Xena (33) filmde het euthanasietraject van Karo (29): "Haar psychisch lijden was te groot"

Dit artikel bevat heftige verhalen over euthanasie, zelfdoding en zelfbeschadiging die als schokkend ervaren kunnen worden.

Karo zit op de bank en opent de digitale agenda op haar telefoon. Vrijdag 2 december 2022 staat genoteerd als ‘Einddatum’, de datum van haar euthanasie. Zo opent de film Karo Wil Goed Dood, waar Xena Maria Evers (33) Karo volgde in de laatste maanden richting haar zelfgekozen dood.

"Met deze film wilde Karo het gesprek starten hoe belangrijk en rechtvaardig euthanasie bij psychisch lijden is," vertelt Xena. "Karo droeg al jaren haar steentje bij om meer openheid te creëren rondom psychisch lijden. Zo had ze een blog en deed ze mee aan de #openup-week. Deze film laat zien dat Karo zich in haar laatste maanden nog steeds inzette om dit taboe te doorbreken. Het is ook een ode aan haar strijd."

In het fragment hieronder vertelt Karo meer over haar drijfveer om mee te werken aan de film.

Uitbehandeld

Karo is elf wanneer ze een ernstig trauma meemaakt en een complexe posttraumatische-stressstoornis (CPTSS) ontwikkelt. Haar leven werd langzaam uitzichtloos en ondraaglijk.

"Het is niet dat Karo per se dood wilde, ze wilde alleen niet meer op deze manier verder. Werken lukte niet, haar zelfzorg was slecht. Ze beschadigde haar lichaam omdat ze ervan walgde. Slapen en naar buiten gaan was lastig. Harde geluiden konden een herbeleven van haar trauma triggeren, of zorgen voor paniekaanvallen en nachtmerries."

Karo was uitbehandeld. "Ze had al zo’n tweehonderd hulpverleners gezien, was meerdere keren opgenomen geweest, had talloze medicijnen en experimentele behandelingen geprobeerd. Ze was gewoon op. Euthanasie leek de meest menswaardige manier om te gaan."

Tekst gaat verder na afbeelding

Zelfbeschikking versus afhankelijkheid

Karo Wil Goed Dood laat zien hoe je voor een menswaardige dood afhankelijk bent van anderen. Zo zegt Karo in de film: ‘Het voelt alsof je moet solliciteren of je dood mag.’

"Door haar traumatische gebeurtenissen en CPTSS raakte Karo de controle over haar leven kwijt. Het regelen van haar zelfgekozen dood en uitvaart voelde als een laatste poging om meer regie te hebben. Zo kon Karo bepalen hoe de condoleancekaart eruitzag, en welke foto’s en muziek op de uitvaart werden vertoond."

Met de film wil Xena ook aangeven dat euthanasie voor mensen die ernstig psychisch lijden en uitbehandeld zijn, ontzettend belangrijk is. "Hierdoor kan je voorkomen dat zelfdoding niet als enige optie gezien wordt, wat meer trauma kan veroorzaken, voor zowel de persoon als diens familie."

Vooroordelen euthanasie

Er heersen binnen onze samenleving nog veel vooroordelen over euthanasie. "Bij euthanasie denken we vaak aan mensen die terminaal ziek zijn door bijvoorbeeld kanker. Maar psychische problematiek wordt in onze samenleving niet gezien als een ziekte, terwijl dat het wel is."

Xena schraapt haar keel. "Eerlijk gezegd was ik eerst ook sceptisch over euthanasie bij jonge mensen. Ik betrapte mezelf op de gedachte: kom op Karo, je bent nog jong. Wellicht is er in de toekomst een nieuwe behandeling of medicatie die verlichting kan brengen."

Als je iets niet kent, heb je sneller een zwart-wit oordeel, stelt Xena. "En ik snap dat het in de mens zit om de ander te stimuleren om door te gaan. Maar Karo’s verhaal toont hoe beperkt de invloed van je omgeving is. Het is fijn om lieve vrienden en familieleden te hebben, maar als het leven uitzichtloos en ondraaglijk is, kunnen zij soms niet genoeg zijn."

