteren elke laatste zondagavond van de maand een 3FM Special, over een maatschappelijk thema dat jongeren raakt. Check ze hier allemaal. Luister alle 3FM Specials terug als podcast in je favoriete podcast-app. Zoek op '3FM Specials Podcast'.