Een fotoserie in naam van Tharukshan (15) die zelfmoord pleegde

Susans tentoonstelling 'Pesten (Bullying)' in het Centre Ceramique in Maastricht bestaat uit meer dan honderd portretten van mensen die op een of andere manier met pesten in aanraking zijn gekomen. Ook één van de beste vriendinnen van Tharukshan, Ashton (15), is op de foto gezet.

“De tentoonstelling is erg mooi geworden en datgene wat overgebracht moest worden, is ook gelukt," zegt Ashton. "Ik was bij de opening met mijn vader en mijn moeder. Het was heel gek om mezelf zo groot terug te zien. Het was ook de eerste keer dat ik de foto zag.”

Susan heeft ook een aantal illustratieve foto’s gemaakt. Zo fotografeerde ze Ashton, terwijl ze op het strand staat met voor haar de zee. Aan de rechterkant van haar lijkt iemand uit het beeld te lopen. “Dat is een soort eerbetoon aan Tharukshan,” legt Susan uit. “Hij mag gewoon niet vergeten worden. En met hem velen anderen.”

(Ashton bij de zee. Foto: Susan Leurs)

School was niet veilig

Ashton had niet zien aankomen dat Tharuksan zich van het leven ging beroven. Ze wist van het pesten en had zowel de pesters als de school aangesproken. “Het begon een beetje met plagen,” vertelt ze. “Opmerkingen over hoe hij eruit zag en hoe hij deed. Hij was een flamboyante jongen die niet bang was om zichzelf te zijn. Mensen dachten dat hij misschien gay was. Daarnaast had hij ook een huidskleur. Dat waren dingen waar hij mee gepest werd.

“Op een bepaald moment zat hij in een vriendengroep waarmee het niet zo goed ging. Hij kocht ook heel vaak dingen voor hun. Maar zodra hij daarmee stopte, begonnen ze hem te pesten. Online kreeg hij heel veel berichten, er werden haataccounts gemaakt. Tegelijkertijd was school geen veilige plek, daar werd bijvoorbeeld eten naar hem toe gegooid.”

In de kerstvakantie kwam Ashton na een weekendje weg thuis. “Ineens kreeg ik een berichtje: ‘Gecondoleerd met Tharuksan.’ Toen kwam mijn moeder thuis. De schoolleiding had haar gebeld omdat ze wisten dat ik goed bevriend was met hem. Zij moest me toen uitleggen wat er was gebeurd. Ik was ongelofelijk overstuur. Zijn dood was een hele heftige ervaring.”

(Ashton. Foto: Susan Leurs)

Brief naar de pestkoppen

Ashton vond het lastig om weer naar school te gaan. “Ik merkte dat het nóg niet heel erg serieus genomen werd. Er was zelfs een groep meisjes in een klaslokaal die begon te lachen op het moment dat zijn dood bekend werd gemaakt. Eigenlijk hebben de pesters nooit echt hun berouw getoond. Daarom ben ik een tijdje thuisgebleven.

“Er was slachtofferhulp voor een paar weken, maar dat is best wel snel gestopt. In het algemeen had de school zeker veel meer kunnen doen. Ik heb meerdere keren de pesters genoemd, maar er werd niks gedaan. Sterker nog: er werd zelfs tegen Tharukshan gezegd dat hij het voor zichzelf moest houden.

“Uiteindelijk ben ik van die school af gegaan en zijn we teruggegaan naar Den Haag. Ik kon gewoon niet meer op die school zijn. Wel heb ik alle pestkoppen een brief geschreven. Daarin vertel ik hun wat ik van hun acties vind en hoe ik over ze denk als mens. Ik vind dat ze zich heel erg moeten schamen.”

Kreeg Ashton daar dan een reactie op? “Eigenlijk maar van één meisje. En dat was niet bepaald een leuke respons. Ze vond het maar onzin. ‘Ze bedoelden het allemaal niet zo serieus.’ Ik heb daar niet meer op gereageerd.”

