Dzifa Kusenuh (25): 'In Ghana word ik gezien als wit en in Nederland als zwart'

Waar haar hart lag, leerde Dzifa bij de BNN Talentdays, waar ze aan meedeed tijdens haar eerste jaar van de studie Media en Cultuur. “Ik vond het supervet om ideeën te bedenken en video’s te maken. Zo wilde ik onderzoeken als welk type je het beste naar een hospiteeravond kunt gaan: kakker of gothic?”

Tijdens de Talentdays worden deelnemers getest op verschillende aspecten van het televisiemaken. “Alleen vond ik vond de competitieve sfeer die tijdens deze week heerste niets. Het ging vooral over wie het verst gaat. Voor een opdracht moest ik tegen mensen in de christelijke gemeenschap zeggen dat Maria een hoer was. Dat wilde ik niet. Na die week dacht ik: Ik wil meedenken over de inhoud en geen dingen doen waar ik het niet mee eens ben. Ik heb mijn eigen ideeën en principes en daar moet ik nooit vanaf wijken.”

Sparen voor een reis naar ghana

Dzifa groeide op met haar Ghanese vader, Nederlandse moeder en oudere broer (ze heeft nog een oudere broer en zus die in Ghana wonen en een andere moeder hebben) in de Utrechtse wijk Zuilen Oost. “Voorheen was het een achterstandsbuurt. Het stond vol met arbeidershuizen, er waren geen faciliteiten als horeca of speeltuinen. Dat veranderde toen wij er gingen wonen en er steeds meer gezinnen naartoe verhuisden. Ik ging naar een ‘zwarte’ school en raakte bevriend met kinderen van verschillende nationaliteiten, van Turks tot Surinaams. De moeders uit de buurt maakten onderling een deal: elke dag zorgde iemand anders na school voor alle kinderen. Wat vond ik het leuk om steeds bij iemand anders thuis te komen en weer een nieuwe cultuur mee te krijgen.”

Haar ouders werkten allebei om rond te komen en wilden hun kinderen niet het gevoel geven dat ze iets tekort kwamen. Ze spaarden voor het jaarlijkse hoogtepunt: de zomervakantie naar Ghana. “Dat was één groot avontuur. Het begon al toen we net uit het vliegtuig en de warme lucht over ons heen viel. Soms vertrokken we met een busje - dat nog net niet uit elkaar viel – naar zee. Als we wilden plassen, duwden ze ons uit het raampje."

Haar vader en zijn familie behoren tot de stam de Ewe, die oorspronkelijk uit de jungle komt en in een alternatieve geneeswijze gelooft. Zo ontstond Dzifa’s spiritualiteit. "Elke keer als we daar waren, reis reed mijn vader door de bush op zoek naar natuurlijke geneesmiddelen tegen malaria.”

Enige zwarte kind

Als kind was Dzifa heel druk. “Ik wilde alle sporten doen en hobby’s hebben. Mijn ouders deden me op atletiek en zeiden: ‘Ga ook maar op zangles, want dan heb je geen instrument nodig.’ Anders zou ik vast al snel iets anders willen doen.” Op haar zesde sloot ze zich aan bij een klassiek koor. Ze was het enige zwarte kind en merkte regelmatig dat ze als anders werd gezien.

“Vooral tijdens concerten viel het op. Mijn vader was de enige donkere man in de zaal. Op een gegeven moment kwam er een cd uit van het klassieke koor en op de hoes stond een foto met alleen mij erop. Nooit mocht ik een solo doen en nu plaatsten ze me ineens op de voorkant? Ik was pas elf maar had wel door dat ze dat waarschijnlijk deden vanwege mijn uiterlijk. Ik moest er nog net niet om huilen. Het voelde alsof ze mij gebruikten om open minded over te komen, terwijl ze me eigenlijk niet goed genoeg vonden.”

Interview gaat verder onder de video

In diezelfde periode werd ze op straat gescout en om auditie te doen voor de rol van Knofje; een kinderserie over een eigenwijs meisje dat allerlei avonturen beleeft. Dzifa kreeg de rol niet, maar in de jaren daarna bleef het castingbureau haar bellen voor audities. Lachend: “Ik wilde een piano kopen, maar hoe kon ik die betalen? Als ik een rol kreeg! Al op mijn elfde zat ik in de trein naar Amsterdam om audities te doen. Best jong als ik daar nu over nadenk. Maar omdat ik zo’n kind was dat voor niets bang was, lieten mijn ouders me daar vrij in.”


