Hardlopen met vluchtelingen: “We hebben beweging nodig, iedereen hier heeft zoveel stress en woede”

Er hangt een kalme sfeer in het bos tussen vluchtelingenkamp Heumensoord en de atletiekbaan. Zo'n zeventig vluchtelingen wandelen daar op een zonnige herfstdag naar hun atletiektraining: een van de enige uitjes deze week, er wordt weinig voor ze georganiseerd in en buiten het kamp.

De ene draagt lange sportkleding, de ander korte. Allemaal ingezameld door mensen die wilden helpen.

Tijdens de vijftien minuten durende wandeling praten ze rustig met elkaar, terwijl ze worden ingehaald door mountainbikers en hardlopers.

Een nieuwe start

Een van hen is Youssuf (22). Een lange, dunne jongen met een volle bos donker haar, die sinds twee weken in kamp Heumensoord zit.

Hij kon naar Nederland komen, omdat zijn moeder dokter is geweest voor de Nederlandse militairen in Afghanistan. Hij vertelt heel open over zijn leven in Afghanistan en de invloed van de Taliban. "Vijf jaar geleden is mijn oom meegenomen door de Taliban," vertelt Youssuf. "We weten nog steeds niet wat er met hem is gebeurd. Misschien is hij vermoord."

Hij laat foto’s van zijn dagelijks leven zien op zijn telefoon. Het zijn foto’s van zijn voetbalteam en Instagramfoto's waarop hij poseert voor de camera. Op de foto’s lijkt hij veel ouder dan hij is en ziet hij er zelfverzekerd uit.

In Afghanistan studeerde hij rechten, had een bijbaantje als kledingontwerper en speelde voetbal op professioneel niveau. Nu is hij hier met zijn telefoon, de kleren die hij droeg tijdens de vlucht naar Nederland en een flesje water.

Nederlands leren via YouTube

Youssuf is leergierig en wil zo snel mogelijk door met zijn leven in Nederland. Hij speelt mee met een team van voetbalvereniging Union in Malden. Via filmpjes op YouTube leert hij Nederlands.

Een paar keer vraagt hij ons of er in Nederland scholen zijn waar je opgeleid wordt tot kledingontwerper, daar zou hij graag naar toe willen. Terug naar Afghanistan wil hij nooit meer. “Het leven in Afghanistan is heel gevaarlijk. In Nederland voel ik me veilig. De mensen zijn aardig, iedereen zegt hoi tegen me op straat.”

Wanneer ze aankomen bij de atletiekbaan, kunnen de vluchtelingen in een materialenhok onder de tribune sportschoenen pakken. Die zijn er door sponsors genoeg.

Daarna begint de training. Enthousiast doen de deelnemers mee aan het rennen en verschillende balspellen. “Hier kunnen ze even ontspanning vinden,” vertelt Essi (37), een van de initiatiefnemers van de hardloopclub.

Rennen tegen stress

Zes jaar geleden vluchtte Essi uit Iran. Hij kwam toen in kamp Heumensoord terecht. “Het leven in Heumensoord was moeilijk. We leefden met 2500 mensen uit verschillende landen en culturen in tenten.

In Iran deed ik aan hardlopen, zelfs wedstrijden. Ik dacht: ik moet hier ook beginnen met trainen, voor wedstrijden en om stress kwijt te kunnen.

Via Google vond ik deze atletiekbaan. Daar ben ik een paar keer alleen gaan trainen, totdat ik een studentengroepje tegenkwam. Na een gesprek met hun trainer mocht ik met hen mee trainen.”

Ondertussen werd er een hardloopclub speciaal voor de vluchtelingen in Heumensoord opgezet: Run for Freedom. Essi bleef zelf met de studenten trainen, maar werd een van de trainers van Run for Freedom.

“Het rennen was heel belangrijk. Het zorgde ervoor dat we even het kamp uit konden, stress kwijt konden en beter konden slapen.”

Verloofde in Afghanistan

Wanneer we foto’s maken van de sportende vluchtelingen, wordt de aandacht van de Afghaanse Haroon (22) getrokken. “Ik ben fotograaf,” zegt hij. “Mag ik wat foto’s maken?”

