Dit is hoe een muziektolk concerten vertaalt voor dove fans

Chef'Special stond op 14 december voor een uitverkochte AFAS Live in Amsterdam. Tussen die 5000 fans stonden ook Jessica (slechthorend) en Angelina (doof), die met behulp van Anouk en Mirjam extra goed konden genieten van het concert.

Jessica: "Je krijgt zonder tolk vaak wel iets mee van een concert, vooral door het ritme van dansende mensen en de bastonen die je voelt dreunen door de zaal. Maar met een tolk is het zóveel duidelijker, het is een veel completere ervaring. De emotie in liedjes komt beter over. Ik zie hoe Joshua het met gevoel zingt, maar met een muziektolk krijg ik pas echt mee wát hij precies zingt."

Repeat, repeat, repeat

We horen je denken: hoelang duurt het om een heel concert uit je hoofd te leren in gebarentaal? Nou... daar is dus echt geen peil op te trekken. Het hangt voor de tolk af van verschillende factoren. Ken je de muziek al een beetje of moet je bij nul beginnen? Zijn het rustige ballads of snelle raps? Moet je de tekst helemaal letterlijk vertalen of mag je 'm ook aanpassen zodat hij in gebarentaal meer betekenis heeft?

Natuurlijk is het ene liedje wel makkelijker om te leren dan de ander. 'In Your Arms' kostte Anouk bijvoorbeeld veel minder tijd dan 'Jungle Bookie', waar heel veel tekst in zit die ook nog eens met een rotvaart voorbij komt.

Anouk: "De hele festivalzomer heeft Chef'Special op repeat gestaan in de auto, zodat ik de nummers steeds opnieuw kon oefenen. Ik heb het wel echt véél geluisterd... Op een gegeven moment werd ik wakker met de Cheffies in m'n hoofd, haha!"

Hoe huur je een tolk in?

Het inhuren van een tolk voor evenementen kan via een tolkbureau, maar Mirjam en Anouk krijgen eigenlijk veel vaker rechtstreekse verzoeken via Facebook en Whatsapp. Lekker laagdrempelig, maar de tolken moeten natuurlijk ook betaald krijgen. Betaalt een fan dat dan uit eigen zak?

Nee! Mirjam vertelt dat doven en slechthorenden beschikking hebben over een budget aan tolkuren dat ze kunnen spenderen buiten werk en onderwijs om. Dit is meestal zo'n 30 uur per jaar. Vanuit die potjes worden de tolken betaalt voor het tolken van een concert, maar de voorbereidingstijd die eraan vooraf gaat wordt dan weer niét vergoed. Mirjam en Anouk verdienen, relatief gezien, dus een stuk minder met een concert dan dat ze doen bij een vergadering of bruiloft waar ze live tolken zonder voorbereiding.

Steeds meer tolken

De vraag naar muziektolken voor evenementen is volgens Anouk zeker gestegen in 2018. "De afgelopen maanden kreeg ik steeds meer verzoeken. Deze zomer heb ik tien muziekevenementen kunnen doen, van concerten en festivals naar theater."

Die verzoeken komen dus voornamelijk van fans die willen meegenieten. Aanvragen vanuit organisaties en festivals moeten nog een beetje op gang komen. Mirjam hoopt dat dit wel gaat gebeuren: "Steeds meer venues komen nu in aanraking met doof en slechthorend publiek dat met een tolk een show wil bezoeken, dus we hopen dat het steeds makkelijker wordt om dit te regelen. Misschien zal het ooit als service aangeboden worden!"

Waarderen kun je leren

Wat is nou het allermooiste aan deze baan? Anouk: "Je kunt muziek waar je zelf van geniet overbrengen naar anderen. Als dat lukt is het geweldig. Daarnaast leer je ook muziek waarderen die je eigenlijk helemaal niet leuk vindt, haha." Mirjam: "Ja, dat! Je duikt heel intensief in de tekst en krijgt er dan uiteindelijk vaak toch een gevoel bij."

En een bak vermoeidheid, want na anderhalf uur tolken ben je echt bekaf! Maar wél met een topavond als resultaat. What's not to love?