Deirdre (17) is een thuiszitter omdat ze hoogbegaafd is

In Nederland zitten zo'n vierduizend kinderen en scholieren thuis zonder een aanbod voor onderwijs en zorg dat bij ze past. En vierduizend is te veel, vindt het kabinet. Daarom sloten de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) het Thuiszitterspact: In 2020 willen mag geen enkel kind langer dan drie maanden thuiszitten omdat er geen passend schoolaanbod of zorg is.

Maar wie zijn die thuiszitters eigenlijk? Waarom gaan ze niet naar school? En hoe volgen ze dan onderwijs? 3FM Tussenuur spreekt met Deirdre (17), een hoogbegaafde thuiszitter.

Einstein

'Huh?! Hoogbegaafd en niet op school? Jij kan toch zo goed leren? Je bent toch zo slim?' Dit hoort Deirdre vaak van mensen als ze horen dat ze een IQ van 145+ heeft. "Er zijn veel vooroordelen over hoogbegaafden. Ze denken altijd dat we Einsteins zijn die uitblinken op school. Vaak is het tegenovergestelde waar."

Deirdre kwam er op de basisschool achter dat ze anders was dan de meeste leerlingen. "Ik vond de opdrachten te makkelijk en wilde iets wat moeilijker was. Dat wilde de juf uit groep drie mij niet geven. Ze zette me elke keer op de gang en ik mocht daar niet weg om te eten of te plassen. In groep vijf gebeurde hetzelfde. Ik stond elke dag op de gang, waardoor andere kinderen me raar vonden en me pestten."

Later kwam Deirdre er via EMDR-therapie achter dat die ervaringen traumatisch voor haar waren. "Ik ben gediagnosticeerd met een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Ik werd hardhandig behandeld, niemand keek naar wat er nou écht met mij aan de hand was."

Nu kampt Deirdre al een paar jaar met PTSS-klachten. "Ik heb last van paniekaanvallen, depressieve gevoelens en sluit mezelf soms liever af van de buitenwereld. De laatste tijd gaat het wel iets beter. Maar wanneer ik naar school moet voor een gesprek, krijg ik erg last van deze klachten."

Lobbyen in de Tweede Kamer

Dat jongeren en kinderen getraumatiseerd worden door verkeerde begeleiding komt vaker voor, stelt Jente Koopmans (18). Hij hield zich binnen het bestuur van LAKS bezig met passend onderwijs. "Ik geloof zeker wel in goede intenties van docenten, maar ik denk dat ze vooral geen tijd hebben om extra aandacht te geven aan een leerling. Ze zitten in een volle klas met zo’n dertig leerlingen.

"Daarnaast wordt er vaak óver het kind gepraat en niet mét het kind. Daarom zijn we al een paar jaar aan het lobbyen in de Tweede Kamer om een hoorrecht in te voeren in het onderwijs. Dit houdt in dat wanneer een beslissing wordt gemaakt over een kind, diegene altijd gehoord moet worden."

Een verdwenen rapport

In 2017 zou daar een rapport over komen, beloofde toenmalig staatssecretaris Sander Dekker aan LAKS. “Maar dat rapport hebben we nooit gezien. We stellen er al een tijdje vragen over, maar ontvangen niets. Heel gek, het lijkt wel alsof ‘ie verdwenen is. Of hij is nooit gemaakt.

"Nu gaan we volgend jaar proberen het rapport in handen te krijgen via de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). Via deze wet kunnen burgers informatie van de overheid aanvragen.

"Er staan vierduizend kinderen en scholieren die vrijstelling hebben gekregen van leerplicht vanwege geen passend onderwijs. Maar de totale groep thuiszitters is veel groter. Daarbij horen alle leerlingen die vanwege verschillende redenen niet naar school gaan. We denken dat dat zo'n 15.000 leerlingen zijn."

Thuisonderwijs

Door haar trauma én geen passend onderwijsaanbod voor hoogbegaafden gaat Deirdre niet naar school. Ze zit nu bijna vijf jaar thuis. "Ik liep een enorme achterstand op, omdat ik geen hulp kreeg om thuisonderwijs op te starten."

Nu is haar thuisonderwijs geregeld en gaat naar bijeenkomsten om te praten over thuiszitten. "Daar zie ik vaak jongeren die ook hoogbegaafd zijn. Dat geeft me een steuntje in de rug. Het is niet dat we niet naar school willen, maar meer dat het huidige onderwijssysteem geen of weinig passend heeft dat past bij hoogbegaafde kinderen.”

Sinds 2014 bestaat de Wet Passend Onderwijs. Dat houdt in dat de school een zorgplicht heeft en dus voor elke leerling die buiten ‘het gemiddelde’ valt zorgt voor passend onderwijs.

"Dat geldt dus niet alleen voor kinderen die moeite hebben met onderwijs, maar ook voor diegenen die meer uitdaging nodig hebben," vertelt onderwijskundige Willy de Heer in een uitzending van De Monitor over hoogbegaafdheid en het onderwijs. "Ze kunnen hun ei niet kwijt op school. Daardoor komen ze in de problemen."

(Foto: Staking passend onderwijs. Bron: ANP)

Ambitiegericht onderwijs

Deirdre is een voorstander van ambitiegericht onderwijs. "Laat kinderen en jongeren zich al op jonge leeftijd focussen op de vakken waar ze goed in zijn én die ze leuk vinden. Ik heb nog nooit van iemand gehoord dat ze de middelbare school leuk vinden. Dat is toch jammer? Als je je eigen leerweg kan bepalen, is het veel leuker."

Daarnaast is het onderwijs volgens Deirdre soms ook achterhaald en ouderwets. "In het eerste jaar Engels leer je op veel scholen nog 'Hello, my name is…', terwijl veel kinderen op jonge leeftijd al series in het Engels kunnen volgen. En dan vindt een docent het raar dat leerlingen niet gemotiveerd zijn?"

Deirdre staat officieel ingeschreven op een middelbare school, maar heeft thuisonderwijs. Door de opgelopen achterstand zit ze nu in twee vwo. “Ik hoop in het komende half jaar drie vwo te halen. Als ik zo doorga, heb ik op mijn negentiende mijn vwo-diploma.”

Vijftien miljoen

Dat de zorg voor hoogbegaafden niet goed geregeld is, is duidelijk. In diezelfde aflevering van de Monitor, vertelt Arie Slob, minister van Onderwijs, dat hij vanaf 1 juni 2019 vijftien miljoen extra in wil zetten voor passend onderwijs voor hoogbegaafden. De verantwoordelijkheid om die vijftien miljoen extra in te zetten, ligt bij de scholen. Voorlopig zullen de studenten op de PABO geen extra onderwijs krijgen over hoogbegaafdheid.

"Dat vind ik super scheef," vertelt Deirdre. "Bij de PABO ligt toch juist de basis? Daar leren ze toch ook over dyslexie en andere dingen die een leerweg belemmeren? Waarom leren ze dan niet over hoogbegaafdheid?"

Wil jij je ei kwijt over passend onderwijs? Neem dan een kijkje op de site van LAKS. Wil je meer weten of hoogbegaafdheid? Of een klacht indienen over onderwijs en hoogbegaafdheid? Check dan de verzamelpagina over hoogbegaafdheid en het onderwijs van De Monitor.