Uit het oog: Verstandelijk beperkte Perez (32) wil toegankelijke coronavoorlichting

In 'Uit het oog' geven we aandacht aan groepen die zich in normale tijden al aan de rafelranden van de maatschappij begeven en door de coronacrisis helemaal buiten beeld dreigen te raken. Met deze serie proberen we deze groepen, zoals mensen met een verstandelijke beperking, in het zicht te houden en daarmee in ons hart.

Ondersteuning

De 32-jarige Perez Dalloe is cliënt bij Cordaan, een zorgorganisatie die ondersteuning biedt aan 20.000 mensen die zijn aangewezen op verzorging en verpleging, aan mensen met een verstandelijke beperking en aan mensen met chronische psychische problemen.

Naast zijn taak als ervaringsdeskundige bij VGZ Cordaan, zit Perez in het dagelijks leven op voetbal en G-atletiek en is hij MC bij De Special Social Club, dat feesten organiseert voor mensen met een beperking. Door de getroffen maatregelen ligt dat nu stil.

Hij begrijpt dat die zijn genomen, “want je weet niet wie besmet is en hoe het gaat lopen.” Zelf gaat Perez alleen naar buiten om boodschappen te doen en af en toe komt er een medebewoner op bezoek – uiteraard met anderhalve meter afstand.

Thuis blijven

De 47-jarige Richard Vlasblom, cliënt bij Philadelphia – dat verspreid over zo’n 530 locaties 8.200 mensen met een beperking ondersteund – kreeg te horen dat hij thuis moest blijven in zijn eigen woning.

Hij komt enkel de deur uit voor boodschappen, of om zijn hond uit te laten. Af en toe gaat hij bij zijn broer op bezoek, de huishoudelijke hulp komt een keer per week langs en zo nu en dan belt hij met zijn moeder. “Zo heb ik toch nog een beetje aanspraak.”

Snel schakelen

Perez en Richard zijn door middel van een brief ingelicht over alle maatregelen die hun zorginstelling heeft getroffen. In de brief werd verteld hoe hun instelling handen en voeten geeft aan het beleid, waarin rekening wordt gehouden met de richtlijnen van het RIVM. Ook werd er verteld wat er van cliënten wordt verwacht. De instellingen hebben zelfs draaiboeken opgesteld, zodat er snel geschakeld kan worden als een medewerker of cliënt besmet is met het coronavirus.

Dichtbij huis halen

Die brief met maatregelen roept veel vragen op bij de cliënten. Vragen waar normaal begaafde mensen ook mee zitten, zoals: Wat als iemand corona krijgt? Wat als we helemaal niet meer naar buiten mogen? Welke consequenties heeft het op mij en mijn directe omgeving? De medewerkers van de zorginstellingen leggen vervolgens in hun eigen woorden uit wat er aan de hand is, waarbij ze de informatie afstemmen op het niveau van de cliënt. Soms zijn daar meerdere gesprekjes voor nodig.

Om het coronavirus bespreekbaar te maken onder mensen met een licht verstandelijke beperking, is het belangrijk om argumenten aan te dragen en inzichten te geven. “Haal het dicht bij huis, want het grote geheel is lastig te zien,” adviseert Cordaan, de zorginstelling van Perez. “Het is belangrijk dat mensen met een verstandelijke beperking kijken naar de consequenties op hun eigen omgeving. Als cliënten zich niet aan de maatregelen houden, kunnen ze hun omgeving – en daarmee de zorg voor zichzelf en andere cliënten – in gevaar brengen.”

Telefonische begeleiding

Een van de maatregelen die is getroffen, is dat de begeleiding nu telefonisch verloopt. “Normaal komt de ambulante begeleiding twee keer in de week een uur bij me op bezoek, maar nu vragen ze in een kort gesprek hoe het met me gaat en waar ik tegenaan loop,” vertelt Richard. Gelukkig kan hij zijn begeleider van Philadelphia altijd bellen, werkt zijn schoonzus in de zorg en kan hij 24/7 terecht bij DigiContact, een hulplijn waarop professionele begeleiders bereikbaar zijn als hij ergens mee zit. “Vanuit hen krijg ik voldoende informatie. Het is heftig, maar ik snap dat deze maatregelen worden genomen.”