Hij neemt de camera aan en rent over de baan om vanuit verschillende hoeken de mooiste plaatjes te schieten. Even later vertelt hij dat hij in Afghanistan naast zijn werk als fotograaf meewerkte aan een Netflix-documentaire over de oorlog.

Haroon gaat naar de hardlooptrainingen, omdat hij zijn gedachten daardoor even van zijn zorgen kan afleiden. “We hebben beweging nodig, iedereen hier heeft zoveel stress en woede.”

Haroon kon Afghanistan verlaten, omdat zijn ouders daar met Nederlanders hebben gewerkt. Zijn verloofde kon dat niet. Haroon maakt zich erg veel zorgen om haar.

“Ik probeer haar naar Nederland te halen, maar ik weet niet of dat gaat lukken. We bellen regelmatig. Ze is nu veilig, maar het gaat mentaal niet goed met haar. Ze kan niet naar buiten.

Als ze niet naar Nederland kan komen, ga ik naar haar toe zodra het kan. Als ik dat niet doe, trouwt ze misschien met een andere man. Dat wil ze niet, maar vrouwen moeten trouwen van de Taliban. Anders nemen ze je mee.”

Youssuf is ondertussen bij het gesprek komen staan. “De Taliban is zo gevaarlijk,” reageert hij op Haroons verhaal. “Als je niet getrouwd bent, moet je met een van hen trouwen of wordt je vermoord.”

Run for Freedom 2.0

Toen Essi zes jaar geleden in kamp Heumensoord zat, waren de hardlooptrainingen erg belangrijk voor hem. Toen hij hoorde dat er nieuwe vluchtelingen in het kamp kwamen, ging hij gelijk kijken.

Hij wilde zien hoe het er nu uit zag. Bij het kamp kwam hij toevallig een van de hardlooptrainsters tegen die in 2015 ook hielp bij Run for Freedom. “Ik wil iets doen voor de nieuwe vluchtelingen,” zei Essi. “Iets met sport.”

Essi belde de initiatiefnemer van Run for Freedom. Met z’n drieën startten ze de hardloopclub weer op. “Ik vind het belangrijk om dit te doen, omdat ik weet hoe moeilijk de vluchtelingen het hebben,” vertelt Essi. “Ik ben blij dat ik ze kan helpen. Ik zie dat het ze goed doet.”

Heumensoord geeft hoop

Na ongeveer twee uur sporten is de training voorbij. Langzaamaan vertrekken de vluchtelingen weer naar kamp Heumensoord. Sommigen blijven nog wat kletsen met de trainers en helpen met opruimen.

Een van de trainsters komt naar Youssuf toe gerend om te vertellen dat hij vanaf maandag mee kan trainen met een atletiekgroep voor studenten. Youssuf is haar erg dankbaar, hij houdt van sport.

Tijdens de terugweg stelt Youssuf Ahmad (22) voor. Hij noemt hem zijn beste vriend uit Afghanistan. Ze hebben elkaar onderweg naar Nederland ontmoet. Ook Ahmad kon vluchten, omdat zijn moeder met Nederlanders heeft gewerkt.

Het was een moeilijke reis. Ahmad en zijn familie wilden met de auto naar Pakistan en vanaf daar met het vliegtuig naar Nederland, maar bij de grens tussen Afghanistan en Pakistan werden ze niet doorgelaten. Gelukkig konden ze via een andere route wel de grens oversteken.

Ahmad was in Afghanistan van plan om Informatica te gaan studeren. Dat wil hij nu hier doen. “Ik ben goed met talen, ik leer erg snel. Zodra ik Nederlands kan, ga ik studeren.” Net als Youssuf leert Ahmad zichzelf de taal via YouTube.

Ahmad gaat altijd naar de hardlooptrainingen. “Ik ben er blij mee. Het is beter dan niets doen. Het helpt tegen stress en om beter te slapen.”

Ahmad heeft nog veel familie in Afghanistan, waar hij zich zorgen om maakt. “Het is moeilijk om hier in Heumensoord te wonen, zo ver weg van familie en vrienden. Maar hier wonen geeft wel hoop.”