We vroegen een professor wat je aan vrienden hebt

In een serie artikelen gaan we op zoek naar de essentie van vriendschap. Vandaag lees je het eerste deel: de wetenschap achter vriendschap.

Hi Beate, kun je ons vertellen wat vriendschap eigenlijk is?

"Er bestaat niet één definitie van vriendschap. Wel is onderzocht dat vrienden de relaties zijn die het dichtstbij je staan. Een vriendschap lijkt eigenlijk best wel op het hebben van een partner, maar dan zonder de romantiek en gevoelens van liefde.

"Vrienden zijn de kern van je netwerk, de schil die om je heen zit. Je kunt er terecht voor feedback en voor steun. Vrienden blijven bij je en gaan met je door het leven. Vrienden hebben het beste met je voor. Vriendschappen zijn vaak sterker dan de relatie die je hebt met je familie."

Behoorlijk belangrijk dus! Wanneer beginnen we met het maken van vrienden?

"Dat vind ik altijd een leuke vraag. Wanneer een kind door krijgt dat er meer mensen en dingen in de wereld zijn dan ouders, beginnen ze met het maken van vrienden. Kinderen hebben in dat geval ook voorkeuren voor mensen die zij leuk vinden. Wanneer ze iemand leuk vinden en wanneer ze de ander vaker zien, gaan ze met elkaar spelen."

"Kinderen zijn trouwens heel makkelijk in het beëindigen van vriendschappen, ze kunnen gewoon zeggen dat ze geen vrienden meer willen zijn. Het andere kind vindt dat dan ook gewoon oké. Dat is bij volwassenen wel anders, daar gebeurt zoiets eigenlijk nauwelijks. Als volwassenen elkaar niet meer leuk vinden dan laten ze het meestal gewoon verwateren."

Er zijn heel veel mensen. Op basis waarvan kiezen we vrienden uit?

"We kiezen vrienden die op onszelf lijken. Ook kiezen we vaak vrienden die dezelfde leeftijd hebben, vrienden die uit hetzelfde land komen, dezelfde hobby's hebben en ook dezelfde opleiding is erg belangrijk. Daarbij moeten we niet vergeten dat we de voorkeur geven aan vrienden van hetzelfde geslacht."

"Het is zelfs zo dat vrienden ook genetisch op elkaar lijken. Die gelijkenis is belangrijk bij vrienden. Ook vinden mensen het fijn om dezelfde mening als hun vrienden te hebben, je voelt dan bevestiging in je vriendschap. Dat is eigenlijk ook wel logisch, want zo heb je wat te bespreken met elkaar. Er zijn natuurlijk ook zat mensen die vrienden zijn en wel anders zijn op sommige aspecten, dat kan de vriendschap ook juist weer wat pittiger maken."

En wanneer heb je nou een echt goede vriend?

"Een goede vriendschap is een vriendschap die heel duurzaam is. De beste vrienden kennen elkaar vaak al van jongs af aan. Grote kans dat als je tijdens je schooltijd vrienden maakt, dit uiteindelijk je beste vrienden worden. Deze vrienden zijn dan bij elkaar gebleven ondanks de veranderingen die je persoonlijk hebt gemaakt, ondanks de relaties je gehad heb en ondanks de eventuele verhuizingen."

"Vrienden hoeven elkaar ook niet iedere week te zien, dat is vaak helemaal niet mogelijk. Soms heb je het gewoon te druk daarvoor. Je hoeft de vriendschap niet elke keer weer te bevestigen, soms moet je je ook op andere dingen in je leven richten. Bij echt goede vrienden maakt het niet uit dat je soms even geen tijd hebt. Zij snappen dat heel goed, zij weten dat het wel weer komt."

Maar waarom voelen we dan wel verplichtingen in vriendschappen?

"We leven in een tijd dat iedereen heel veel doet. Er is vrijtijdsstress. Mensen hebben naast een drukke baan ook nog hobby's, een partner en vrienden. Vrienden zijn in de samenleving steeds belangrijker geworden, omdat mensen ver van hun familie wonen en er meer scheidingen zijn. Maar soms heb je gewoon even geen behoefte om met mensen af te spreken en dat is helemaal niet persoonlijk naar die persoon toe. Dan voel je je schuldig, want ergens wil je het natuurlijk wel en je vindt het ook belangrijk om elkaar te zien. Maar aan de andere kant is je dag gewoon te vol."