Volle agenda

Een kinderserie over clowns, Villa Neuzenroode, Albert Heijn-reclames en museumfilmpjes van Zapp volgden. Tijdens haar middelbareschooltijd was Dzifa ook nog druk met repeteren voor het koor. “Ik oefende een paar uur per dag, had wekelijks les en ging om de twee weken een weekend weg met het koor. Ik ging heel weinig naar feestjes en deed ook nog gymnasium. Het was school, zingen en atletiek.Het was altijd z’n beproeving.”

Elk half jaar was er een selectiemoment bij het koor om te bepalen of leden door mochten in het koor. “Op mijn zestiende had ik daar genoeg van en ben ik ermee gestopt. Ik wilde meer leven en leuke dingen doen.” Ze meldde zich aan voor de toneelcursus van een jaar bij theatermaker Josja Hamann in Amsterdam.

“Voor het eerst merkte ik hoe zwaar acteren is, vooral vanwege het inleven. Als ik bijvoorbeeld speelde dat ik verdrietig was, nam ik die emotie mee naar huis. Het leek me beter om me te richten op het presenteren. Dan hoefde het minder extreem en kon ik meer mezelf zijn. Ik zag toen een auditie voorbijkomen van Checkpoint en dacht: hier moet ik heen, dit is het. Zes jaar lang deed ik de ziekste dingen: door een brandende hoepel springen, paragliden, noem maar op. Soms zat ik bij de dokter, bijvoorbeeld met een lichte hersenschudding. Dat was niet altijd leuk, maar spannend was het zeker.”

Studie media en cultuur

Dzifa’s vader was qua school redelijk streng - “dat is typisch Ghanees” - terwijl zij daar niet zoveel mee had. “School ging bij hem voor alles. In die tijd wilde ik het liefst zangeres worden, maar dat werd door hem uit mijn hoofd gepraat. Hij vertelde dat hij zijn best had moeten doen om in Nederland werk te vinden. ‘Jij spreekt de taal en we hebben geld om je te laten studeren dus waarom zou je muzikant worden? En hoe moet het later als je een gezin hebt? Als ik in jouw positie stond zou ik elektrotechniek of scheikunde studeren.’ Mijn moeder was meer van: doe wat je wil. Uiteindelijk koos ik op mijn achttiende voor een studie Media en Cultuur in plaats van het Conservatorium.”

Blowend op de bank

“Nadat ik op éénentwintigste mijn bachelor had gehaald, dacht ik: What the fuck ga ik nu doen? Ik zat alleen maar blowend op de bank.” Ze was dat al snel beu en besloot na een paar mislukte sollicitaties op redacteursfuncties om het toch te proberen als presentatrice. Haar werk voor Checkpoint liep ten einde en via één van haar collega’s ontmoette ze haar huidige agent.

“Met haar zat ik direct op één lijn en zij hielp me aan volgend werk. Ik wilde beter worden in interviewen en anderen enthousiasmeren over de dingen die ik vet vind. Het maakte me niet uit in welke vorm. Mijn droom was om 3 Op Reis te presenteren.”

Typecasting en doorbraak

Haar acteercarrière stond ondertussen niet stil. Dzifa werd vooral gecast voor rollen zoals de beste vriendin van de blonde hoofdpersoon, een vluchteling of als iemand die geadopteerd is. “Ik vind het jammer dat ik tot nu toe nooit heb meegemaakt dat een verhaal om mij draait, hoewel dat misschien komt omdat ik gewoon niet goed genoeg ben. Bij de Slet van 6 VWO zag ik foto’s van het type dat ze zochten voor de hoofdrol. En ja hoor: blond, lang stijl haar en een blanke huid. Haar vriendin werd gepest, was stiller en was een donker persoon. Ik heb toen heel erg mijn best gedaan op de rol van het populaire meisje en bij die andere rol zei ik: ‘Ik voel dit niet.’ Uiteindelijk kreeg ik een andere rol. Yes, ik heb het doorbroken, dacht ik. Maar ze veranderden de Nederlandse naam wel in Akúa.”


Ze voelt zich comfortabeler als presentatrice. “Het gaat dan meer om wie ik ben en wat mijn mening is. De talkshow Na het Nieuws mocht ik met Samya (Hafsaoui, red.) en Sophie (Frankenmolen, red.) presenteren. Iemand met een hoofddoek, een blond én een donker, heel leuk! Mensen schrijven dan gelijk: ‘Wat een multicultureel trio, zeg'. Diversiteit in de media blijft lastig. Je ziet bijvoorbeeld ook weinig presentatoren die voller zijn. Het blijft soms een oppervlakkig wereldje. Uiteindelijk hoop ik de kijkers te interesseren voor de inhoud."

