Zijn mannen nou eenmaal jagers als het gaat om liefde en seks?

We spreken Laurens Buijs erover, hij is sociaal wetenschapper aan de universiteit van Amsterdam en doet al jaren onderzoek naar mannelijkheid en alle stereotypen daaromheen. Om te kunnen begrijpen waar het idee van mannen die jagen op vrouwen vandaan komt, moeten we eerst kort de geschiedenis in duiken, zegt hij.

"We leven in wat we noemen een patriarchale samenleving, wat betekent dat in onze cultuur mannelijkheid de norm is en dat we daar dus meer waarde aan hechten. Bovendien zijn mannelijkheid en vrouwelijkheid heel erg van elkaar gescheiden. Dit patriarchaat is al zo'n twaalfduizend jaar oud, onze ideeën over mannelijkheid dus ook."

"Mensen leefden eerst als jagers en verzamelaars en toen de landbouwsamenleving begon, zijn we gaan leven in families en ons gaan vestigen in dorpen en steden. Vanaf toen kwam de overgang naar het gezinsmodel. Er kwam een vader en een moeder, met bepaalde rollen. De vader ging over het bezit, inkomen en geld en eigenschappen zoals zorg, intuïtie en emotie werden toegeschreven aan de vrouw. Zo begon de patriarchale cultuur."

Spiegelen aan ouders

Volgens Buijs spelen twee grote invloeden een rol bij onze ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid. "Het eerste is de eigen familie, dus hoe je vader en je moeder zich gedragen. "We spiegelen ons enorm aan onze ouders en zij zijn natuurlijk ook weer opgegroeid met bepaalde ideeën over mannelijk- en vrouwelijkheid."

Daarnaast spelen media een belangrijke rol en dat begint al op jonge leeftijd met tekenfilms, kinderboeken en stripverhalen. "De vrouw is vaak een heks en de man vaak stoer," zegt Buijs. "De vrouw moet gered worden en de man moet haar redden. Daar zitten allemaal oude ideeën achter. Eigenlijk vormen die verhalen nog altijd het fundament van onze cultuur."

Mannelijkheid is cultureel bepaald

"Het feminisme en de seksuele revolutie vanaf de jaren zestig en zeventig hebben al dingen veranderd, maar we zien nu voor het eerst dat er verschillende vormen van mannelijkheid mogen bestaan. We denken vaak dat mannen mannelijk zijn omdat ze genetisch nou eenmaal zo zijn gemaakt, maar voor een groot deel wordt mannelijkheid cultureel bepaald."

Er bestaan volgens Laurens strenge normen over wat een goede man is. "Mannen mogen niet emotioneel zijn, mogen hun zachte kant niet laten zien en mannen moeten heteroseksueel zijn. Dat zijn allemaal best dwingende normen."

"Je zou kunnen zeggen dat mannen zitten opgesloten in een gouden kooi. Ze staan weliswaar helemaal bovenaan de pikorde in onze cultuur maar moeten wel op een smal paadje lopen om te voldoen aan die normen," zegt Laurens.

Volgens hem lijkt het alsof we niet zoveel oog hebben voor de positie van mannen, omdat het lijkt alsof zij de winnaars zijn van de samenleving. "Het is heel belangrijk om te benadrukken dat mannen het eigenlijk ook best wel zwaar hebben. Daar is niet zoveel bewustzijn van."

Jagers en verzamelaars

"We hadden vroeger een idee dat onder de jagers en verzamelaars de mannen degenen waren die jaagden en de vrouwen degenen die eten verzamelden. We zijn erachter gekomen dat dat niet zo is. Ook veel vrouwen waren jagers en ook veel mannen hadden in die prehistorische gemeenschap zorgtaken", vertelt Laurens.

"De evolutietheorie heeft ons vanuit de biologie inzicht gegeven over de oorsprong van de mens. Bij veel diersoorten hebben mannetjes en vrouwtjes hele andere taken hebben." Bij veel diersoorten heeft dat allerlei biologische functies, vertelt Laurens: "Het vrouwtje heeft een eitje en de man heeft heel veel zaadjes. Er zijn oude biologische ideeën over het feit dat omdat de man sperma heeft, hij moet jagen. En omdat de vrouw maar één eitje per maand heeft, zij selectief moet zijn. Dus het mannetje moet vooral verspreiden en het vrouwtje moet heel kieskeurig kijken van wie ze wil ontvangen. Maar zo simpel zit het niet bij mensen."

In de loop van de tijd zijn we over het hoofd gaan zien dat zo’n soort dynamiek juist bij de mens een steeds minder grote rol speelt. Laurens legt het uit. "We zien dat door de manier waarop de mensen zijn ontwikkeld er veel meer vrijheid is gekomen over die traditionele mannelijke- en vrouwelijke rollen. De stereotype beelden in onze samenleving als 'mannen komen van Mars en vrouwen komen van Venus' en 'mannen moeten jagen en vrouwen moeten versierd worden' zijn oude denkbeelden en geen objectieve feiten."

