Hét recept tegen eenzame ouderen: Oma's Soep!

De paprika's vliegen je om de oren en met de snelheid van het licht worden uien en bieslook gesneden door de vrijwilligers. We zijn in de keuken van Oma’s soep in hartje Utrecht. Een handjevol pepernoten wordt in plastic folie gerold en met een paars strikje verpakt. Aan het keukenblad schrijven vrijwilligers een Sinterklaasgedicht aan de oudjes.

"Vandaag gaan we zo'n vijftien liter paprikasoep maken," vertelt Sophie Wynaendts (23). In maart 2018 richtte zij samen met Joosje Dullaert (22) de Utrechtse editie van Oma’s Soep op. Een supermarkt doneert de groenten waar de soepen van worden gemaakt. "Door de coronacrisis kunnen ouderen en jongeren niet samen koken en eten. Daarom brengen vrijwilligers de soep langs," zegt Sophie.

Brieven naar oma Rosa

Wie zijn de oudjes van Oma’s soep? "Sommigen hebben het zwaar," zegt Joosje. "Als we de soep brengen zijn we een soort uitlaatklep voor hen. En dan heb je die oudjes met zo’n lekkere rokersstem die altijd lopen te gieren. Ze kunnen keihard lachen als ze winnen met Rummikub en vertellen vol trots over hun kleinkinderen."

Reinier, teamlid bij Oma's Soep, begon midden in de coronatijd. Hij ontmoette lieve oma Rosa die zijn hart stal. "We schrijven elkaar soms brieven," zegt Reinier. "Ik vertel een beetje wat ik doe met studie, en vraag of zij zich vermaakt. Het is niet extreem diepgaand, maar ik weet dat ze elke keer uitkijkt naar een nieuwe brief."

Jongeren tegen eenzaamheid

Is het lastig voor Oma’s Soep om jonge vrijwilligers op te trommelen? "Aan de ene kant wel, en aan de andere kant niet," zegt Joosje. "Ik denk dat je jongeren goed moet uitleggen waarom eenzaamheid onder ouderen zo’n groot probleem is. Je kunt niet verwachten dat ze daar vanzelf bij stilstaan." Sophie knikt. "Ze aansporen om een keer soep rond te brengen is het lastigst. Maar als ze het een keer hebben gedaan, doen ze het vaker."

Om drie uur druppelen de vrijwilligers binnen. Voornamelijk studenten, ingepakt in dikke jassen, sjaals en met hun handschoenen aan. Klaar voor actie. Hun fietsen staan bij de voordeur. Elk duo moet langs twee opa’s of oma’s. In het Utrechtse pakket zit een halve liter paprikasoep, een zakje pepernoten, een Sinterklaasgedicht en een persoonlijk kaartje van de vrijwilligers. Wij gaan met Iris mee, economiestudent en sinds maart vrijwilliger.

Op de thee

Na vijf kilometer fietsen door de snijdende kou, komen we aan bij onze eerste oma. Een fragiele vrouw met een lief gezicht lijkt perplex als ze open doet. "Wij zijn van Oma’s Soep," zegt Iris opgetogen. De vrouw fronst. "Wat zeg je?" "Wij zijn van Oma’s Soep!" zegt Iris harder. Het gezicht van de oude vrouw klaart op. "Natúúrlijk! Kom binnen."

"Hoe gaat het met u?" vraagt Iris. "Naar omstandigheden wel goed," antwoordt oma. "Ik begrijp niet waarom mijn familie zo weinig langskomt en met de feestdagen ben ik ook alleen." Ze kijkt bedroefd, maar haar gezicht klaart op als ze in haar Oma’s Soeptas kijkt. "Ik heb ook een kaartje voor u geschreven," zegt Iris. "Wat lief zeg," antwoordt oma. "Ik zal het straks met mijn vergrootglas lezen kind." Ze straalt. "We kunnen een kopje thee drinken?" vraagt ze. Iris lacht naar de oude vrouw. "Dat gaat echt niet, maar hopelijk een volgende keer."

Praten over morgen

Jeannette Iradukunda (23) doet onderzoek bij ActiZ naar de toekomst van de zorg voor ouderen en welke rol jongeren daarin kunnen spelen. ActiZ is de branchevereniging van organisaties in de (ouderen)zorg.

"Ouderen voelen zich, vooral in coronatijd, onwijs eenzaam," zegt Jeannette. "Ze ervaren niet alleen een gebrek aan contact met zorgverleners, maar ook met de gehele maatschappij. Verder zorgen de vergrijzing en het stijgende personeelstekort ervoor dat we over dertig jaar niet meer de zorg kunnen leveren zoals we dat nu doen. Dit is een maatschappelijk probleem, dus het kan niet alleen worden doorgeschoven naar ouderenorganisaties of de overheid. Jonge mensen kunnen niet-medische taken, zoals het bestrijden van eenzaamheid, overnemen. Zo handhaaf je in de toekomst de kwaliteit van zorg."

Daarnaast wil Jeannette dat jongeren meer gaan nadenken hoe zij later zelf oud willen worden. "Ga hier actief met anderen over in gesprek, bijvoorbeeld met je ouders. Hiervoor heeft ActiZ de campagne ‘Praat vandaag over Morgen’ gelanceerd. Wat kan je betekenen voor de ouderen in jouw omgeving en hoe wil je zelf oud worden?" aldus Jeannette.

'Ik lijk wel jarig!'

We staan voor het huis van de volgende oma. Terwijl we onze mondkapjes opdoen, gaat de deur open. Iris zet het tasje met soep op de drempel. "En wat voor lekkers is het deze keer?", vraagt de vrouw opgetogen. "Het is elke keer zo’n leuke verrassing. Ik lijk wel jarig. Wat jullie doen is meer dan soep rondbrengen. Er wordt aan mij gedacht. En, weet je wat het ook is? Die oudjes zeuren altijd zo. Geef mij maar jonge mensen, daar word ik ook jonger van."

Als we vragen hoe het gaat, gaat ze op het krukje in de deuropening zitten. Die had ze speciaal voor onze komst klaargezet. "Ik voel me ontzettend eenzaam en verdrietig. Ik mis het knuffelen, elkaar vasthouden. Laatst waren twee poesjes in mijn achtertuin. Ik lokte hen zodat ik ze kon knuffelen." Iris is even stil. "In de tas ligt een brief voor u," zegt ze. "Ik heb mijn nummer erbij geschreven. Als er iets is, of als u even uw hart wil luchten, kunt u mij altijd bellen." Ontroering is te lezen op het gezicht van de vrouw. "Dat vind ik echt lief van je. Dank je wel."

Familie = basis

Jeannette benadrukt dat ouderen ook na de feestdagen eenzaam zijn en het is een kleine moeite om ze op te vrolijken. "Een kopje soep langs brengen, samen koffie drinken, een bordspel spelen of gewoon een luisterend oor zijn. Je hebt zelfs initiatieven waar je met ouderen kunt bellen. Het kost wat tijd, maar je maakt de dag van een ouder iemand een stuk gezelliger."

Daarnaast zegt Jeannette dat het belangrijk is dat we meer met vrienden praten over onze ouderen. "Als iemand bij een feestje is geweest, reageert iedereen daar enthousiast op, maar als we het hebben over een bezoek aan onze opa’s of oma’s, is het stil. We stimuleren elkaar zo weinig om onze opa’s en oma’s aandacht te geven. Dat is zonde, want familie is onze basis."