Zo herken (en verdrijf) je eenzaamheid

Nadat 3FM-DJ's Olivier en Saskia de hartekreet van de 21-jarige Larissa lazen, waar ze vertelde dat ook jonge mensen eenzaam zijn, besloten ze in hun show contact met haar te zoeken.

Want Olivier en Saskia vinden het belangrijk dat dit onderwerp onder de aandacht wordt gebracht. En dat het dus niet alleen oudere mensen treft.

Steeds handiger in online contact

Wat heet. Volgens Lidewy Hendriks kent 1 op de 3 jongeren gevoelens van eenzaamheid. Dat bleek uit een onderzoek van 2014 en volgens de psycholoog van MIND en Korrelatie is er geen reden om aan te nemen dat dit aantal is afgenomen de laatste jaren.

"Het is logisch dat het toeneemt," zegt Lidewy. "We hebben steeds meer contact via digitale wegen, jongeren worden handiger in dat soort contacten. Maar het echte contact, het herkennen in elkaar, het iets met elkaar te delen en jezelf laten zien, dat wordt steeds moeilijker. Die vaardigheden ontbreken gewoon."

"Iedereen is anders"

Volgens Lidewy zijn er twee soorten eenzaamheid: 'Ik heb wel mensen om me heen, maar ik voel me toch eenzaam'. En: 'Het lukt me niet om vrienden om me heen te verzamelen en een sociaal netwerk op te bouwen'.

Wat opvalt is dat jongeren die eenzaam zijn het gevoel hebben dat ze anders zijn dan de rest. Maar hé, weet je, 'de rest' bestaat helemaal niet. "Vaak denken ze dat er iets mis met ze is en zoeken ze het alleen bij zichzelf," zegt Lidewy. "Maar zolang mensen niet worden gekloond, zijn we allemaal uniek! Iedereen is anders!"

Heb je tips voor mensen die zich eenzaam voelen?

"Doe vooral dingen die je leuk vindt. Ga erop uit en sta niet te lang stil bij het negatieve gevoel. Zo voorkom je dat je in een vicieuze cirkel terecht komt. Dus afleiding zoeken en dingen ondernemen."

Dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan.

"Het is ook moeilijk, zeker als je aan jezelf twijfelt. En ik weet dat je op een gegeven moment een punt bereikt waar je hulp van anderen kunt gebruiken.

"Daarom is het al een hele stap als je ergens of aan iemand kunt aangeven dat je eenzaam bent en dat je er graag op uit zou willen, meer activiteiten wilt doen."

Als mensen niet durven te zeggen dat ze eenzaam zijn, kun je het dan herkennen?

"Dat is nog niet zo makkelijk, want veel symptomen van eenzaamheid kunnen ook duiden op andere dingen, zoals depressie of een eetstoornis.

"Maar die zijn natuurlijk ook de moeite van het ontdekken waard, omdat er dan ook wat aan de hand is, ongeacht wat voor sticker je er op plakt."

Veel heeft te maken met zelfbeeld, zo lijkt het.

"Als je eenzaam bent, zoek je vaak de oorzaak bij jezelf. Je wilt zo graag contact maken, dat je alleen nog maar bezig bent met hoe je overkomt. 'Hoe doe ik dit, hoe zien anderen dat, vinden ze dat niet stom, moet mijn haar niet anders', enzovoort.

"Zo'n extreem zelfbewustzijn zorgt er juist voor dat je zelfbeeld wankelt. Als mensen om iets lachen van jou, ga je dat meteen aanpassen in plaats van dat je zelf keuzes maakt."

Hoe voorkom je dat?

"Je moet geen speelbal worden van je omgeving. Bijvoorbeeld door te denken: Ik vind dit leuk en het kan me niet schelen hoe andere mensen daar naar kijken.

'Want op die manier kan iets waar je om uitgelachen kunt worden heel makkelijk iets worden wat mensen willen kopiëren omdat het anders is. Het ligt er maar net aan met welk gevoel van eigenwaarde je het neerzet en uitdraagt."

Oké, je ziet dat iemand eenzaam is. En dan?

"Het gesprek aangaan. En dan niet meteen met de deur in huis vallen, zo van: 'Hey, ik zie dat jij niet lekker in je vel zit, ben je soms eenzaam?' Maar gewoon beginnen met: 'Hey, heb je gisteren ook dat programma gezien op televisie?'

"Een koetjes-en-kalfjes-gesprek. En zodra het gesprek op gang is, doorvragen, samenvatten en luisteren en dat constant herhalen. Zo kom je met iemand in contact, win je het vertrouwen en zal iemand zich openen. En dan kun je aanvoelen wat nodig is."

Kan de school ook iets bijdragen?

"Jazeker! Op scholen moet dit thema bespreekbaar worden gemaakt en blijvend aandacht aan worden besteed. Opnieuw bespreekbaar maken is super belangrijk. Dat je het over eenzaamheid hebt, dat leerlingen anoniem hier dingen over opschrijven en dat de uitkomsten worden besproken.

"En dan een maand later vragen of er in de tussentijd iemand in hun omgeving is geweest die hulp aanbood, of dat ze meer aansluiting hebben gevonden sinds de vorige keer dat erover werd gesproken. De verantwoordelijkheid om eenzaamheid opnieuw te bespreken, ligt bij iedereen. Want het gaat rond kerst vaak over eenzaamheid, maar het is natuurlijk het hele jaar aan de orde."

En als het nou niet lukt, ondanks hulp van je omgeving of school?

"Het is maar net wat er aan de hand is. Stel dat je een chronische ziekte of fysieke beperking hebt, dan zijn op internet genoeg lotgenotengroepen. Met hen kun je makkelijk in contact treden, in eerste instantie online, maar vanuit die groepen ontstaan vaak vriendschappen in real life.

"Sowieso kun je altijd terecht bij MIND, waar Korrelatie onder valt. Die staan via telefoon, chat, mail en WhatsApp voor je klaar. Dat is anoniem, dus mocht je jezelf herkennen in dit verhaal, zou Korrelatie een goede eerste stap zijn om je verhaal te doen. Vaak zijn mensen met één gesprek al een stuk verder geholpen."