Overstromingen, bosbranden en extreme hitte? Dat gaat iedereen onder de 40 meer meemaken

Eind september 2021 verscheen er een internationaal wetenschappelijk onderzoek waarin pijnlijk duidelijk werd hoe erg de gevolgen van klimaatverandering zijn voor onze generatie en de generaties na ons. Zo zullen kinderen die geboren zijn in 2020, in hun leven zeven keer meer hittegolven meemaken dan mensen uit 1960. Wat betekent dit voor onze toekomst? En wat kunnen we hier nog aan doen? 3FM HUMAN stelde zes vragen aan klimaatwetenschapper Wim Thiery (34).

Hey Wim, wat heb je precies onderzocht?

"Als je vraagt of een pasgeborene meer klimaatrampen mee zal gaan maken dan een 60-jarige, zegt iedereen ‘ja’. Maar we wisten niet hoeveel meer. Wat we doen in deze studie is de blootstelling aan klimaatextremen berekenen over een hele levensloop.

Van geboorte tot overlijden berekenden we hoeveel hittegolven, droogtes, mislukte oogsten, tropische cyclonen, overstromingen en bosbranden een persoon zal meemaken. We deden die berekening voor elke generatie geboren tussen 1960 en 2020, voor elk land, voor elk toekomstig scenario van opwarming van de aarde tussen 1 graden en 3,5 graden. We maakten een enorme databank van blootstelling door het hele leven."

Met welke rampen gaan we in Nederland te maken krijgen?

"Vooral het aantal hittegolven neemt toe, dat is over de hele wereld zo. Hitte gaat achter de meest kwetsbare mensen aan. Ouderen, zieken en arme mensen, die geen geld hebben om hun huis te isoleren of een airco aan te schaffen. Vorig jaar zijn er in België, waar ik vandaan kom, 1400 doden gevallen door één hittegolf. Het heeft een enorme impact op de gezondheid. Maar je bent bijvoorbeeld ook minder productief op het werk of op school en landbouwgewassen gaan kapot.

Daarnaast moeten we rekening houden met droogtes en meer overstromingen van rivieren. We zullen dus vaker situaties meemaken zoals in Limburg afgelopen zomer, waarbij huizen vol water liepen en mensen zijn overleden."

In welke delen van de wereld gaan de meeste rampen voorkomen?

"In het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Daar zullen jongeren onder de 25 jaar 7 keer meer klimaatextremen meemaken dan iemand die in dezelfde regio zou leven zonder klimaatverandering. Pasgeborenen zullen daar zelfs meer dan 9 keer zoveel klimaatextremen meemaken. Dit zullen vooral hittegolven zijn. Op de tweede plek staat Sub-Sahara Afrika.

In deze regio's liggen veel lage-inkomenslanden. Dat is problematisch. Er is daar geen geld om bijvoorbeeld airco's te plaatsen en huizen te isoleren. Ook wonen ze vaak op plekken die makkelijk overstromen. De overheden daar bouwen geen dammen en hebben vaak geen plannen om te beschermen tegen klimaatverandering. Ook worden er in die landen veel meer kinderen geboren dan bijvoorbeeld in Europa. Er wonen dus veel kwetsbare mensen in die gebieden. Terwijl daar de minste CO2 uitgestoten wordt."

Kunnen we nog iets doen om de schade te beperken?

"Ja, absoluut. We hebben berekend dat de last die op de schouders van de jongere generaties ligt met veertig procent kan afnemen voor hittegolven als we de opwarming van de aarde beperken tot anderhalve graad. Eind volgende maand is de klimaattop in Glasgow, daar hebben we een unieke kans om onze ambitie te verhogen.

We zullen op alle vlakken naar nul uitstoot moeten. De technologieën die daarvoor nodig zijn, zijn al beschikbaar. Denk aan zonnepanelen, windmolens, elektrische auto's en warmtepompen. De overheden moeten ervoor zorgen dat consumenten deze technologieën gaan opnemen. Zij hebben de sleutel in handen. Niks doen gaat uiteindelijk veel meer geld kosten dan het probleem nu aanpakken.

Als consument kun je natuurlijk ook zonnepanelen, warmtepompen en elektrische auto's aanschaffen. Maar overheden moeten het interessant maken om dat op massale schaal te doen. Roep politici ter verantwoording. In het stemhokje, maar ook door te protesteren."

Moeten we ons ook voorbereiden op klimaatrampen?

"We zullen ons jammer genoeg ook moeten aanpassen aan de nieuwe realiteit. Zelfs onder de meest ambitieuze klimaatscenario's zal er nog een grote toename zijn in blootstelling aan rampen.

We kunnen ons voorbereiden met bijvoorbeeld hitteplannen, beter waterbeheer, ruimtelijke planning, door huizen beter te isoleren, door minder te bouwen in overstromingsgebieden en meer ruimte te geven aan de natuur zodat de rivier kan overstromen zonder dat onze huizen gelijk onder water staan. Er zijn veel manieren om ons aan te passen.

Nederland doet al veel op dit vlak. Er zijn plannen uitgevoerd om de rivier meer ruimte te geven zodat die kan overstromen. Nederland heeft veel ervaring met te veel water wegwerken, kijk maar naar de deltawerken. Maar de droogte is hier nieuw, daar zullen ook plannen voor gemaakt moeten worden."

Je bent zelf ook een dertiger en je hebt drie kinderen. Hoe bereid jij je voor op deze naderende hel?

"Ik probeer zo min mogelijk CO2 uit te stoten. Ik heb thuis zonnepanelen, een warmtepomp en een elektriciteitsleverancier die enkel hernieuwbare bronnen gebruikt. Ik ga niet met het vliegtuig op vakantie, eet zo min mogelijk vlees en deel een elektrische auto met een aantal gezinnen in de straat. En als klimaatwetenschapper werk ik mee aan oplossingen."