MT50 Flashback: De eerste Nederlandse hitlijst

Het begin

Tijd voor Teenagers was een radioprogramma dat vanaf 1959 werd gepresenteerd door Herman Stok. In dat programma werd –eerst maandelijks, later wekelijks– een top 5 uitgezonden, maar die werd samengesteld door leerlingen van een middelbare school en had dus weinig van doen met de feitelijke platenverkopen.

Tegen het einde van 1963 besloten Stok en producer Co de Kloet om dat anders aan te gaan pakken. Platenzaken in het hele land werden opgebeld om hun bestverkopende singles door te geven. Daarvan maakte Tijd voor Teenagers een top 10. Het radioprogramma en de bijbehorende top 10 waren heel populair onder jongeren. De hitlijst werd vanaf 4 januari 1964 ook afgedrukt in de VARAgids.

De eerste top 10

De allereerste vaste wekelijkse hitparade van Nederland zag er op 30 november 1963 als volgt uit:

1 Trini Lopez: ‘If I had a hammer’
2 Gert Timmerman: ‘Nimm deine weisse Gitarre’
3 Willeke Alberti: ‘Spiegelbeeld’
4 Johnny Hallyday: ‘Tes tendres années’
5 Gert Timmerman: ‘ik heb eerbied voor jouw grijze haren’
6 Fats Domino: ‘Red sails in the sunset’
7 Cliff Richard: ‘Maria no más’
8 Elvis Presley: ‘Bossa nova baby’
9 Françoise Hardy: ‘Tous les garçons et les filles’
10 Trini Lopez: ‘La bamba’

Het is een mooi international lijstje, die allereerste Mega Top 10. Maar liefst vijf talen hoor je langskomen: het Engels (op 1, 6 en 8), Nederlands (op 3 en 5), Duits (op 2), Frans (op 4 en 9) en Spaans (op 7 en 10). Ook komen we vier nationaliteiten tegen. We horen drie Amerikanen (op 1, 6, 8 en 10), twee Nederlanders (op 1, 3 en 5), twee Fransen (op 4 en 9) en een Engelsman (op 7). Ook opvallend: maar liefst negen van de tien nummers zijn coverversies. Slechts één plaat kun je in deze top 10 horen in zijn originele uitvoering, de rest is al jaren ouder. Welke denk je dat dat is?

De eerste nr. 1-hit

‘If I had a hammer’ staat in de eerste Tijd voor Teenagers top 10 bovenaan, maar het nummer dateert al van 1949. De twee componisten, Pete Seeger en Lee Hays, zongen het voor het eerst als een strijdlied tijdens een bijeenkomst van de Communistische Partij van de Verenigde Staten. Pas in 1962 werd het voor het eerst een hit, in een versie van Peter, Paul & Mary. Nog een jaar later bereikte Trini Lopez er de top 3 mee in Amerika en werd hij de eerste nummer één-artiest in ons land.

De nummer twee, ‘Nimm deine weisse Gitarre’ van Gert Timmerman, was een vertaling uit het Spaans; het heet eigenlijk ‘Quiereme mucho’. Dat nummer werd al voor het eerst op de plaat gezet in 1911(!) door de Cubaanse tenor Mariano Melandez. De Spaanse versie leverde bij ons een #1-hit op voor Julio Iglesias in 1979. Vijf jaar daarna werd het ook nog eens in het Nederlands een hit, voor Koos Alberts, als ‘Gisteren heeft zij mij verlaten’; het is een hit in drie talen dus!

Twee vertalingen

De nummers 3 en 4 van de Tijd voor Teenagers top 10 zijn twee covers van hetzelfde origineel. In 1961 nam de Amerikaanse countryzanger George Jones het nummer ‘The tender years’ op. Hij bereikte er de top mee van de Amerikaanse country-hitlijst, maar bleef in de Billboard Hot 100 steken op plaats 76. Een Franse vertaling bezorgde Johnny Hallyday zijn eerste hit in Nederland met ‘Tes tendres années’. Een maand later scoorde ook tieneridool Willeke Alberti er een hit mee, maar nu in het Nederlands, als ‘Spiegelbeeld’. Johnny Hallyday zal in januari 1964 de tweede artiest met een Nederlandse #1-hit gaan worden, maar dan met de opvolger hiervan, ‘Pour moi la vie va commençer’. Hij wordt een maandje later weer verdreven door een bandje uit Liverpool…

Grijze haren en rode zeilen

Op plaats 5 komen we voor de tweede keer Gert Timmerman tegen in de Tijd voor Teenagers top 10. Naast een Duitstalige heeft hij ook een Nederlandstalige hit, met ‘Ik heb eerbied voor jouw grijze haren’. Dat nummer werd in 1959 door de Belg Bobbejaan Schoepen geschreven; het leverde hem een #1-hit op in Vlaanderen. Bobbejaan Schoepen is later de oprichter en naamgever van pretpark Bobbejaanland. Gert Timmerman verkoopt er begin jaren ’60 het tegenwoordig onwaarschijnlijke aantal van 350.000 exemplaren van. In de jaren ’70 verschijnen er ook Duitse coverversies, die zelfs 3 miljoen keer verkopen; Bobbejaan Schoepen heeft niets te klagen dus.

