6 vragen over de herdenking en viering van de afschaffing van de slavernij

Elk jaar wordt er op 1 juli Keti Koti gevierd en herdacht. Keti Koti betekent in het Surinaams: gebroken ketenen. Daarmee wordt verwezen naar de boeien waar de tot slaafgemaakten mee vastgemaakt werden.

Wat vieren we vandaag nou precies?

Eigenlijk wordt vandaag iets gevierd én herdacht. In 1863 was de slavernij dus wettelijk voorbij. Maar de tot slaafgemaakte mensen in Suriname moesten echter nog tien jaar verplicht werken op de plantages. De overheid schoof dit onder het zogenaamde 'Staatstoezicht', een stelsel om zo lang mogelijk nog te profiteren van de arbeid van de tot slaafgemaakte mensen.

We vieren dat de tot slaaf gemaakte mensen op papier eindelijk vrij waren. Maar we staan vandaag ook stil bij al het leed die de miljoenen tot slaaf gemaakte mensen hebben moeten doorstaan en alle slachtoffers die zijn gevallen.

Waarom 1 juli?

Op 1 juli in 1863 schafte Nederland, als een van de laatste Europese landen, de slavernij wettelijk af in Suriname en Nederlandse Antillen. Op dat moment had Nederland zo'n 600.000 Afrikanen verscheept.

Hoe is dat monument tot stand gekomen?

Het verhaal achter het Nationaal Monument Slavernijverleden zoals we het nu kennen begint in 1998. De slavernij was inmiddels al honderden jaren voorbij, maar er was er nog geen enkele vorm van erkenning of excuses gekomen naar de nakomelingen van de tot slaaf gemaakten.

In 1998 bood de Afro-Europese vrouwenbeweging Sophiedela, nu beter bekend als het Landelijk Platform Slavernijverleden, een petitie aan het toenmalige kabinet aan. Daarin werd voor het eerst gevraagd om erkenning van de Afrikaans-Surinaamse geschiedenis in Nederland.

Voormalig politicus Roger van Boxtel nam de verantwoordelijkheid op zich om een monument te realiseren en op die manier de geschiedenis te erkennen.

Een plan en officiële goedkeuring voor het monument lag klaar, het enige wat ontbrak was een kunstenaar die het historische monument zou gaan creëren.

Surinaamse kunstenaar Edwin de Vries diende zijn ontwerp in en aan de hand van een aantal criteria, stemmen van burgers en adviezen en meningen van de gemeente Amsterdam, mocht hij het Nationaal Monument Slavernijverleden ontwerpen. Samen met acht andere kunstenaars ging hij aan de slag.

Wat is de betekenis achter het monument?

Het monument symboliseert zowel het verleden, als het heden en de toekomst. Bij het achterste gedeelte van het monument zie je magere figuren die aan elkaar geketend zijn. Zij staan symbool voor de tot slaafgemaakte mensen en alle mensonterende gebeurtenissen die zij hebben meegemaakt.

Het middelste gedeelte representeert het heden. Daarin zie je een figuur die een muur, en daarmee een taboe en weerstand, doorbreekt.

Tot slot de figuur vooraan: de toekomst. De figuur vooraan heeft zich bevrijdt van de ketens en staat open en klaar voor vrijheid en kracht.

Hoe wordt Keti Koti gevierd en herdacht?

30 juni, de dag voor Keti Koti, staat in het teken van de herdenking waarbij wordt stilgestaan bij de miljoenen slachtoffers. 1 juli staat in het teken van feest. Voor corona waren er in de grote steden optochten, waar je mensen in traditionele Surinaamse klederdracht vindt. Door heel het land worden feestelijke evenementen georganiseerd, waar mensen bij elkaar komen om te eten en te genieten van muziek.

Dit jaar zal burgemeester Femke Halsema van Amsterdam, tijdens de nationale herdenking in het Oosterpark in Amsterdam, hoogstwaarschijnlijk officiële excuses aanbieden voor de rol van Amsterdam in het slavernijverleden.

Bekijk hieronder de video over de discussie rondom de excuses.

Wordt 1 juli een nationale vrije dag?

Een aantal weken terug zijn The Black Archives, FunX en Stichting Nederland Wordt Beter een nieuwe petitie gestart. Hierin wordt onder andere geëist dat 1 juli een nationale vrije dag wordt. Daarnaast willen de initiatiefnemers dat Nederland formeel excuses aanbiedt voor haar slavernijverleden. Zolang 1 juli geen nationale feestdag is en er geen excuses komen, erkent Nederland volgens hen haar verantwoordelijkheid in de slavernij niet.