Mannen en vrouwen kunnen goed samenwerken

Laurens heeft veel onderzoek gedaan naar hoe gender van oudsher een rol speelt. "Wat de mens anders maakt dan andere dieren, is dat mannen en vrouwen goed samenwerken en dat we groepen kunnen vormen. Dat komt ook omdat de verschillen tussen man en vrouw door de evolutie kleiner zijn geworden."

"Vrouwen hebben mannelijke eigenschappen ontwikkeld en mannen vrouwelijke eigenschappen: we zijn naar elkaar toegegroeid. Dat effectief samenwerken heeft ons een enorme voorsprong gegeven in bijvoorbeeld het verkrijgen van voedsel, het opvoeden van kinderen of het bouwen van veilige huizen. Wat je nu ziet is dat mannen zich schamen voor het feit dat ze ook vrouwelijke eigenschappen hebben. Terwijl dat dus heel natuurlijk is gegaan."

'De man heeft altijd zin'

"Één van de grootste misvattingen is dat mannen geen vrouwelijke kant hebben. We weten vanuit onderzoek dat zelfs de meest macho mannen vrouwelijke kanten hebben. Iedere man heeft een vrouwelijke binnenwereld, ook mannen zijn heel gevoelige wezens met intuïtie en emoties."

Ook op het gebied van seksualiteit bestaan veel misvattingen over mannen, vertelt Laurens. "We hebben zo'n idee van de man die jaagt op vrouwen, actief is in bed, de vrouw overheerst in bed en het initiatief neemt. Maar mannen hebben ook op seksueel gebied heel veelzijdige fantasieën, waarbij veel mannen in bed bijvoorbeeld onderdanigheid ontzettend opwindend."

Inheemse culturen

Volgens Laurens zouden we een voorbeeld kunnen nemen aan hoe mannelijkheid en vrouwelijkheid gezien wordt bij inheemse culturen. "In veel inheemse culturen, zoals de Native Americans, wordt mannelijkheid en vrouwelijkheid meer gezien als energieën die elk mens bezit: een man heeft ook vrouwelijke energie en een vrouw heeft ook mannelijke energie.

Hard to get

En hoe zit het dan met hard to get? Werkt dat voor mannen, omdat ze toch een beetje willen jagen? "Wat goed werkt in het spel van verleiden en versieren is onafhankelijkheid. Je wordt aantrekkelijker voor veel mensen als de ander voelt dat jij die ander niet nodig hebt." Dus als jij als volwaardig zelfstandig persoon iemand leuk vindt, niet omdat je die persoon nodig hebt maar gewoon omdat je die persoon leuk vindt, word je aantrekkelijker en leuker. Precies dat is waar het over gaat bij hard to get."

"Het heeft niks te maken met het feit dat mannen zogenaamd horen te jagen, maar gewoon met zelfstandigheid. Mannen vinden vrouwen die hen niet nodig hebben, die zelfstandig op eigen benen staan, over het algemeen aantrekkelijker dan vrouwen die zich heel afhankelijk opstellen."

Nature of nurture

Dat de man moet jagen omdat hij veel spermacellen heeft, en dat de vrouw selectief is omdat ze maar één vruchtbare eicel per maand heeft, is volgens Laurens achterhaald.

"Wij mensen zijn allang niet meer alleen door onze biologie bepaald," legt hij uit. "Het is voor een heel groot deel cultureel aangeleerd. Het spel van verleiden en versieren heeft veel meer functies en veel meer betekenis dan alleen maar voortplanting. Het gaat ook over je jezelf presenteren, over plezier, over genot, over jezelf, je mannelijkheid, je vrouwelijkheid ontdekken."

Dames: zet zelf die eerste stap!

Ook uit recent onderzoek van onderzoek van HUMAN en 3Vraagt blijkt dat mannen eerder de stap maken als het gaat om daten en flirten dan vrouwen. 41 procent van de mannen maakt meestal de eerste stap als het gaat om daten of flirten. Bij de vrouwen is dat tien procent.

Als we willen breken met dit soort traditionele stereotypen moeten vrouwen ook aan de bak, vindt Laurens Buijs. "Ik hoor van veel vrouwen dat ze eigenlijk wel proactief op een man willen afstappen, maar het toch niet doen omdat het niet is wat van ze verwacht wordt. Er is niks mis met dat traditionele plaatje, maar als je als vrouw denkt: nu wil ik het anders, doe het dan ook anders."

Dossier Man Up!

Mannen zijn sterk en handig, fixen op vrouwen, zijn lomp en janken niet. Een stereotypebeeld van de man. Klopt dat anno 2022 nog? Zijn mannen van nature jagers als het gaat om seks en flirten? En is het oké om je kwetsbaar op te stellen als man? Dat zoekt 3FM-DJ Andres Odijk samen met HUMAN uit in dossier Man Up! Check alle verhalen via 3FM.nl/manup.