Nicky (31) werkt als ervaringsdeskundige in de ggz: “Ik help anderen maar ook mezelf"

Op de gesloten afdeling waar Nicky werkt, komen vooral jongeren terecht die een suïcidepoging hebben gedaan. “Het is een veilige omgeving om even bij te komen. We kijken vanaf hier weer naar de toekomst: hoe nu verder? Hoe kun je bij jezelf herkennen dat het niet goed met je gaat?”

Nicky was vijftien jaar geleden ook één van die jongeren. “Als kind had ik een auto-immuunziekte en kwam in een rolstoel terecht. Ik had zo weinig kracht, dat ik mijn ouders moest roepen om de dekens terug op mijn lijf leggen als die er tijdens het slapen waren afgevallen. Ik ging ziekenhuis in en uit, had weinig contact met leeftijdsgenootjes en werd heel afhankelijk van mijn ouders.”

Vanaf de pubertijd ging het fysiek weliswaar beter, maar psychisch kreeg ze een harde klap. “Het is heel traumatisch om mee te maken als je bijna dood bent gegaan. Ik ontwikkelde sombere klachten, was onzeker en had sociale angsten.”

“Na de opname op de crisisafdeling ben ik meerdere keren in therapie gegaan. Mijn mentale gezondheid is altijd hobbelig geweest. Depressie, angsten en onzeker zijn over sociale contacten; het kwam telkens weer terug. Ik heb twintig jaar moeten strijden, of nou ja, misschien wel dertig jaar. Het was pittig en pas sinds een jaar zit ik in een periode dat ik me stabiel voel.”

Anderen helpen

Via via kwam Nicky erachter dat ze via een stichting een training kon doen om ervaringsdeskundige in de ggz te worden. “Ik twijfelde, was onzeker. Ben ik wel slim genoeg? Ik wachtte te lang met aanmelden, waardoor ik het jaar erop pas mee kon doen. Het is een training van drie maanden, waarin je in je in een hele diverse groep terecht komt. Iedereen deelt zijn of haar verhaal. Het is fijn dat de groep zo divers is. Zo leer je dat iedereen anders omgaat met dingen, maar ook dat je overeenkomsten kunt hebben met mensen die veel van jou verschillen. Je komt jezelf en je verleden wel tegen tijdens zo’n training, dat is ook nodig om je voor te bereiden op je werk als ervaringsdeskundige.”

Naast de theorie leerde Nicky ook hoe je kijkt naar iemands levenslijn en patronen en oefende ze met rollenspellen. “Nadat ik de training had afgerond, heb ik eerst zelf een paar keer de training gegeven. Dan ontferm je je over een groep van twaalf jongeren, met allemaal een eigen achtergrond. Zo kon ik een beetje oefenen met gesprekken voeren. Een jaar later kreeg ik een baan aangeboden bij Youz, het jeugd-onderdeel van de Parnassia Groep voor jongeren met psychiatrische problemen.”

Als je niet meer uit bed wilt komen

Naast haar werk op de crisisafdeling werkt ze ook in een zogeheten FACT-team, waarmee ze huisbezoeken doet. Nicky werkt voornamelijk met middelbare scholieren. “Als iemand bijvoorbeeld een depressie heeft en niet meer uit bed wil komen. Dan kom ik aan bed zitten en zeg: 'Hey, ik weet hoe je je voelt, ik heb dit ook meegemaakt'. Die herkenning is fijn voor jongeren. Dat iemand écht begrijpt hoe je je voelt. Zo kan ik een brug bouwen tussen een jongere en een behandelaar, maar ook bijvoorbeeld met de ouders. Vaak zijn dit soort jongeren niet gemotiveerd of vertrouwen ze anderen niet meer. Als ervaringsdeskundige lukt het dan sneller om contact te maken. Je bent een soort vertrouwenspersoon.”

“Ik denk dat ik me soms wat beter in kan leven dan andere hulpverleners zonder eigen ervaring in psychische problematiek. Als het om zelfbeschadiging gaat, wordt bijvoorbeeld vaak tegen jongeren gezegd: 'Daar moet je mee stoppen!' Ik vlieg het anders aan. Laatst zei ik tegen een meisje dat ik het wel herken, dat ik mezelf ook heb beschadigd uit boosheid. Ik vertelde haar dat ik ook veel heb meegemaakt en in behandeling ben geweest. ‘Als het bij jou goed is gekomen, kan het met mij ook goed komen’, zei ze toen. Dat vond ik heel mooi, dat ze het op die manier vertaalde.”

Soms bouwt Nicky een bijzondere band op met de jongeren. “Zo heb ik laatst afscheid moeten nemen van een meisje waar ik anderhalf jaar over de vloer kwam. Dan pink je wel een traantje weg, als je de hoek van de straat om bent.”

Advies geven aan collega’s

Andere hulpverleners zien dat het helpt om een ervaringsdeskundige in je team te hebben. “Soms willen collega’s iets persoonlijks delen met een jongere, maar dan komen ze eerst naar mij toe. Ze twijfelen of het oké is om te delen en ik bespreek dan hoe ze dat het beste kunnen aanpakken.”

Haar collega’s zijn niet gewend om zo open te zijn, omdat tijdens opleidingen wordt gehamerd op professionele afstand. “Heel lang was de gedachte dat afstand houden goed is voor een professionele band. Bespreek geen persoonlijke dingen, toon geen emoties; het zit er helemaal ingebakken. Nu willen we meer van mens tot mens werken en de cliënt de regie geven. Toch denk ik dat het loslaten van die ‘professionele afstand’ wel een paar jaar gaat kosten.”

Bij de ggz-instelling waar Nicky werkt, Parnassia Groep, hebben ze als doel dat over vijf jaar in elk team een ervaringsdeskundige zit. Daar zijn ze nog lang niet, weet Nicky. “Maar het zegt genoeg dat dit een doel is. Ervaringsdeskundigheid wordt steeds serieuzer genomen. Ik denk dat dat komt omdat we hebben gezien hoe succesvol het werken met ervaringsdeskundigen is in de verslavingszorg.”

Van mens tot mens werken

Het gaat nu goed met Nicky. Ze krijgt veel complimenten over haar werk, omdat ze van mens tot mens werkt, in plaats van hulpverlener tot cliënt. Soms besluit ze om een jongere niet te begeleiden. “Laatst kregen we een case binnen van een jongere met eetproblematiek. Het leek mij niet goed om diegene te helpen, omdat ik op dat moment zelf wat moeite had met eten. Ik weet dat ik dan de jongere niet optimaal kan helpen, maar ook mezelf er niet mee help. Collega’s begrijpen dat, en pakken het dan op.”

“Toen ik aan dit werk begon, vroegen mensen aan me of het niet te dichtbij mijn verleden zou komen. Zo voelt het gelukkig niet. Ik help anderen, maar ook mezelf. Het geeft een stukje zingeving: iets zinvols doen met de narigheid van vroeger. Dat ik met mijn ervaringen een steentje kan bijdragen aan het feit dat jongeren weer toekomstperspectief krijgen, is voor mij de grootste beloning. Het is een stukje heling.”

#openup-week

Dit jaar is van 11 t/m 16 oktober de zesde editie van de #openup-week. Dit is een themaweek bij 3FM op initiatief van omroep HUMAN en MIND. Tijdens de #openup-week besteden we dit jaar, samen met artiest Naaz, aandacht aan mentale weerbaarheid. Want: hoe ga je om met tegenslagen en blijf je mentaal in balans? Meer weten? Check 3FM.nl/openup