MT50 Flashback: 25 jaar na de EK-winst in 1988

25 juni 1988. Heel Nederland maakt zich op voor de finale die Oranje op het EK in West-Duitsland tegen de Sovjetunie gaat spelen. Het zindert. Het besef dat de ploeg van bondscoach Rinus Michels de titel kan pakken is maar al te goed aanwezig. De herinneringen aan de verloren WK-finales van 1974 en 1978 zijn nog vers. Het Nederlands Elftal kan en móet nu eindelijk eens een prijs pakken, zo is de heersende opinie. Het toernooi is dan al één groot succes, al werd de openingswedstrijd tegen diezelfde Sovjetunie nog verloren. Maar na overwinningen op Engeland (met drie doelpunten van Marco van Basten), Ierland (met de late kopgoal van Wim Kieft) en West-Duitsland werd alsnog de finale bereikt en is de Oranjekoorts naar grote hoogte gestegen. Toch is daar in de Mega Top 50 van toen nog maar weinig van te merken.

De Mega Top 50 heet dan nog de Nationale Hitparade Top 100 en de enige echte Oranje-plaat in de lijst van de finaledag staat in de onderste regionen: Wij houden van Oranje van André Hazes. Door de glorietocht van het Nederlands Elftal maakt het nummer in die week een re-entry, al is het op een dan nog bescheiden plek 71. Wij houden van Oranje is het officiële Oranjelied van dat jaar, waar ook het Nederlands Elftal zelf haar medewerking aan verleend heeft. In mei heeft het nummer al een paar weken in de Top 100 gestaan, maar na vier weken onderin de lijst te hebben gebivakkeerd (piekpositie is op dat moment nummer 87!) is het lied bij de start van het EK alweer uit de hitlijst verdwenen.

Een flinke tegenvaller, al is Nederland dit soort voetballiederen in die periode nog niet echt gewend. Oké, ruim acht jaar eerder scoorde André van Duin al eens een nummer 1-hit met Nederland die heeft de bal, maar door het gebrek aan voetbalsucces in de jaren die volgen blijft ook het aantal Oranjeliederen in de hitlijsten zeer beperkt. Het Nederlands Elftal weet zich niet te kwalificeren voor de eindrondes van de WK’s in 1982 en 1986 en ook op het EK van 1984 ontbreekt Oranje. Weinig reden dus in die periode voor een lofzang op ons nationale voetbalelftal: slechts het verbroederingslied Het is weer fijn langs de lijn van Drukwerk-zanger Harry Slinger (samen met het Nederlands Elftal) haalt in 1985 de lijst. Dat lied piekt op nummer 27.

Van een grote muzikale hype in de aanloop van het EK is in 1988 dan ook geen sprake: buiten het nummer van André Hazes zijn er slechts enkele Oranjegerelateerde singles voorhanden, die echter de hitlijsten niet zullen halen. De flop (zo lijkt het althans op dat moment) voor Wij houden van Oranje komt volkszanger André Hazes slecht uit. De meest recente singles van Hazes deden het niet bepaald goed in de Nederlandse hitlijsten. Zijn laatste top 10-notering Jij bent alles dateert alweer van eind 1986, dus de Amsterdammer kan wel weer eens een succesje gebruiken.

Min of meer per toeval krijgt hij eerder in 1988 Wij houden van Oranje aangeboden. Het lied is geschreven door producer Hans van Hemert, de man achter de successen van onder anderen Luv’ en Mouth & MacNeal en schrijver van tal van grote hits, zoals The elephant song van Kamahl. Wij houden van Oranje is gemaakt op de melodie van het stokoude Schotse volksliedje Auld Lang Syne. Die evergreen wordt in de Britstalige landen steevast gezongen bij het inluiden van het nieuwe jaar.