(Leo. Foto: Susan Leurs)

Dun lijntje tussen pester en gepeste

In de tentoonstelling zie je zowel slachtoffers als mensen die zelf hebben gepest. Maar niet elk verhaal wordt ook in tekst uitgelegd, zodat je niet altijd weet of je naar het portret kijkt van een pestkop of juist iemand die werd gepest. “Voor het verhaal is het niet belangrijk,” legt Susan uit. “Als ik zou gaan wijzen, ben ik ook fout bezig. Het lijntje tussen pesten en gepest worden is erg dun.”

Iris (17) is samen met haar vader Hans onderdeel van de tentoonstelling. Hans werd zelf op de basisschool gepest, waarna hij besloot om iemand anders te treiteren, zodat hijzelf niet meer het slachtoffer was. Nu heeft hij daar erg veel spijt van. Dat uiteindelijk ook zijn eigen dochter werd gepest, was voor hem extra pijnlijk.

“Ik vond de tentoonstelling heel indrukwekkend,” vertelt Iris. “Het is goed dat het gedaan, hoewel het eigenlijk verschrikkelijk is dat het gedaan moet worden. Ik vond het soms erg confronterend. Ik ging toch terug denken aan mijn eigen verleden.”

(Iris. Foto: Susan Leurs)

Lotgenoten

“Door de tentoonstelling vinden geportretteerden ook steun en herkenning,” zegt Susan. “Er zijn zelfs mensen die besluiten juist door het project hun verhaal te vertellen. Het is iets dat je hele leven kan achtervolgen, maar toch weten veel mensen in hun omgeving van niks. En vergeet niet dat pesten op alle leeftijden voorkomt. Zo zijn er ook mensen die op hun werk gekleineerd worden, maar dit nog nooit met iemand gedeeld hebben. Al deze situaties komen terug in de tentoonstelling.”

Iris heeft eigenlijk vanaf de basisschool tot de derde klas op de middelbare school last gehad van pestgedrag. “Als ik de kans had, zou ik mijn pestkoppen heel graag naar die tentoonstelling sturen,” vertelt ze.

Ze zit nu op de kappersschool. “Vaker denk ik bij mijn opleiding: doe ik het wel goed? Omdat ik dus vroeger zelf veel commentaar kreeg. Ik weet niet of ik helemaal van mijn onzekerheid ga afkomen. De schade van vroeger kan niet ongedaan worden.”

(Fotografe Susan)

Spread the word

Susan heeft een doel met haar tentoonstelling: “Ik hoop dat mensen gaan nadenken over hun eigen gedrag. Wat doe je in jouw omgeving als je ziet dat iemand gepest wordt? Hopelijk motiveert dit mensen om zelf iets te gaan doen. Al is het maar naar een persoon luisteren.

“Ik wil ook tieners aan het denken zetten en hen in gesprek laten gaan met mensen in de tentoonstelling. Juist daardoor leren ze eigenlijk wat ze zelf aan het doen zijn,” vertelt Susan. Ze is nog lang niet klaar met fotograferen: ze wil nog graag meer mensen portretteren en ervoor zorgen dat de tentoonstelling op meerdere plekken te zien is.

Door de tentoonstelling hoopt Ashton dat Tharukshan nooit wordt vergeten. “Het liefst wil ik voorkomen dat dit soort gevallen nog een keer voorkomen. Ik probeer zelf zo lief mogelijk te zijn voor anderen en dit ook over te brengen. Helaas is pesten niet helemaal te stoppen. Er zullen altijd mensen zijn die anderen zullen discrimineren. Er zullen ook altijd mensen zijn die anders zijn dan de rest.”

Deze tentoonstelling is nog te zien tot 24 februari in het Centre Ceramique in Maastricht. Dit artikel is geschreven door onze onnavolgbare ex-stagiair Laurens Zautsen, die tijdens zijn stage bij Tussenuur zo dapper was om zijn eigen ervaringen met pesten te delen. Dikke S/O naar jou, Lau! ?