Drie jongeren over hun zelfgekozen familie: "De veilige thuishaven die ik als kind miste"

Aan 3FM HUMAN vertellen drie jongeren hoe zij hun ‘zelfgekozen familie’ vonden.

Mamoudou (22) ziet Co (71) als vader

In 2014 vluchtte Mamoudou, destijds veertien jaar oud, vanuit Gambia naar Nederland. "Mijn familie en ik konden niet meer veilig leven in Gambia omdat we bedreigd werden," vertelt Mamoudou. Zijn moeder overleed toen Mamoudou zeven jaar oud was. Terwijl hij vluchtte, verloor hij het contact met zijn vader en broer. "Tot op de dag van vandaag weet ik niet waar ze zijn, of ze überhaupt nog leven. Ik wacht op een verblijfsvergunning van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en verblijf nu in een asielzoekerscentrum (AZC) in Dronten."

Toevallig kwam Mamoudou een paar jaar geleden in contact met Co (71). Co begeleidt statushouders in Maarssen en hielp destijds een vrouw uit het AZC in Dronten, waar Mamoudou verblijft. Co en zijn collega's verstonden haar niet, maar Mamoudou wel. Hij fungeerde als tolk. "Ik heb Co leren kennen als een goede, aardige man," zegt Mamoudou. 'Ik praat met hem over de problemen die ik ondervind met het krijgen van een verblijfsvergunning."

Positiviteit

Het wachten op een permanente verblijfsvergunning brengt veel frustraties en onzekerheden met zich mee, zowel voor Mamoudou als voor Co. "Al vijf jaar gaat Mamoudou zijn casus van rechtszaak naar rechtszaak, maar hij heeft nog steeds geen papieren," zegt Co.

Ondanks de uitzichtloze situatie, staat Mamoudou positief in het leven. "Hij doet vrijwilligerswerk als tolk en helpt iedereen waar hij kan," zegt Co. "Eind vorig jaar redde hij nog een vrouw en haar twee kinderen uit het water." Daarvoor werd Mamoudou gehuldigd door de gemeente Kampen.

Co voelt een diep respect voor de manier waarop Mamoudou in het leven staat. "Als je alles bent kwijtgeraakt en constant aan het lijntje wordt gehouden door de Nederlandse overheid of je mag blijven, dan vind ik het bewonderenswaardig dat je zo positief in het leven staat,' zegt Co

Tekst gaat verder na afbeelding

Na twee jaar kennen Mamoudou en Co elkaar steeds beter. "Het begon als een professionele relatie, omdat we veel samenwerkten," zegt Co. "Nu zien we elkaar wanneer dat maar kan. We gaan dan gezellig praten of een hapje eten in het Afrikaanse restaurant hier in Utrecht. Dat vindt Mamoudou geweldig, en ik ook!” zegt Co lachend.

Voor altijd contact

"Als ik verdrietig ben omdat ik mijn familie mis, kan ik gezellig met Co afspreken en even met hem lachen,” zegt Mamoudou. “Dan voel ik me beter, en minder alleen. Ik ben heel blij met Co. Hij is mijn familie, hij is mijn papa." Co glimlacht. "Het is bijzonder om te zien dat je zoveel voor iemand kan betekenen."

Er bestaat een kans dat Mamoudou teruggestuurd wordt naar Gambia. "Mocht dat gebeuren, dan weet ik dat we contact houden," zegt Co. Mamoudou knikt instemmend. "Ja, natuurlijk. Waar ik ook ben in de wereld, we houden altijd contact."

Bo (20) ziet in Wilma (61) een bonusoma

Bo is elf wanneer haar moeder en stiefvader gaan scheiden. Er ontstaat op haar dertiende een vervelende thuissituatie. In dezelfde straat woont buurvrouw Wilma die Bo te hulp schiet.

Zeven jaar later kijkt Bo toch met veel liefde terug op die tijd. “Wilma deed voor ons de was en zorgde dat het avondeten op tafel stond,” vertelt Bo. “Ik kon altijd bij haar terecht. Als er thuis ruzie was, sliep ik bij haar. Zo bleef ik niet op straat hangen. Wilma bood mij de veilige thuishaven die ik als kind nodig had.”

Tekst gaat verder na afbeelding

Vertrouwen

Wilma was vroeger al een bekende bij de familie, en werd tijdens de scheiding van Bo's ouders haar JIM (Jouw Ingebrachte Mentor). Een JIM is een steunfiguur binnen de omgeving van een kind. Dat kan een oom, tante of dus een buurvrouw zijn. De JIM is het aanspreekpunt van de jongere tegenover familie, instanties en professionals.

Bo ziet veel voordelen in een JIM. Wilma gaf haar meer vertrouwen in andere mensen omdat zij een bekende was die Bo's belangen op nummer één zette. ''Als er iets was, stond ze voor mij en mijn rechten klaar. Bij de hulpverlening van jeugdzorg heb ik dat vaak niet ervaren. Dan deed bijvoorbeeld de werktelefoon het niet of werd er meteen een instantie bij gehaald.''