De melodie ligt prima in het gehoor en wordt voorzien van een tekst met een paar merkwaardige frases. Een zin als ‘om zijn daden en zijn doen’ klinkt ietwat vaag, maar van de andere kant kan elke Oranjefan zich wel voorstellen wat daar mee bedoeld wordt. Aanvankelijk is het de bedoeling dat Willeke Alberti het lied gaat zingen, maar zij bedankt voor de eer. Haar toenmalige echtgenoot Søren Lerby, op dat moment uitkomend voor PSV, is Deen en speelt met zijn land ook op het EK. Reden genoeg voor Alberti om het lied aan zich voorbij te laten gaan. André Hazes reageert op zijn beurt positief, al zal hij dan nog niet kunnen vermoeden dat er een traditie geboren is.

Door het zo goed presterende Nederlands Elftal komt het in eerste instantie geflopte plaatje weer in de belangstelling te staan en keert het op de dag van de finale terug in de hitlijsten. Verder is er in de Mega Top 50 zelfs op dat moment nog heel weinig te merken van de toegenomen Oranjekoorts. Dat heeft alles te maken met de op dat moment nog een stuk tragere hitlijsten, want er broeit wel degelijk iets rondom het liedje van Hazes. Wij houden van Oranje is tijdens het toernooi meer en meer uitgegroeid tot een ware meezinger. Een prachtlied dat het, niet in de laatste plaats dankzij de volstrekt unieke stem van Hazes, goed doet in de kroegen en dat precies op de juiste plekken de accenten legt. Het weet het heersende wij-gevoel perfect te vatten in de tekst: we houden immers massaal van Oranje in de zomer van 1988. Elk woord is dus raak.

Een blik op de chart van de finaledag laat zien dat de top drie bestaat uit Nothing’s gonna change my love for you van Glenn Medeiros op 1, Theme from S-Express van S-Express op 2 en Dirty Diana van Michael Jackson op 3. Op 9 vinden we een nummer dat door het EK in de spotlights is komen te staan, al is het officieel geen voetbalplaat. Het is het liedje South Africa van het reggaecollectief Revelation Time. De groep krijgt op de single medewerking van niemand minder dan Oranje-sterspeler Ruud Gullit. Het is dan ook niet gek dat South Africa een grote hit wordt: Gullit is op dat moment mateloos populair. Mede door de EK-hysterie bereiken Gullit en de zijnen uiteindelijk de vierde plek.

Een groot succes, maar dat is nog niets vergeleken met wat er met Wij houden van Oranje gebeurt. Op 25 juni verslaat Oranje zoals we allemaal weten de Sovjetunie en pakt het de Europese titel. Heel het land beleeft de rest van dat weekend in een roes. Soundtrack van het gigantische Oranjefeest is uiteraard Wij houden van Oranje, dat werkelijk overal te horen is. Als op maandag de platenwinkels weer open gaan, slaat het Nederlandse publiek het Hazes-lied dan ook massaal in. Naar verluid worden er op die dag liefst 50.000 exemplaren van Wij houden van Oranje verkocht. De week na het EK stijgt het nummer al naar 28. Op 9 juli, als de verkooppiek van na het toernooi er bij wordt opgeteld, maakt Wij houden van Oranje een reuzensprong in de lijst en belandt het op de eerste plaats. Voor André Hazes is het zijn vierde nummer 1-hit. Eerder bereikte hij de koppositie al met Eenzame kerst (1977, 1 week), Diep in mijn hart (1982, 1 week) en Ik meen ‘t (1985, 2 weken).

Wij houden van Oranje is niet het enige voetbalnummer dat door de Oranje-euforie een hit wordt. Slimme muzikanten duiken vlak voor de finale nog snel de studio in om een graantje mee te kunnen pikken van de EK-hysterie. Op 9 juli komt Het Oranjelied van De Hollanders de lijst binnen, een medley van bekende voetballiedjes die op plaat gezet zijn door een aantal medewerkers van platenmaatschappij BMG Ariola. Het Oranjelied komt tot de vierde plek. Nog meer succes is er voor Aanvallen! van Holland. Achter die groep gaat het producerscollectief Cat Music schuil. Onder de naam Catapult hebben ze in de jaren zeventig zelf succes als glamrockgroep, later produceerden en schreven de heren voor tal van artiesten, waaronder voor…André Hazes.

