MT50 Flashback: Vader Abraham op #1 door carnaval

In oktober 1973 woedt de Jom Kippoer-oorlog. Op de heiligste Joodse feestdag vallen Egypte en Syrië buurland Israël binnen. Nederland kiest de kant van de Israëli’s. Als reactie kondigen de Arabische olieproducerende landen een olieboycot af tegen Nederland en de Verenigde Staten. Bovendien draaien ze voor alle landen de oliekraan flink dicht, zodat de olieprijzen binnen de kortste keren door het plafond schieten. Het Westen schiet spontaan in een diepe economische diep.

Wie weinig olie heeft, moet daar zuinig mee omspringen. De regering van minister-president Joop den Uyl neemt daarom energiebeperkende maatregelen. Zo gaat de benzine op de bon en mogen er tussen november 1973 en januari 1974 op zondag geen auto’s de straat op: de autoloze zondagen. De straten en snelwegen blijven leeg; iedereen moet op de fiets. Alleen de hulpdiensten mogen op die zondagen gemotoriseerd de straat op.

Pierre Kartner, alias Vader Abraham, is een artiest die precies weet hoe je een hit moet maken. Op ‘Den Uyl is in den olie’ komt alles prachtig samen: een bekende melodie (namelijk die van het kinderliedje ‘De uil is in de olmen’), een gimmick in de vorm van een meezingende bekende Nederlander (het Tweede-Kamerlid Hendrik ‘boer’ Koekoek van de Boerenpartij) en een grappige satirische tekst. Het wordt een carnavals-klapper van jewelste. Eind januari komt het nummer de Top 30 binnen en een week later klimt het al naar #2. Op 16 februari verdringt ‘Den Uyl is in den olie’ the Three Degrees met ‘Dirty ol’ man’ van de eerste plek.

Voor Vader Abraham is het de tweede van drie #1-hits in de jaren ’70. Drie jaar eerder heeft hij al bovenaan gestaan met de smartlap ‘Zou het erg zijn lieve opa’. Drie jaar later scoort hij een wereldhit met ‘’t Smurfenlied’. ‘Den Uyl is in den olie’ wordt door iedereen meegezongen, behalve door de leden van de VARA. Deze omroep boycot het lied vanwege het ‘anti-socialistische karakter’.

Maar niet alleen Vader Abraham haakt in op de actualiteit. Ook het satirische NCRV-tv-programma Farce Majeure grijpt de oliecrisis aan om een hit te scoren. De vijf heren van het Farce Majeure Team steken op ‘Kiele kiele Koeweit’ de draak met de sjeiks van één van de landen die aan Nederland geen olie meer levert. Wanneer Vader Abraham naar plek #1 klimt, stijgt ‘Kiele kiele Koeweit’ naar #3. Alleen ‘Dyna-mite’ van Mud weet zich daar nog tussen te wurmen.

Overigens is er in 1974 nog een derde carnavalssingle met de oliecrisis als onderwerp. De Three Jacquets zingen ‘We mogen op zondag niet meer rijden met ’t autootje’, een crisis-persiflage met aangepaste tekst van ‘’t Autootje’, hun hit uit begin jaren ’60. De persiflage van de Three Jacquets redt het echter niet tot de Top 30; het singletje blijft steken in de Hilversum 3 Tip 20, die we dan nog onder de hitparade hebben hangen.

Na een paar maanden blijkt dat de autoloze zondagen niet echt nodig zijn. Er is nog voldoende olievoorraad uit de Noordzee en Venezuela, dus schaarste is er niet. Daarnaast wordt er ook geen benzine mee bespaard; de mensen omzeilen de autoloze zondag door al op zaterdagavond te vertrekken en pas zondagavond heel laat terug te keren naar huis. En de benzinestations trekken zich bovendien niets aan van de rantsoenering, maar leveren gewoon brandstof zonder bonnen. De oliecrisis is echter wel een aanleiding om meer onderzoek te steken in de mogelijkheden van zonne- en windenergie. Daarnaast wordt er voor het eerst geïnvesteerd in zuinige auto’s en vliegtuigen.

De olieboycot wordt in 1974 beëindigd na een conferentie in Washington, maar de olieprijsstijgingen zijn blijvend. Omdat daarbij ook de prijzen van aardgas en elektriciteit stijgen, ontstaat een diepe economische crisis. Eigenlijk is er maar één lichtpuntje te ontwaren: door de prijsstijging van plastic (dat olie als grondstof heeft) gaat een Duits speelgoedbedrijf kleiner speelgoed op de markt brengen. Dat betekent in 1974 het begin van Playmobil.