Uit het oog: Ali (35) wacht al 18 maanden in het AZC tot zijn asielprocedure begint

In 'Uit het oog' geven we aandacht aan groepen die zich in normale tijden al aan de rafelranden van de maatschappij begeven en door de coronacrisis helemaal buiten beeld dreigen te raken. Met deze serie proberen we deze groepen (daklozen, gehandicapten, asielzoekers, etc) in het zicht te houden en daarmee in ons hart.

Ali is als de dood dat het virus het centrum binnenkomt. “We zitten hier met driehonderd mensen in één gebouw. Afstand houden is onmogelijk, want we delen de douches en de keuken. Ik probeer zoveel mogelijk in mijn kamer te blijven, maar je moet af en toe toch koken of naar de wc.”

Ali probeert zich te beschermen door zo hygiënisch mogelijk te leven. “De huid op mijn handen is kapot omdat ik mijn handen zo vaak insmeer met antibacteriële zeep. Dat is de enige manier waarop ik mij kan beschermen.”

18 maanden wachten

Ali zit al achttien maanden in het COA in Wageningen, waar hij een kamer deelt met drie andere mannen. Het is ontzettend saai in het centrum, vertelt Ali. Het was al saai, omdat hij geen werk kon vinden, maar sinds de coronacrisis zit hij veel op zijn kamer en spreekt hij de andere asielzoekers weinig.

Toen hij zich als moslim tot het christendom bekeerde vluchtte hij uit het streng-islamitische Iran, waar zijn vrouw en kind nu nog wonen. Oorspronkelijk zou zijn asielprocedure binnen zes maanden beginnen, maar de IND kampt met capaciteitsproblemen: de vluchtelingen brengen een berg werk mee die de dienst kennelijk niet aankan. De IND heeft door de coronacrisis alle asielprocedures en aanvragen stilgelegd, waardoor Ali nog langer in het AZC moet wachten. Dat vindt hij vreselijk.

“Ik had geen keuze om in Iran te blijven, dat was een kwestie van leven of dood. Maar zoals ik hier zit, met alle onzekerheid, voelt het erger dan een gevangenis. Daar weet je tenminste wanneer je wordt vrijgelaten. Ook al ben ik in theorie vrij, ik kan nergens heen en er is geen duidelijkheid wanneer dit voorbij is.”

Familie in zwaar getroffen Iran

Ali mist zijn familie in Iran ontzettend, wat door de crisis alleen maar erger wordt. Iran is zwaar getroffen door het coronavirus en Ali maakt zich zorgen om de gezondheid van zijn familie. Hij deelt dit gevoel met de anderen in het centrum, het merendeel is alleen en mist familie. Daarom zorgen ze goed voor elkaar.

“In tijden van crisis wil je bij je dierbaren zijn, maar voor ons kan dat niet. Die eenzaamheid voelt iedereen hier en ik merk dat we een stuk betere vrienden zijn geworden. We zitten echt allemaal in hetzelfde schuitje en proberen zoveel mogelijk samen te werken om het beter te maken.”

Het zorgt voor solidariteit. Hij praat veel met zijn kamergenoten en haalt boodschappen voor ze wanneer hij naar de supermarkt gaat. “Ik maak me vooral zorgen om de ouderen, dus probeer zoveel mogelijk te zorgen dat zij binnen kunnen blijven. Dat kan door boodschappen te doen, verder heb ik geen middelen om ze te helpen.”

Veel respect

Lian van Driel is locatiemanager van het AZC in Wageningen. Ook zij maakt zich ernstig zorgen over het virus, maar ze is ook blij dat de sfeer in het centrum goed is gebleven. “Ik heb enorm veel respect voor hoe mensen hier met de situatie omgaan. Er verblijven hier vooral alleenstaanden, voor hen is deze tijd ontzettend zwaar.”

Zelfwerkzaam

Het valt haar op dat iedereen zich heel zelfwerkzaam opstelt: De bewoners maken helpen elkaar en desinfecteren de keuken, douches, maar ook trapleuningen en deurklinken continu. En dat allemaal terwijl quarantaine in het AZC niet makkelijk is. De bewoners zitten het grootste gedeelte van de dag met vier, vaak onbekende, kamergenoten op hun lip.

Ali's kamer

Lukt dat een beetje? Lian: “Ik bewonder hoe ze dat doen, want het gaat heel goed. Er waren altijd al weinig conflicten hier, maar er is niet meer gedoe ontstaan nu ze zo’n groot gedeelte van de dag met elkaar zitten. Er heerst hier een positief gevoel van saamhorigheid, dat is echt fijn.”

Ze kan Ali’s procedure niet versnellen. Dat ligt in handen van de IND, waar lange wachttijden al langer een groot probleem zijn. Verhalen als die van Ali hoort ze vaker, wat het niet minder schrijnend maakt. Over de wachttijden probeert ze de asielzoekers goed in te lichten en altijd eerlijk te vertellen waar ze staan.

Netflix

Tijdens de coronacrisis zorgt ze dat er geluisterd wordt naar wat de asielzoekers nodig hebben. “Ik kan iedere medewerker naar een naam vragen en dan krijg ik te horen hoe het met ze gaat. Er is weinig vermaak buiten tv kijken, dus nu probeer ik Netflix-abonnementen te regelen.”

Ali heeft zijn eigen overlevingsstrategie: Proberen niet aan corona te denken en veel mediteren. “Nadenken en praten over corona geeft alleen maar paniek. Er zijn maar weinig opties om met anderen om te gaan, dus ben ik nu veel op mijzelf aangewezen. Dat zie ik positief, het is een kans om aan mezelf te werken.”

Asielaanvragen zijn niet vitaal

De IND behandelt nu geen asiel aanvragen, omdat dit niet onder de vitale processen valt. Het gehoor, wat deel is van zo'n aanvraag, is een urenlange ontmoeting die een hoog risico op besmetting voor alle betrokkenen met zich meebrengt. Daarbij verwacht de IND een verhoogd risico door het feit dat "deze vreemdelingen reizend door Europa zijn gegaan, waarbij het onbekend is of er door risicogebieden is gereisd."