Aanvallen! is een combinatie van de welbekende stadionkreet (inclusief het in dat jaar zo populaire trompetriedeltje), het radiocommentaar van Jack van Gelder en Bert Nederlof, en goed in het pulletje vallende feestmuziek. Aanvallen! bereikt uiteindelijk de tweede plek in de Mega Top 50. Dit gebeurt pas op 6 augustus, meer dan een maand na de EK-zege dus. Enkele weken staan de drie Oranjenummers zelfs gebroederlijk samen in de top tien. Als Aanvallen! de tweede plaats bereikt, is Wij houden van Oranje alweer aan het zakken. André Hazes houdt het in totaal drie weken vol aan de top maar zakt daarna snel richting de uitgang van de lijst. Als eind 1988 de balans wordt opgemaakt staat Wij houden van Oranje op 22 in de jaarlijst en daarmee is het het meest succesvolle Nederlandse lied van het jaar. Ook Aanvallen! (#40) en Het Oranjelied (#42) zijn terug te vinden in het jaaroverzicht.

Twee jaar later, als het Nederlands Elftal als één van de favorieten aantreedt op het WK in Italië, zijn de Oranje-hitsuccessen nog vers. Menig artiest mengt zich dan ook in de strijd om de voetbalhit van dat jaar: in 1988 is immers gebleken hoeveel succes je daar mee kan hebben. Een nieuwe markt is geboren. André Hazes zelf bereikt met Oranje bovenaan in 1990 opnieuw de top tien, al behaalt dat nummer (mede door de vroege uitschakeling van het Nederlands Elftal) nooit het succes van Wij houden van Oranje. Ook de toernooien erna zorgt Hazes steevast voor een nieuw Oranjelied: in 1992 scoort hij met Samen kunnen we Europa aan, in 1994 is het Ik heb u lief mijn Nederland. Zowel in 1996 als 2000 haalt hij zijn aloude Wij houden van Oranje weer van stal, om het in een opgepoetste versie opnieuw uit te brengen. Het succes van 1988 wordt echter nooit meer bereikt. Nadat André Hazes in 2004 overlijdt, brengt Ali B in de aanloop van het WK 2006 een eigen versie van Wij houden van Oranje uit. De coupletten worden gevormd door raps van Ali (feitelijk niet meer dan een opsomming van de hele WK-selectie van bondscoach Marco van Basten), het refrein van Hazes blijft intact. De Ali B-versie bereikt de vijfde plek in de Mega Top 50.

In zowel 2008 als 2010 komt vervolgens de originele versie van Wij houden van Oranje weer in de Mega Top 50: in het downloadtijdperk komt het lied steevast onder de aandacht als er weer iets rondom Oranje te vieren valt. In 2012 haalt het nummer de Mega Top 50 niet, maar dat heeft dan weer alles te maken met het uiterst tegenvallende EK van dat jaar. Kijk alleen niet gek op als, mocht het Nederlands Elftal het volgend jaar goed doen in Brazilië, Wij houden van Oranje in 2014 opnieuw terugkeert in de chart. Maar hoe vaak het ultieme voetbalnummer ook nog een re-entry gaat behalen, het zal voor altijd verbonden blijven aan die zo mooie voetbalzomer van 1988.

datum van binnenkomst: 14 mei 1988 (eerste notering)
hoogste positie: 1
aantal weken (totaal): 20
aantal re-entry’s: 3
positie jaarlijst 1988: 22

extra hitfeit: De melodie van Wij houden van Oranje, Auld Lang Syne, werd ook door Cliff Richard gebruikt bij The millennium prayer. Dat nummer kwam eind 1999 in de Mega Top 50 terecht en bereikte de twaalfde plek. In Engeland was het een nummer 1-hit.