Jong en burn-out: “Na een half uur op een feestje werd ik gek"

“Ik was altijd al een perfectionist. Als klein meisje deed ik aan dansen. Bij de dansvoorstelling wilde ik vooraan staan, in het midden. Alles moest altijd perfect, ik wilde de beste zijn. En zo niet: dan hoefde het voor mij niet meer. Dan danste ik liever niet mee.”

Aan het woord is Sharon (19), die op haar zeventiende in zes vwo een burn-out kreeg. “Ik zat niet lekker in mijn vel en voelde me niet thuis in mijn klas. Na een tijdje ging er bij mij een knop om. Ik wilde iedereen laten zien dat ik goed was in school. Maar ook mijn ouders wilde ik laten zien dat ik perfect was. Zij hadden ook vwo gedaan en daarna aan de universiteit gestudeerd. Ik wilde International Business gaan studeren. Niet omdat ik dat leuk vond – ik was super slecht in economie – maar omdat het een moeilijke studie was.”

Te jong voor een burn-out

“Ik was dag en nacht bezig met school. De burn-out sloop er echt een beetje in, als ik er zo op terugkijk," vertelt Sharon. “Zo had ik in vwo vijf al last van allerlei ontstekingen. Later dat jaar kreeg ik veel vermoeidheidsklachten. Mijn lichaam gaf eigenlijk al aan: het is klaar. Maar aan een burn-out dacht ik nooit. Daar was ik toch veel te jong voor?”

“School trok ik niet meer. Ik probeerde het nog met twee lessen per dag, maar dat ging na een tijdje ook niet meer. Mijn moeder zei dat mijn klachten op een burn-out leken. Maar op dat moment wilde ik dat niet weten. Ik zocht, net als de huisarts, naar een lichamelijke reden voor mijn klachten. Maar toen ik uiteindelijk bij een psycholoog belandde, werd het toch echt definitief. Ik had een burn-out.”

Pauzes op de trap

Een jaar lang kon Sharon helemaal niks, behalve op bed liggen en huilen. “Ik viel veel flauw en was constant duizelig. Ik was zo moe, dat ik pauzes moest nemen als ik de trap op liep. Als iemand een lullige opmerking maakte, stortte ik helemaal in. Ook was ik heel prikkelbaar. Na een half uur op een feestje, werd ik al gek. Dan belde ik mijn vader en haalde hij mij op. Ik huilde op weg naar huis. Waarom was mij dit overkomen?”

Niet de enige

Sharon is niet de enige die op jonge leeftijd burn-out raakt, blijkt uit verschillende onderzoeken. Uit onderzoek van EenVandaag uit 2016 blijkt dat 36 procent van de jongeren wekelijks stress ervaart vanwege school of studie. Onder jonge werknemers tussen 25 en 35 jaar heeft zeventien procent burn-outklachten volgens het CBS (2014).

Uit onderzoek van Metro (2017) onder 1816 jongeren tussen de 18 en de 34 jaar blijkt dat 38 procent momenteel in therapie is vanwege zware werkdruk, de druk van het sociale leven of de combinatie daarvan. Uit datzelfde onderzoek blijkt dat 24 procent dagelijks bang is burn-out te raken.

Hoe komt het dat er steeds meer jongeren ziek worden van de drukte en een burn-out krijgen?

Faalangst en keuzestress

Volgens Jean-Pierre van de Ven, psycholoog bij MIND en Korrelatie, is het niet zo heel vreemd dat jongeren tegenwoordig steeds meer last krijgen van dit soort klachten. Keuzestress is volgens Jean-Pierre een van de oorzaken.

“Via social media zien we wat we allemaal uit een mensenleven kunnen halen. Een tussenjaar nemen, vrijwilligerswerk doen, een toffe stage in het buitenland of gewoon studeren in Nederland; we kunnen ontelbaar veel keuzes maken.”

Ook faalangst is een belangrijke oorzaak voor burn-outklachten. “Via Facebook, Instagram en YouTube zien we allerlei mensen die een perfect en succesvol leven leiden," zegt Jean-Pierre. "En dus wil jij dat ook. Maar ‘het perfecte leven’ bestaat niet, bij iedereen gaat wel eens wat mis. Maar jongeren kunnen daar niet goed tegen, dan hebben ze het gevoel te falen.”