"Die ander heeft het op dat moment misschien juist rustig en die kan zich dan ook weer schuldig gaan voelen, omdat hij even niks te doen heeft en het gevoel heeft dat hij meer zou moeten doen. Zo werkt dat schuldgevoel op elkaar in. Maar bij echte vrienden moet het niet uitmaken als je even geen tijd hebt, zij snappen dat van elkaar."

Met ieder van mijn vrienden doe ik hele andere dingen. Met de één kan ik leuk op stap, met de ander kan ik uren praten. Hebben mensen behoefte aan verschillende soorten vrienden?

"Mensen hebben zelf ook verschillende behoeften. Met de één kan het hartstikke leuk zijn om naar de film te gaan, met de ander is het leuker om met een wijntje in de hand de hele avond te kletsen. Aan allebei heb je behoefte. Het is onmogelijk om een perfecte veelzijdige vriend te vinden, die bestaat namelijk echt niet.

"Daarom zoek je verschillende mensen, iemand met wie je kunt lachen en iemand met wie je kunt praten. Zo creëer je een vriendengroep om je heen, waardoor je toch aan al die behoeften kunt voldoen. Je maakt eigenlijk met verschillende vrienden die ene perfecte persoon."

Wat hebben we aan vriendschap? Is het ook nuttig?

"Vrienden hebben niet per se een praktisch nut. Als je jong bent vaak nog wel, bijvoorbeeld wanneer je moet verhuizen, dan vraag je je vrienden om hulp. Maar zodra mensen gesetteld zijn, dan worden vrienden niet meer voor dit soort dingen gebruikt. De buren letten op de poes, de kinderopvang let op de baby en met je partner doe je leuke dingen.

"Wel praat je met vrienden over jezelf, wie je bent en van je vrienden verwacht je feedback. Wat dat betreft zijn ze dus belangrijk. Vrienden kunnen bijvoorbeeld zeggen dat je een relatie moet verbreken. Zij zijn de enigen die dat tegen je kunnen zeggen. Van je ouders neem je het niet aan, met je buren en collega's bespreek je dit soort dingen niet. Vrienden zijn raadgevers. Maar ook bevestiging zoek je bij je vrienden, ze kunnen je zelfvertrouwen geven."

Ben je zonder vrienden dan ook ongelukkig?

"Dat hoeft niet, maar het hebben van vrienden is wel gezond. Als je bijvoorbeeld kijkt naar ouderen, dan hebben degenen die vrienden hebben veel minder klachten dan degenen die dat niet hebben. Ouderen met vrienden blijven langer gezond. Ze blijven mentaal ook veel meer bij, dat is aangetoond."

"Er zijn ook mensen met weinig vrienden, maar wel een hecht gezin of een leuke baan hebben. Het is voor je geluk niet altijd nodig om veel vrienden te hebben. Maar wanneer dat gezin wegvalt, er bijvoorbeeld iemand overlijdt of je gaat scheiden, dan heb je een probleem. Het hebben van vrienden is zeker goed voor je, je kunt er namelijk op terugvallen."

Is vriendschap door de komst van social media veranderd?

"Vroeger was het zo dat als je een goede opleiding had, een leuke partner had en er goed uitzag, je een bepaalde status had. Tegenwoordig is het anders. Nu geldt hetzelfde voor vrienden, het hebben van veel vrienden is een soort statussymbool. Op social media is het ook nog eens erg zichtbaar. Iedereen kan zien wie jouw vrienden zijn. Het is daarom ook belangrijk geworden om te laten zien wie jouw vrienden zijn."

"Ik denk alleen dat dit weinig invloed heeft op je echte vrienden. Op social media heb je honderden mensen die je kent, maar dat zijn geen echte vrienden. Je gaat er misschien eens mee op de foto, maar je zal hen nooit bellen als er wat is. Mensen willen graag leuk gevonden worden en wanneer je op Facebook laat zien dat je veel vrienden hebt, dan denken andere mensen dat jij populair bent."

Hoe zie je de toekomst van vriendschappen?

"Ik denk dat er niet eens zoveel gaat veranderen. Als er wat verandert, dan zullen vriendschappen alleen maar belangrijker worden. Dat heeft te maken met het feit dat scheidingen in grote aantallen zullen blijven voorkomen, en mensen vaak niet in de buurt van hun familie gaan settelen.

"Gezinnen vallen uit elkaar waardoor vrienden van groter belang zijn. Doordat je niet dicht bij je familie woont heb je vrienden juist hard nodig. Dat zal wellicht nog meer worden in de toekomst."