Anticonceptie-apps: 'veilig' seksen op een algoritme?

Dit artikel is meer dan twee jaar oud.

Er is een trend gaande: steeds meer vrouwen willen een vorm van anticonceptie zonder hormonen. Sommige stellen zetten vruchtbaarheid-apps of apps om je menstruatiecyclus te tracken in als anticonceptiemiddel om te achterhalen of ze (on)vruchtbaar zijn en zwanger kunnen worden. In Nederland zijn weinig cijfers bekend, maar in de Verenigde Staten, Australië en het Verenigd Koninkrijk is de vruchtbaarheid-app booming. Ook een rondje onder de vrouwen op de redactie van 3FM HUMAN laat zien dat dit speelt, en er zijn verschillende redenen voor.

De ene vrouw heeft last van bijwerkingen (zoals hoofdpijn, een lage seksdrive, stemmingswisselingen), de andere vrouw slikt de pil al jaren en wil 'gewoon' eens een keer voelen hoe het is om geen extra hormonen te slikken.

Wie zijn deze vrouwen?

"Vrouwen die de vruchtbaarheid-apps of speciale thermometers gebruiken waarmee ze meten of ze vruchtbaar zijn, willen geen hormonen (meer) en de controle over hun eigen lijf terugkrijgen," vertelt Ineke van der Vlugt, programmamanager Anticonceptie en Abortus bij kenniscentrum seksualiteit Rutgers. "Het zijn vooral vrouwen tussen de 26 en 39 jaar, vaak hoogopgeleid, hebben veel vertrouwen in apps, een stabiele relatie en vinden het niet erg als ze binnen twee jaar zwanger worden.

Heb je geen kinderwens, maar wil je tijdens je vruchtbare dagen wél vrijen? Veel gebruikers van natuurlijke anticonceptie gebruiken in die periode een voorbehoedsmiddel.

Hoe werken die vruchtbaarheid-apps?

Het voornaamste doel van vruchtbaarheid-apps is om je lichaam en menstruatiecyclus beter te leren kennen. Ze voorspellen je menstruatiecyclus, moodswings en wanneer je vruchtbaar zou ‘moeten’ zijn.

Hoe dan? De apps zijn gebaseerd op de standaarddagenmethode. Bij deze methode heb je geen seks tussen dag acht en dag negentien van je cyclus. Je menstruatiecyclus begint op de eerste dag van je menstruatie en eindigt de dag vóór je opnieuw begint te menstrueren. Belangrijke sidenote: Voor deze methode geldt dat dit alleen mogelijk is met een cyclus van tussen de 26 en 32 dagen, en niet elke vrouw heeft een regelmatige cyclus.

Bij sommige apps, zoals Natural Cycles en Clue, kan je ook je basale temperatuur (de temperatuur na minimaal drie uur slaap) doorgeven om uit te rekenen wanneer je vruchtbaar bent. Deze temperatuurmethode helpt je te voorspellen wanneer je gaat ovuleren door de veranderingen in je lichaamstemperatuur tijdens je cyclus te volgen. Hoe meer data je het algoritme voert, hoe meer groene dagen, ofwel onvruchtbare dagen, je krijgt.

Bijwerkingen van hormonale anticonceptie

Rachel de Rond (30)was helemaal klaar met de pil. Ze slikte hem al een hele tijd, maar had last van bijwerkingen: acné, overpigmentatie, hoofdpijn, een lagere seksdrive en afgevlakte emoties. "Na een half jaar oplossingen zoeken voor mijn acné-probleem, hakte ik de knoop door: ik wil die troep niet meer. Ik wil voelen hoe ik zónder hormonen ben." Ze schreef er een hele blog over.

Ook Ismee Kok (25) was niet tevreden over de hormonale anticonceptiemiddelen die ze gebruikte (pil en hormoonspiraal). "De spiraal maakte me depressief en gaf buikkrampen. Ik kreeg zelfs cysten, van die met vocht gevulde holtes, in mijn baarmoeder. De pijnscheuten waren verschrikkelijk. Ik dacht: ruk dat ding eruit! Ik wil geen hormonen meer in mijn lichaam." Ismee is orthomoleculair therapeut en schrijft er veel over op haar Instagram.

Pil heeft ook voordelen

"Je hoort de laatste tijd steeds vaker dat vrouwen last hebben van bijwerkingen door hormonale anticonceptie," vertelt van der Vlugt. "Maar, er is ook een grote groep vrouwen die hier geen last van heeft en juist voordelen ziet in de pil. Zo kan je bijvoorbeeld je menstruatie uitstellen en reguleren én heb je minder last van bloedingen. En bij een spiraaltje ben je jarenlang beschermd waardoor je ook zorgeloos kunt genieten van seks."