De maakbare wereld

Petronette (23) herkent zich wel in wat Jean-Pierre zegt. Zij kreeg tijdens haar studie op haar 21ste een burn-out. “We leven in een samenleving waarin alles kan en alles maakbaar is. Je kunt je leven zo gek maken als je zelf wilt. We worden overspoeld met informatie. En daardoor krijgen we keuzestress: doen we wel het leukste?”

“Als je dan een keuze maakt, ben je bang dat het de verkeerde is. De eenvoud van het leven is bij ons een beetje verdwenen. Het moet altijd beter, gekker, mooier.”

Petronette’s burn-out had ook te maken met faalangst en keuzestress. “Ik liep stage in Praag en schreef daarnaast mijn scriptie. Ik werkte meer dan veertig uur aan stage en school en twijfelde ook nog eens of ik wel de juiste studiekeuze had gemaakt. Ik verwachtte teveel van mezelf en twijfelde aan alles. Na een tijdje was het gewoon op. Ik probeerde nog te werken bij mijn stageadres, maar het ging niet meer. Ik maakte de keuze om naar huis te gaan. In Nederland stelde de huisarts een burn-out vast.”

Schaamte

Praten over je burn-out is moeilijk als jongere, merkte Petronette. “Als je jong bent, hoor je het leuk te hebben. Dik uitgaan en gekke dingen doen met je vrienden. Ik schaamde me heel erg voor mijn burn-out omdat ik het gevoel had dat het iets is wat niet bij mijn leeftijd past. Er ligt echt een taboe op.”

Sharon heeft hetzelfde ervaren. “In de media lees je verhalen over de luie nieuwe generatie. Zo krijg ik ook soms rare reacties: 'Ach meid, stel je niet zo aan. Je bent te jong voor een burn-out.' Het is lastig om uit te leggen, omdat het vage klachten zijn. Als je een gebroken been hebt en in het gips zit, heb je zichtbaar ergens last van. Bij een burn-out is dat niet zo.”

‘Ik hoorde van velen niets meer’

Voor Sharons vrienden was het lastig om met haar burn-out om te gaan. “Ik kwam erachter wie mijn echte vrienden waren. In het begin toonde iedereen nog wel interesse, maar na een tijdje hoorde ik van velen niets meer. Dat voelde heel eenzaam. En dat gevoel gun ik niemand.”

Daarom is Sharon een blog begonnen. “Ik probeer mensen te helpen door mijn verhalen te delen. Hiermee wil ik laten zien dat je als jongere niet de enige bent en wil ik het taboe rondom burn-outklachten onder jongeren doorbreken. Daarnaast geef ik presentaties op scholen voor leerlingen en leerkrachten.”

Keep on talking!

Je verhaal delen met anderen is erg belangrijk, vindt Jean-Pierre. “Veel jongeren hebben de neiging om alles alleen te doen. Er zijn vaak genoeg mensen en instanties om je heen die je willen helpen.”

Wat moet je doen als je bang bent burn-out of overspannen te raken? “Gooi het eruit,” zegt Jean-Pierre. “Vertel je vrienden, ouders of je huisarts hoe je je voelt en hoe ernstig het is. Neem ook maatregelen. Ga praten met je decaan of werkgever. Zo kun je je werkuren of studielast anders inrichten. Het is onverstandig om langer dan twee weken thuis te zitten, daardoor wordt het alleen maar moeilijker om weer aan de slag te gaan.”

Doe chill

Sharon is nog lang niet uit haar burn-out. “Ik kan nog steeds niet naar school, omdat het te veel energie kost. Daarom volg ik nu losse online lessen van de opleiding HBO Voeding en Diëtetiek. Zo kan ik op mijn eigen tempo leren.”

Maar leren ontspannen is volgens Sharon het belangrijkste. “Als mens hebben we ontspanning nodig, zo lopen we onszelf niet voorbij.” Sharon vind haar rust in yoga. En dat had ze nooit verwacht. Check hieronder waarom.

Heb jij last van burn-outklachten of van andere psychische klachten? Klik dan hier.
Donderdag 28 september organiseren onze vrienden van MIND het event Stress To Impress, naar de gelijknamige documentaire over prestatiedruk onder jongeren, gemaakt door Sanne Kooiman. Kijk hier voor veel meer over prestatiedruk.