Cirkel doorbreken

Veel mensen kennen misschien iemand zoals Karo in hun leven. Iemand die opgesloten zit in zijn of haar hoofd en afgezonderd leeft. "Het trauma dat Karo meemaakte, is dé gebeurtenis waar het misging. Maar haar hele leven was al zwaar. Ze werd op de basisschool gepest. Zo was ze in groep vier alleen maar bezig hoe ze de pauze moest doorstaan."

Daardoor kreeg Karo een laag zelfbeeld. "Ze werd sneller kwetsbaar, kon minder goed mee met de klas, en later binnen de samenleving. Nu ze er niet meer is denk ik vaak: hoe kunnen we die cirkel van beschadiging het beste doorbreken voordat het te laat is om iemand te helpen?"

Klaproos

Xena heeft vrede met Karo's keuze. "Zeker als ik zie hoe haar vriendinnen en ouders met haar euthanasie omgaan. Die zijn verdrietig, maar ook opgelucht. Juist tijdens Karo’s euthanasie-traject zijn ze dichter naar elkaar toegegroeid. Ze hebben mooie momenten meegemaakt en op een waardevolle manier afscheid genomen."

Even is Xena stil. "Ik denk nog vaak terug aan hoe Karo’s vader een prachtig gedicht voordroeg op de uitvaart. Hij zei: ‘Karo is een klaproos. Ze bloeit vergeleken met andere bloemen heel kort, maar is prachtig.’ Deze vergelijking kan je breder trekken naar onze maatschappij. Binnen de samenleving hebben sommige mensen het psychisch zo zwaar dat ze niet verder kunnen leven. Zij hebben een andere vruchtbare grond nodig, ofwel een beter zorgsysteem, om volwaardig te groeien en leven. En de vraag is: hoe zorgen we ervoor dat mensen euthanasie of zelfdoding niet als enige uitweg zien?"

Vol lof

Ondanks dat Karo en Xena elkaar maar tweeëneenhalve maand kenden, was hun band bijzonder goed. "Door alles wat Karo had meegemaakt, vond ze het moeilijk om mensen toe te laten. Als mensen haar affectie toonden, blokkeerde ze vaak volledig. Ze voelde voor zichzelf weinig eigenwaarde en zelfliefde, waardoor ze liefde van anderen lastig kon ontvangen."

Binnen een korte tijd lukte het Xena om dicht bij Karo te komen. "Een van Karo’s vriendinnen gaf mij op de uitvaart een kaart waarin ze zei: ‘Lieve Xena, gecondoleerd met het verlies van Karo. Bijzonder hoe goed je haar hebt leren kennen in zo'n korte tijd. Karo praatte altijd vol lof over je. Veel succes, maar ook sterkte met het maken van de documentaire. Ik ben nu al dankbaar voor het feit dat Karo op die manier gehoord zal worden.’ Dat vond ik fijn om te horen."

Tekst gaat verder na afbeelding

Wijze lessen

Karo leeft in Xena voort met de wijze lessen die ze haar onbewust leerde. "Karo heeft mij laten inzien dat depressie een ziekte is, dat ondraaglijk psychisch lijden bestaat en euthanasie mensen een waardig afscheid kan geven."

"En ik heb ook geleerd hoe essentieel zelfliefde is. Ik wil niet zeggen dat zelfliefde dé oplossing is voor traumaverwerking. Maar ik heb wel gezien wat het effect is als je het mist. Zelfhaat en walging maakt zoveel kapot, in je hoofd en je lichaam."

Op 2 december 2022 hebben Karo en Xena nog even geappt. "Ze bedankte me voor alles. En ook nu ze er niet meer is, voel ik een immense warmte en respect dat ze mij heeft vertrouwd om haar verhaal in beeld te brengen."

Bekijk de film Karo Wil Goed Dood hier.

Zit je niet lekker in je vel of zie je het leven (even) niet meer zitten? Neem dan contact op met MIND Korrelatie.