Minder prestatiedruk en stress? Dit Deltaplan moet jongeren mentaal gezond maken

Woensdag 17 maart mogen we weer stemmen. Na de verkiezingen wordt een nieuwe regering gevormd en politici in die regering maken samen een regeerakkoord. Tot nu toe werd in zo’n akkoord maar weinig gerept over mentale gezondheid. En dat moet anders, vindt belangenbehartiger bij psychische problemen MIND, met wie we jaarlijks de #openup-week organiseren.

Daarom gingen ervaringsdeskundigen, Tweede Kamerleden, werkgevers en onderwijsexperts vrijdag 12 maart met elkaar in gesprek tijdens een talkshow van MIND met elkaar in gesprek. Kanysha Hilberink (25) was een van deze ervaringsdeskundigen. Zij heeft vanaf jonge leeftijd al te maken met stress, faalangst en prestatiedruk.

Overgeven van de zenuwen

“Bij citotoetsen was ik zo zenuwachtig dat ik van tevoren moest spugen en ook op de middelbare school had ik veel stress en faalangst. Ik zat in een havo-vwo klas en moest een 7,5 halen om op vwo te komen. Ik moest van mezelf naar het vwo, anders had ik gefaald.”

Kanysha kwam op het vwo terecht, maar zakte voor haar eindexamens. Het jaar daarna zakte ze nogmaals. Uiteindelijk haalde ze via de Vavo een havo plus-diploma. “Ik heb op de basisschool en de middelbare school nooit geleerd hoe ik om moest gaan met stress en prestatiedruk. Toen ik voor de tweede keer zakte, had ik één gesprekje met mijn mentor hoe het nu verder moest. Hij zei dat hij snapte dat ik baalde, maar dat ik door moest zetten. Schouders eronder.”

Mentaal in balans blijven

In de talkshow van MIND kwam het vaker naar voren. De cultuur in Nederland is vooral ‘gewoon doorzetten’ en ‘schouders eronder’. MIND wil graag naar een cultuur waarin het makkelijk is om over mentale kwetsbaarheid te praten, vertelde Mariëlle van den Berg van MIND.

“Nu we allemaal beperkt worden door corona, leren we dat mentale gezondheid niet vanzelfsprekend is. Iedereen merkt dat je iets harder moet werken om mentaal in balans te blijven. We vragen wat vaker aan elkaar of je je wel oké voelt en dat willen we graag vasthouden, ook na de coronacrisis.”

“Het is eigenlijk heel gek dat er vanuit de politiek veel aandacht is voor fysieke gezondheid, zoals gezonde kantines en obesitas, maar niet voor mentale gezondheid. Daarom werken we aan het Deltaplan, een plan waarmee we Nederland mentaal gezonder willen maken. Dit kan door rekening te houden met mentale gezondheid op alle gebieden. Denk hierbij aan wonen, werk, onderwijs, zorg, sport en ontspanning en financiën. Want mentale gezondheid is niet alleen iets van de geestelijke gezondheidszorg, het is voor ons allemaal belangrijk. ”

Lessen over prestatiedruk en stress

Op middelbare scholen en mbo’s wordt al gewerkt aan mentale gezondheid bij jongeren. MIND en Diversion geven vanuit de Mind Young Academy op middelbare scholen en mbo’s lessen over mentale gezondheid. Dit doen ze met peer educators: jongeren die zelf te maken hebben gehad met psychische problemen breken in de klas via hun eigen persoonlijke verhaal het gesprek open over psychische gezondheid.

Femke Pluymert, directeur van Diversion: “Onze lessen zijn bedoeld als ijsbrekers. We bespreken vragen als ‘wat zijn psychische klachten?’ en ‘voel jij weleens prestatiedruk?’. Uiteindelijk deelt de ervaringsdeskundige zijn of haar verhaal en praten en denken we na over bij wie ze terecht kunnen als ze zelf psychische problemen zouden ervaren. Voor jongeren is het fijn om het thema op deze manier te behandelen, omdat ze dit helpt om zelf ook ervaringen te delen en het gesprek over mentale gezondheid wordt genormaliseerd.”

Te weinig geld

Inmiddels hebben MIND en Diversion al zo’n tienduizend jongeren op mbo’s en middelbare scholen bereikt. Maar het liefst willen ze dit project landelijk uitrollen. Mariëlle van MIND: “Daar is nu te weinig geld voor. We kunnen niet alle scholen helpen die bij ons aankloppen en dat is jammer. Met het Deltaplan starten we een lobby om deze lessen vast onderdeel te maken op elke school. Want als je op jonge leeftijd leert om mentaal weerbaar te worden, belanden uiteindelijk ook veel minder mensen op de ggz-wachtlijsten.”

Op het gebied van onderwijs is al een mooie stap gemaakt, vindt Mariëlle. Maar mentale weerbaarheid is op veel meer plekken belangrijk. “Nu zijn er allemaal losse plannen en geldpotjes voor mentale gezondheid, waardoor het lastig samenwerken is. Wij pleiten met het Deltaplan voor een samenwerking tussen ministeries en organisaties waarin we ervoor zorgen dat Nederland mentaal gezonder wordt. Als we ervoor kunnen zorgen dat alle schoolkantines gezond worden, kunnen we dat ook op het gebied van mentale gezondheid.”

Niet in een stoffige la

Terug naar Kanysha. Ook na de middelbare school bleef stress en prestatiedruk een thema in haar leven. Eenmaal op het hbo voelde het alsof ze ondermaats presteerde, want: een vwo’er gaat naar de universiteit. Ze haalde haar propedeuse en ging alsnog naar de universiteit. Daar ontwikkelde ze tijdens haar stage burn-outklachten, waardoor ze stopte.

Toen ze aan haar scriptie begon, wilde ze niet iets schrijven wat in een stoffig laatje zou belanden. Ze onderzocht hoe studenten succesvol kunnen studeren en werd ambassadeur bij MIND. Nu werkt ze aan een onderwijsproject waarbij ze docenten opleiden in het herkennen van mentale issues bij leerlingen.

“Als ik op jonge leeftijd geleerd had hoe ik om kon gaan met stress en prestatiedruk, was het niet zo’n groot thema in mijn leven geweest. Ik ben blij dat ik me nu in kan zetten voor een volgende generatie. Ik hoop dat onze kinderen leren hoe ze om moeten gaan met stress, somberheid en faalangst. Dat ze leren dat het leven leuk is, maar dat tegenslagen erbij horen. Dat je als vwo-er ook een kappersopleiding kan doen. Het overall plaatje gaat over gelukkig zijn, en niet over de hoogst haalbare cijfers.”

In april gaat MIND het Deltaplan aan de politiek overhandigen. Ze hopen dat hun plan dan wordt opgenomen in het regeerakkoord. MIND roept iedereen uit de samenleving op om mee te denken over het Deltaplan. Meedoen? Klik dan hier.