Fats Domino staat op 6 met ‘Red sails in the sunset’. Fats is dan al een jaar of tien erg populair in Nederland en heeft er in 1963 al twintig hits opzitten. ‘Red sails in the sunset’ leent hij uit Ierland, want daar is het nummer geschreven. Al in 1935 is het voor het eerst gezongen, en wel door Lew Stone, in de musical Provincetown Follies.

Cliff en Elvis

Op 7 vinden we een Spaanstalig uitstapje van Cliff Richard. Cliff heeft er eind 1963 al vijf nummer één-hits opzitten in Nederland met nummers als ‘Living doll’, ‘The young ones’ en ‘Lucky lips’. Met ‘Maria no más’ wil hij de Spaanse markt bedienen, maar het nummer komt oorspronkelijk uit het Portugees. In 1959 wordt het gecomponeerd als ‘Maria ninguem’ en voor het eerst op de plaat gezet door João Gilberto.

Elvis Presley mag uiteraard niet ontbreken in de allereerste voorloper van de Mega Top 50. Ook Elvis heeft bij ons al vijf tophits achter z’n kiezen, wanneer hij met ‘Bossa nova baby’ z’n eerste hit in de Mega-voorloper scoort. Het nummer is geschreven door het beroemde componistenduo Leiber & Stoller en maakt deel uit van de soundtrack van de Elvis-film Fun in Acapulco. Het origineel is echter niet van Elvis zelf, maar is al een jaar eerder opgenomen door de verder totaal onbekend gebleven Tippie & the Clovers.

Frans en Spaans

En dan op 9: de enige artiest die een nummer in originele versie in de top 10 weet te krijgen. Françoise Hardy neemt ‘Tous les garçons et les filles’ al op in 1962. In Frankrijk wordt het dat jaar voor het eerst op tv uitgezonden tijdens de pauze van een verkiezingsprogramma. Het nummer wordt een doorslaand succes en verkoopt in Frankrijk alleen al 700.000 keer. Een jaar later slaat ‘Tous les garçons et les filles’ ook bij ons aan. In de allereerste Tijd voor Teenagers top 10 staat het op 9, maar een week later zal het naar plaats 4 klimmen.

De top 10 wordt afgesloten zoals hij was begonnen: met Trini Lopez. ‘La bamba’ is zijn tweede hit in de Tijd voor Teenagers top 10. Van de tien platen uit die allereerste lijst is dit nummer het bekendst gebleven. Het is bovendien de oudste melodie van het tiental: de compositie is al rond 1550(!) geschreven door Antonio Valente in het Italiaanse Napels als de ‘Gaillarde’. Daarna is het nummer met de Spanjaarden de Atlantische Oceaan overgestoken naar Mexico. In de streek Veracruz groeide het daar uit tot een bruiloftslied. De eerste opname als ‘La bamba’ stamt uit 1938 en is van Alvaro Hernandez Ortiz. Ritchie Valens is in 1958 de eerste die er een wereldhit mee scoort, in een rock ‘n’ roll-uitvoering. En wij kennen in onze tijd natuurlijk de versie door los Lobos uit 1987 nog wel.

Van toen naar nu

De Tijd voor Teenagers top 10 wordt vanaf 30 november 1963 wekelijks samengesteld door de VARA. Op 5 februari 1966 stapt de omroep echter over op de bovenste helft van de Parool Top 20, een lijst die al loopt sinds 30 oktober 1965. Ook die Parool Top 20 is een geesteskind van presentator Herman Stok trouwens, want Stok is eindredacteur van de tienerpagina van de krant Het Parool, waarin de top 20 wordt afgedrukt. De Parool Top 20 loopt op zijn beurt weer tot oktober 1969, waarna de krant in plaats van een eigen lijst voortaan de bovenste twintig van de Nationale Hitparade top 30 gaat afdrukken. En die Nationale Hitparade is in de loop der jaren geëvolueerd tot de Mega Top 50. Zie hier 49 jaar muziekgeschiedenis in een notendop!

Ed Adams
chartambassadeur Mega Top 50