'Veilig' seksen

Maar voor Rachel en Ismee wegen deze voordelen niet op tegen de nadelen. Rachel gebruikt nu onder andere vruchtbaarheid-apps als anticonceptie. Ze houdt netjes haar menstruatiecyclus bij, waarna een software binnen de app haar vertelt wanneer ze in haar meest vruchtbare dagen zit. Doorgaans is dat ongeveer twee weken na de eerste dag van je menstruatie.

"Voor mij werkt het," zegt Rachel. "Ik voel mijn eisprong zelfs vaak vier dagen van tevoren al aankomen. Dan weet ik dat ik vruchtbaar ben en dus een condoom moet gebruiken. Als de app weer groen kleurt, ben ik onvruchtbaar, en heb ik seks zonder condoom. Voor de zekerheid gaat mijn vriend ook nog voor het zingen de kerk uit."

Green light go

Ismee gaat nog een stapje verder. Zij gebruikt de Daysy, een cyclus computer met een ingebouwde thermometer.

"Ik moet iedere ochtend mijn basale lichaamstemperatuur (de temperatuur na minimaal drie uur slaap) meten door een kleine minuut de sensor van de Daysy onder mijn tong te leggen. Vervolgens geeft het apparaat een groen (onvruchtbaar) of een rood (vruchtbaar) lichtje. Via een app kan ik mijn temperatuurverschillen zien en met extra informatie aanvullen."

Niet voor iedereen

Ismee en Rachel zijn blij met deze vormen van anticonceptie, maar het is volgens hen niet voor iedereen geschikt. Ismee: "Zeker niet voor achttienjarige meiden die nachten doorhalen en lekker zuipen. Je moet wel je verantwoordelijkheid nemen. Maar, dat geldt ook voor de pil. Als je die vergeet, is het ook minder betrouwbaar."

Rachel geeft ook aan dat zelfdiscipline belangrijk is. "Bij veel methodes, zoals de Daysy, moet je elke dag als je net wakker bent temperaturen. Veel vrouwen vinden dat een gedoe. En, je moet je ook realiseren dat er een kans bestaat dat je toch zwanger wordt. Het blijft een schatting."

Hoe betrouwbaar is het?

Hamvraag is: hoe betrouwbaar is natuurlijke anticonceptie? De standaarddagenmethode heeft in de praktijk een zwangerschapskans van twaalf procent en de apps Natural Cycles en Clue Birth Control acht procent. Bij 'voor het zingen de kerk uit' is dat twintig procent. De website van de cycluscomputer Daysy vermeldt dat het algoritme de vruchtbare dagen van onvruchtbare dagen onderscheidt met een nauwkeurigheid van meer dan 99 procent. Wetenschappelijk onderzoek dat dit percentage bevestigt is voornamelijk gedaan in opdracht van de fabrikant en door onderzoekers die verbonden zijn aan het wetenschappelijke adviesteam van Daysy.

Ineke van der Vlugt heeft haar twijfels of de ‘anticonceptie-apps’ ook werken voor vrouwen met een onregelmatige cyclus. "Jonge vrouwen hebben vaker een onregelmatige cyclus door hormonale wisselingen tijdens de groei. En soms heb je natuurlijk koorts. Hierdoor verschilt je lichaamstemperatuur vaker, en dat kan weer invloed hebben op je cyclus. Ik betwijfel of elke anticonceptie-app zo'n goed algoritme heeft dat 'ie die schommelingen meeneemt."

No glove, no love

Als je echt geen hormonen wilt, raadt Ineke van der Vlugt het (vrouwen)condoom aan of een koperspiraal. "Daarmee sla je twee vliegen in één klap: betrouwbaar en nul komma nul hormonen. En het condoom beschermt je ook tegen soa's!"

Maar, honderd procent babyproof is de mannencondoom helaas niet. Van de duizend stellen die het mannencondoom op de juiste manier gebruiken, worden per jaar 10 tot 50 vrouwen tóch zwanger.

In de zomer van 2023 deed NOS Stories onderzoek naar de betrouwbaarheid van (alternatieve) anticonceptie. Check de video hieronder 👇

'Ik ben eindelijk mezelf'

Rachel en Ismee hebben in elk geval hun ideale anticonceptiemiddel gevonden. "Ik vind de Daysy veilig en het algoritme is bij mij heel nauwkeurig," zegt Ismee. "Ik ga nooit meer aan de hormonale anticonceptie!"

"Mijn seksdrive is helemaal terug," zegt Rachel. "Mijn relatie is sterker en ik weet wat er in mijn lichaam gebeurt. Dat geeft kracht. Dankzij natuurlijke anticonceptie ben ik mezelf weer."

Dossier Mannenpil

Welke rol heeft de man in het voorkomen van een ongewenste zwangerschap? Wat zijn, naast het condoom, opties voor mannen? En wat zijn eigenlijk de opties voor vrouwen? 3FM HUMAN zoekt het samen met 3FM-dj's uit. Check het hele dossier op 3fm.nl/mannenpil.