'Not this n*gger'

Maar dat is nog niet zo makkelijk. Dzifa vertelt over de YouTube-serie Drugslab, waarvoor de presentatoren om educatieve redenen met drugs experimenteren, waar ze in 2016 terechtkwam. “Kijkers zeiden: ‘No, not this nigger. Het was altijd zo’n perfect team.’ Kijkers waren gewend aan de andere presentatoren. En in de comments las je vaak dat ik alleen was gekozen omdat ze een bruin iemand wilden. Dat was de eerste keer dat ik er echt verdrietig van werd. Ik voelde me niet geaccepteerd en dat was confronterend. Ik leefde altijd in een bubbel. In mijn omgeving zien we iedereen elkaar als gelijk. Na die comment dacht ik: Shit, ik kan wel met mijn vrienden zo leuk zijn, maar er moet nog hard gewerkt worden aan gelijkheid.”

Hoewel ze in de media voor meer diversiteit zorgt, wil ze zichzelf geen voorbeeld noemen. “Dat vind ik moeilijk, ik zie mezelf niet als zwart of wit dus ik weet niet voor wie ik een voorbeeld kan zijn. Ik ben er wel trots op dat ik met mijn uiterlijk een alternatief beeld in de media laat zien. Ik heb een tijd lang met mijn haar gestruggled. Vroeger zeiden mensen: ‘Heb je met je vingers in het stopcontact gezeten?’ Om gemene opmerkingen te voorkomen, liet ik mijn haar stijlen. Ik had geen rolmodel waar ik naar op kon kijken. Ik hoop dat als andere mensen mij nu zien dat ze denken: Mijn kroeshaar mag er zijn.”


Als kind zag ze al dat denken ‘zwart’ en ‘wit’ absurd is. “In Ghana riepen ze op straat ‘blanke’ naar me. Bizar, dat ik hier als zwart word gezien en daar als wit, terwijl ik net iets lichter ben dan zij. Ik maakte daaruit als kind al snel op dat het nergens op slaat. Hoe kan ik nou twee dingen tegelijkertijd zijn? We moeten stoppen met het indelen van mensen in hokjes.”


#blacklivesmatter

Wanneer het gesprek de kant op gaat van Black Lives Matter, weegt Dzifa meer haar woorden. “Ik vind het lastig om mijn stem te laten horen. Daarmee breng ik misschien onderscheid aan, die ik zelf niet voel. Voor mij is iedereen gelijk. Ik ben boos over het onrecht, maar dat zou ik ook zijn als het om een Syrisch persoon ging.”

Even later zegt ze: “Ik vind wel dat ik me erover moet uitspreken. Vanwege mijn dubbele nationaliteit kan ik hier vanuit een goede positie over praten. Maar wat is de juiste manier daarvoor? Het gevecht aangaan of door een positief beeld neer te zetten? Soms maak ik me zorgen over hoe vaak je boze of gekwetste zwarte mensen ziet in de media. Ik bestrijd haat liever met liefde en probeer een positief beeld van een zwart persoon in Nederland neer te zetten. Van mijn ouders heb ik geleerd dat ik nooit beter ben dan een ander.”


“Het valt me op dat tijdens deze beweging castingdirectors BlackLivesMatter roepen, terwijl ze me afgelopen december nog belden of ik roetveegpiet wilde spelen. Ik hoop niet dat het een hype is waar iedereen aan mee wil doen voor zijn eigen ego. Al die awareness is goed, maar ik heb liever dat iedereen zich het hele jaar door bewust is van hoe we verschillen kunnen recht trekken."

Toekomstplannen

Dzifa speelt nog altijd met de gedachte om te touren met muziek. “Ik schrijf sinds een paar jaar mijn eigen nummers, bijvoorbeeld over een jongen met wie ik datete waar ik ineens niets meer van hoorde. Ik vind het mooi dat ik mijn gevoelens in muziek kwijt kan.” Een aantal van haar liedjes staan op Spotify, maar dat een groter publiek haar persoonlijke nummers hoort, vindt ze een enge gedachte. “Ik ben bang om mijn emoties te laten zien. Dat is toch iets Ghanees, denk ik, dat minder directe. Met presenteren merk ik ook dat ik energiek wil overkomen, terwijl ik in het dagelijks leven rustiger ben.”

Dzifa’s andere droom is onlangs uitgekomen, want sinds deze zomer zit ze in het vaste team van 3 Op Reis. "Het lijkt me heel vet om straks nieuwe plekken en mensen te zien. Nu ik mijn droombaan heb, ben ik helemaal content."

Interview door: Rosa Lee Szarzynski