Loïs (24) komt op voor vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel geweld

Vandaag is het de Internationale Mensenrechtendag. 3FM Human praat met Loïs over haar ervaringen met seksueel geweld en hoe ze zich inzet voor de rechten van slachtoffers van verkrachting en aanranding.

In 2016 ging Loïs door een moeilijke periode en zocht ze steun bij een vriend. Die vriend maakte vervolgens misbruik van haar en er vond een verkrachting plaats. "Het was mijn eerste keer seks. Ik dacht dat de eerste keer nooit leuk zou zijn en dat dit erbij hoorde. Toen ik het er met een vriendin over had, vertelde ze me dat dit niet is hoe het normaal gesproken hoort te gaan."

‘Dit ga je niet winnen’

Relatief snel na de verkrachting deelde Loïs haar verhaal op Twitter. Ze ontving veel lieve reacties, maar ook een storm aan onbegrip. "Mensen beschuldigden mij ervan dat ik loog en dat het mijn eigen schuld was geweest," vertelt Loïs. "Die reacties deden mij veel pijn. Daardoor raakte ik in een zware depressie en heb ik een poging gedaan om uit het leven te stappen." Loïs ging naar de politie met haar verhaal, maar werd daar ontmoedigd om aangifte te doen. Het zou volgens de agenten heel moeilijk zijn om dit te gaan winnen.

Eén op de vijf Nederlandse vrouwen krijgt te maken met seksueel geweld, zo blijkt uit onderzoek van Rutgers. De daders worden bijna nooit gepakt, want slechts zes procent van alle aangiften resulteert uiteindelijk in een veroordeling. Dat komt door de huidige zedenwet, waarin alles draait om het aantonen van geweld. Als er geen sprake was van dwang of geweld, ben je volgens de wet niet verkracht. Maar dat is niet hoe het in de praktijk werkt: het slachtoffer kan gedrogeerd zijn of van angst ‘bevriezen’. Dat gebeurt in zeventig procent van de gevallen.

Victim blaming

Veel slachtoffers van seksueel geweld krijgen te maken met victim blaming. Dan krijgt niet de dader, maar de slachtoffer de schuld. Loïs: "Als iemand slachtoffer wordt van seksueel geweld, kunnen mensen dingen zeggen als 'Dan had je je maar niet zo sexy moeten kleden' of 'Je moet ook niet alleen over straat gaan'. Ik denk niet dat mensen beseffen wat het effect van die beschuldigingen is op een slachtoffer."

Volgens Loïs is er een verband tussen de huidige wetgeving en victim blaming. "De hele wetgeving is nu opgebouwd rondom ‘nee’ zeggen. Als er bij seksueel geweld geen sprake is van dwang of geweld, dan is er volgens de wet geen sprake van verkrachting. We verwachten dus dat slachtoffers verzet tonen en blijven aangeven dat ze geen seks willen, maar in de praktijk gebeurt dit vaak niet. Veel slachtoffers bevriezen en kunnen niet eens 'nee' zeggen."

Een nieuw wetsvoorstel

Loïs vindt het onacceptabel dat de wet zo in elkaar zit. Volgens haar zou de wet meer om 'ja' moeten draaien. Dan zouden slachtoffers die bevroren tijdens seksueel geweld wél aangifte kunnen doen. Loïs zet zich op verschillende manieren in voor een betere wetgeving voor andere slachtoffers. Zo haalde ze geld op voor Centrum Seksueel Geweld en werd ze genomineerd voor een Young Impact Award.

Daarnaast heeft Loïs zich aangesloten bij een actiegroep van Amnesty International die kritiek uit op de huidige zedenwet. Dat werpt zijn vruchten af, want onlangs werd bekend gemaakt dat de minister Veiligheid en Justitie alle onvrijwillige seks strafbaar wil stellen als verkrachting. "Toen ik dat hoorde, was ik heel blij. Na al die jaren worden andere slachtoffers en ik eindelijk gehoord. Maar we blijven ook kritisch, want dit voorstel is nog steeds niet hoe het moet zijn."

'Alle onvrijwillige seks moet strafbaar worden'

Binnen het nieuwe wetsvoorstel is er sprake van verschillende delictvormen. Een schuldvariant en een opzetvariant. Nieuw is de schuldvariant, een delictsvorm met een lagere straf. Hiervan is sprake als het slachtoffer geen seks wilde en de dader dat had kunnen weten, maar daar ‘onvoldoende naar handelde’. Dat wordt dan bestempeld als ‘nalatigheid’. Bij de opzetvariant zou iemand 'opzettelijk' seksueel geweld gebruiken.

Loïs is daar niet blij mee. "De schuldvariant is met de lagere straf eigenlijk een verkrachting light: iemand wist wel dat de ander eigenlijk geen seks wilde, maar deed het toch. En dat bestempelt het ministerie dan als nalatigheid? Dat slaat nergens op. Alle onvrijwillige seks moet dezelfde straf krijgen en bestempeld worden als verkrachting."

Het ministerie wil met deze nieuwe variant ervoor zorgen dat ook als er geen sprake is van dwang of geweld, er wel aangifte gedaan kan worden. De actiegroep van Amnesty streeft naar een wetsvoorstel waarin wederzijdse instemming centraal staat. Weet je niet honderd procent zeker of iemand in is voor seks en doe je het toch? Dan moet dat strafbaar zijn.

Loïs: "Hiermee geef je ook een statement af aan de samenleving. Je hebt als mens de verantwoordelijkheid om door te vragen bij de ander. Een wet waarin wederzijdse instemming centraal staat, zal zorgen voor meer maatschappelijk bewustzijn en gezonde seksuele interactie. We worden ons dan meer bewust van elkaars grenzen. Praten over seks en instemming moet de normaalste zaak van de wereld worden.’’

Let's talk about yes

De aanpassing van het wetsvoorstel roept ook veel reacties op in de maatschappij. Op sociale media ziet Loïs reacties onder nieuwsberichten als: 'Mag ik dan geen seks meer hebben met mijn eigen vrouw?' of 'Moet je dan een contract tekenen als je seks hebt?' Loïs: "Als je vrouw geen seks met je wilt, dan niet nee. En een contract tekenen is ook niet de toekomst, denk ik."

Volgens Loïs hoeft niemand er bang voor te zijn dat je door deze nieuwe wetgeving zomaar opgepakt kan worden. "Als er aangifte gedaan wordt voor verkrachting zonder dwang of geweld, zijn er nog steeds meerdere bewijzen nodig om om iemand te kunnen veroordelen."

Het werk van Loïs en haar actiegroep gaat de komende maanden onverminderd door. Zij blijven in gesprek met het ministerie en voeren de campagne #LetsTalkAboutYes om het maatschappelijk bewustzijn te vergroten. Loïs: "Ik hoop dat slachtoffers uiteindelijk de rechtvaardigheid krijgen die zij verdienen. Voor mij is het nu te laat, maar ik hoop dat ik andere mensen hier wél bij kan helpen."

Wil jij iets doen? Rutgers wil dat de overheid meer investeert in het tegengaan van seksueel geweld. Teken de petitie hier.

Geschreven door: Elmay Claassen