Steffie

Daarnaast kunnen mensen met een verstandelijke beperking voor informatie terecht bij Steffie: een website van de Rijksoverheid waarop zij een makkelijke uitleg over het coronavirus kunnen vinden.

Richard vindt de uitleg mooi, maar het meeste weet hij al wel. “Het is natuurlijk lastig te bepalen wat het niveau van iemand is.” Daar sluit Hans Willemsen, beleidsadviseur bij Cordaan, zich bij aan. “Een aantal cliënten zijn gewoon jongens en meiden van de straat. Zij vinden Steffie veel te kinderachtig. ‘Ik ben toch niet achterlijk,’ hoor je dan.”

'Kom niet in mijn aura, bitch!'

Cordaan heeft daarom gezocht naar filmpjes en uitleg die meer bij hen passen. “Een filmpje van Judeska die iedereen met een pan wil slaan die niet binnen blijft of een clip van Ali B die zich niet aan de maatregelen houdt, slaat veel meer aan bij de doelgroep,” denken Hans en zijn collega’s.

Het zou jongere cliënten veel meer aanspreken dan droge informatie, die ze vaak maar lastig kunnen verwerken. “Als Judeska constant schreeuwt dat je anderhalve meter afstand moet houden, komt die boodschap ook wel aan.”

Cordaan Cribs

Hans ziet door alle maatregelen die zijn getroffen wel verandering in het gedrag van mensen met een verstandelijke beperking. “Ze zijn prikkelbaar, want hun sociale netwerk ligt nu plat. Daar worden ze onrustig van en de verveling slaat toe.”

Cordaan-cliënt Perez vermaakt zich gelukkig nog prima, vertelt hij. Vanuit huis werkt hij voor Cordaan bij jou thuis, een Facebookpagina waarop mensen met een beperking door middel van filmpjes met activiteiten toch van een leuk dagprogramma worden voorzien.

Zelf deelt hij tips hoe mede-cliënten zich niet hoeven te vervelen of hoe ze contact met anderen kunnen blijven houden. In de serie Cordaan Cribs geven hij en andere cliënten een virtuele rondleiding door hun woning.

Hallo Thuis

Doordat veel mensen met een verstandelijk beperking behoefte hebben aan structuur, doordat hun routine nu wegvalt, is Richards zorgorganisatie Philadelphia gestart met Hallo Thuis. Het informeert en vermaakt cliënten op een laagdrempelige manier met een dagelijks journaal, optredens, workshops, verhalen en filmpjes.

Richard vindt het – als cliënt van Philadelphia – mooi en uniek dat Hallo Thuis is opgezet, maar volgens hem is het veel te kinderachtig. “Dat hoor ik ook als voorzitter van de cliëntenraad Werk & Begeleiding. Het sluit bijvoorbeeld niet aan bij het niveau van mensen die ambulant wonen.”

Afstemmen op niveau

Ook Cordaan-bewoner Perez zet zich in voor voldoende en juiste informatie voor mensen met een verstandelijke beperking. Normaal gesproken geeft hij workshops aan de gemeente. “Zij kunnen vaak niet inschatten dat ze met iemand met een licht verstandelijke beperking te maken hebben. Maak de informatie toegankelijk, door duidelijk te zijn met makkelijke tekst, door te vragen en te herhalen.”

“Coronavoorlichting voor mensen met een verstandelijke beperking is echt maatwerk,” laat de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) nog weten. “De ene aandoening is anders dan de ander, waardoor het lastig is af te stemmen op niveau. Het is een heel breed spectrum,” vertelt hun woordvoerder Johan van Ruijven. Volgens hem schrikken zij van nieuwe termen, zoals groepsimmuniteit. “Ga dat maar uitleggen aan iemand met een IQ van 85. Door die lastige termen doen ze een stap naar achter en willen ze er niks van weten, terwijl uitleg juist hard nodig is.”

In Nederland leven namelijk zo’n 142.000 mensen met een verstandelijke beperking en 2,2 miljoen Nederlands zijn zwakbegaafd. “Zij leven net als jij en ik, maar kunnen lang niet alles volgen,” aldus Johan. “Ze staan niet alleen, maar er is nog veel tijd en energie nodig om de juiste hulp te verlenen en de situatie uit te leggen.”