Mo (18) doet eindexamen in de jeugdgevangenis

Mo zit vast vanwege een strafbaar feit, maar wil hier verder geen details over delen omdat hij nog in hoger beroep gaat. Hij weet niet hoe lang hij nog in De Hartelborgt moet blijven, maar wat hij wel weet is dat hij hier eindexamens doet.

Vanwege de Ramadan komt Mo net uit bed als we hem spreken. Met kleine oogjes geeft hij antwoord op de vragen. Af en toe probeert hij een gaap te onderdrukken en wrijft hij slaap uit zijn ogen. Mo doet VMBO-tl en eindexamen in economie, geschiedenis, wiskunde, Nederlands, Engels en maatschappijkunde. Hij voelt druk om te slagen. "Maar dat is normaal. Dat is gezonde spanning," relativeert hij.

Lees ook: Khaoula (17) vindt het juist fijn dat de Ramadan in haar examenperiode valt

Begeleiding

In Nederland zijn drie Rijks Justitiële Jeugdinrichtingen. Naast Spijkenisse, waar ruimte is voor 105 jongens tussen de 12 en 24 jaar, zijn er ook inrichtingen in Nijmegen en Breda. Voordat Mo in Spijkenisse kwam verbleef hij in een andere inrichting, maar daar kreeg hij niet de juiste begeleiding voor zijn eindexamens.

"Van buitenaf leek de begeleiding mooi, maar in de praktijk was het allemaal...," Mo denkt even na over het juiste woord, "slecht." Hier wordt hij wel goed begeleid. "Ik krijg veel samenvattingen, docenten kijken waar ik moeite mee heb en daar ondersteunen ze me bij."

Tekort aan docenten

In de andere inrichting werd hij gewoon aan het werk gezet en moest hij de opdrachten grotendeels zelf uitvogelen. "Als je de opdracht niet had gemaakt kreeg je een waarschuwing, als je bleef doorpraten moest je terug naar de leefgroep en als je uitleg wilde, kon je die wel krijgen, maar daarna begreep ik het vaak nog steeds niet."

Sofia is een van de docenten die onderwijs biedt aan leerlingen in justitiële jeugdinrichtingen. Ze werkt bij het Kompas College van de Aloysius Stichting en is ook bij ons interview aanwezig. "Er is een tekort aan goede vakdocenten binnen jeugddetentie. Hier zijn bijvoorbeeld wel een echte Engels- en Nederlands-docent aanwezig, maar wiskunde wordt gegeven door een student die normaal gesproken alleen bijles geeft."

Ieder voor zich

Persoonlijke begeleiding is hard nodig om de stof onder de knie te krijgen. Met anderen leren zit er voor Mo niet echt in. "We doen allemaal verschillende dingen in de klas," vertelt hij. "Het is niet zo dat iedereen hetzelfde niveau doet. Het is een beetje ieder voor zich. We leren individueel."

"Het is nooit goed om vast te zitten. Nooit. Maar sommige jongens maken er wel optimaal gebruik van en werken keihard aan school," vertelt Sofia. Ook Mo geeft aan dat hij nu op een effectievere manier aan school werkt dan wanneer hij niet in jeugddetentie zou zitten. "Buiten heb je veel afleiding en hier kan je echt híer zijn, dus kan je je beter concentreren op je schoolwerk."

Staatsexamen

De examens die ze krijgen binnen jeugddetentie zijn van dezelfde structuur als die van het speciaal onderwijs. "Maar hier heb je in mei je schriftelijke examens en in juli je mondelinge," legt Sofia uit. "In het reguliere onderwijs ben je gewend om je examens in mei te doen en vormen de resultaten de helft van je cijfer. Binnen jeugddetentie werkt dat anders. Hier worden resultaten van je schriftelijke en mondelinge examens samengevoegd tot één cijfer. De mondelinge examens vervangen als het ware de schoolexamens van het reguliere onderwijs."

Wat ook anders is als je eindexamen doet in de gevangenis, is dat er binnen jeugddetentie per vak een certificaat behaald kan worden. "Waar je buiten de muren wordt verteld dat je je VMBO-diploma niet krijgt als je niet ál je vakken hebt gehaald, krijg je hier certificaten voor elk vak dat je wél haalt. Vervolgens kun je een jaar later de overige vakken halen."

Doorstromen

Om überhaupt onderwijs te volgen moest Mo samen met een docent zijn motivatie opstellen in een perspectiefplan. "Dit geeft een beeld van wat ik wil bereiken en óf het behaald kan worden. Er staat in wat je gaat doen en wat je doelen zijn," aldus Mo. Zijn doel is om dit jaar zijn VMBO niveau 4-diploma op zak te hebben en door te stromen naar een MBO, of hij wil havo doen. "Ik twijfel nog een beetje." Op de vraag wat hij wil doen als hij straks weer 'buiten' staat, antwoordt hij stellig: "Uiteindelijk naar het hbo en dan werken."

Terugkeren in de samenleving

Hoe ziet zo'n terugkeer naar de samenleving eruit? Binnen de inrichting werken ze met de basismethodiek YouTurn. Sofia licht toe. "Ze leren bijvoorbeeld sociale vaardigheden. Er worden situaties voorgelegd en acties en reacties besproken." Momenteel werken ze met een integraal dagprogramma waarbij justitie en school de handen ineen slaan.

Diploma

Terugkeren mét een diploma is voor gedetineerden makkelijker dan zonder. Dan kunnen ze veel meer opleidingen kiezen. "Als Mo straks zijn VMBO heeft, kan hij zich inschrijven voor alle MBO-opleidingen!" Mo: "Ja, als iemand die een misdrijf heeft gepleegd een diploma op zak heeft, gaat het de goede kant op. Je hebt meer kansen en mogelijkheden om weer de leiding te nemen over je eigen leven."

Als Mo slaagt, gaat hij dat vieren met Fanta en chips. "En misschien hang ik wel zo'n vlag met een tas aan de deur, zoals ze 'buiten' doen. Maar ik zie het wel."