Hoe gaf Wilma Bo vertrouwen en bood ze haar een veilig thuis? 'Ik ben altijd eerlijk tegen Bo geweest,'' legt Wilma uit. ''En als Bo iets vertrouwelijks met mij deelde, kwam dat niet bij haar moeder terecht, tenzij Bo dat zelf wilde. En dan vertelden we dat altijd samen."

Tekst gaat verder na afbeelding

Bonusoma

Wilma heeft Bo als kind geleerd om haar moeder beter te begrijpen. “Als ik boos was op mijn moeder of ruzie met haar had, dan hielp Wilma mij om de situatie vanaf mijn moeders perspectief te zien. En tegelijkertijd mocht ik bij Wilma ook gewoon even boos of verdrietig zijn.”

Zeven jaar later woont Bo op zichzelf, maar ze gaat nog geregeld langs bij Wilma. “Maar nu vooral om te kletsen en te eten,” lacht Bo. “Als ik tegen dingen aanloop, weet ik dat ik bij haar terechtkan. Wilma voelt als mijn bonusoma. Ze heeft gezegd dat ik een plekje heb binnen haar familie. Of ik nou blij, boos of verdrietig ben, ik kan mijn emoties bij haar kwijt. Het mag er allemaal zijn.”

Sanne (23) brak met haar biologische familie, en vond een nieuwe bij een krakersgroep

Door corona leefde Sanne (23) in een sociaal isolement. Sinds haar twintigste heeft ze beperkt contact met haar biologische familie. Thuis was geen plek voor haar. Sanne miste de geborgenheid die een familie biedt.

Totdat ze via kennissen in aanraking kwam met 'Het Autonome Leegstandsbeheer.' Dat is een groep van ongeveer honderd mensen die samen een grote community vormen binnen een gekraakt gebouw. Een deel van de community woont daar samen.

Het groepsgevoel is belangrijk binnen deze groep. "Op vrijdag eet de groep altijd samen, af en toe wordt er een feest georganiseerd in het gebouw en ze zetten zich door middel van demonstraties in voor een alternatieve en betaalbare straatcultuur.'

''Tijdens de pandemie ging ik een keer langs voor een kennismaking,'' zegt Sanne. ''Ik voelde gelijk een klik met de groep. Dat was wederzijds en vanaf dat moment ging het snel. Ik werd meteen toegevoegd aan een groepsapp en een paar maanden later kraakte ik samen met de groep een woning."

Tekst gaat verder na afbeelding

Een gebouw vol

De krakersgemeenschap is een grote groep met verschillende leeftijden, net als een standaardfamilie. “Op vrijdag eten we samen. Je kunt zo binnen komen lopen en mee-eten. Dan vertel je bijvoorbeeld hoe je week was. Iedereen rouleert qua taken. Kook je, dan hoef je bijvoorbeeld niet af te wassen. Eens in de zoveel tijd doen we een grote schoonmaak.”

Bij een grote familie is de kans op ruzie natuurlijk ook aanwezig, maar daar hebben ze ook iets voor bedacht binnen de groep. “We hebben een ''trust community', die bestaat uit drie personen. Als je je niet veilig voelt, ruzie hebt of overprikkeld bent, kun je bij hen je ei kwijt en helpen zij je het conflict op te lossen.”

Tekst gaat verder na afbeelding

Luisterend oor

Ik was op zoek naar een plek waar ik mezelf kon zijn, en vond die in deze krakersgemeenschap. Het is een plek waar je authentiek jezelf kunt zijn. Mensen staan voor je klaar en bieden een luisterend oor, of zijn gewoon in voor een gezellig praatje. Dat heb ik gemist bij mijn biologische familie. Deze krakersgemeenschap kan er wel voor mij zijn. Ik voel me gezien en veilig.

Nu een paar jaar later, komt Sanne nog iedere vrijdag langs om samen met de groep te eten. "Het voelt elke keer als thuiskomen. Ik woon in een camper, dus ik moet om de twee dagen verplaatsen, dat geeft mij niet echt een thuisbasis. Bij deze krakersgemeenschap heb ik mezelf én een familie gevonden. Het is voor mij heel waardevol om te weten dat ik hier altijd terechtkan."

#openup-week

Dit jaar is van 2 t/m 10 oktober de zevende editie van de #openup-week. Dit is een themaweek bij 3FM op initiatief van omroep HUMAN en MIND. Tijdens de #openup-week besteden we dit jaar, samen met artiest Bente, aandacht aan mentale weerbaarheid. Want: hoe ga jij om met tegenslagen en hoe blijf je mentaal in balans? Check meer verhalen via 3FM.nl/openup.

Zit je niet lekker in je vel of zie je het leven (even) niet meer zitten? Neem dan contact op met MIND of met 113 Zelfmoordpreventie.