Dagelijks in de gym: "Ik heb mijn mannelijkheid in de sportschool verdiend"

Ze gaan bijna 365 dagen in het jaar naar de sportschool. Pakken halters van circa vijftig kilo vast, eten rijst met droge kip en drinken nauwelijks alcohol. Allemaal offers om zoveel mogelijk getrainde spieren te krijgen. Iedereen kent vast wel zo'n jongen, dichtbij of juist verder weg, in zijn kennissenkring. Het zijn jongens met een soortgelijk verhaal als Nicolas en Rick.

Bij de eerste, Nicolas, sloegen al die trainingen zelfs om in een stoornis: bigorexia. Bigo-wat? Bigorexia dus, het tegenovergestelde van anorexia. Door die stoornis kan je nog zoveel spieren trainen, in de spiegel blijf je jezelf als een ongespierde spijker zien. Die ander, Rick, kent die stoornis en doet aan zelfcontrole om het niet te krijgen. Waar begon hun drang naar een Hulkiaans lichaam? En, voelen zij zich nu meer man met al die spieren?

Hoe het begon

Zes jaar geleden stelde Rick uit Staphorst zich de vraag: wat is mannelijkheid eigenlijk en hoe kan ik een man worden? “Want ik vond mezelf absoluut niet mannelijk genoeg." Hij ging direct, vertelt hij, naar de klassieke dingetjes toe. “Man zijn was dominantie uitstralen en kracht. Gezien willen worden, op een tweedelige wijze. Het respect in de ogen bij andere mannen als ze je zien, en de aandacht van vrouwen vanwege je voorkomen. Spieren staan en stonden bij mij voor kracht. Ik vond het heel belangrijk dat een ander mij niet zwak vond overkomen, als ze mij voor het eerst zagen."

Want, om dat gelijk te behandelen: is ongespierd niet-krachtig en daarmee gelijk aan zwak overkomen? “Vast niet voor iedereen natuurlijk, maar in mijn hoofd was dat wel zo, destijds."

Jongenslichaam

En zwak voelde Rick zich juist. "Ik hield maar een jongenslichaampje, terwijl vrienden groeiden. Mijn schouders waren lucifers, mijn armen sprietjes en mijn body een ribbenkast."

Op een gegeven moment wilde Rick zelfs niet meer zwemmen, als vrienden dat deden. "Ik durfde mijn lichaam gewoon niet te laten zien. Bang voor oordelen. Dat ze mij niet mannelijk zouden vinden. Niet sterk. Daarom zouden ze mij vast uitlachen in zwembroek. Ik wilde óók een kerel worden. En wat onderscheidt een man van een jongetje: spieren."

De eerste keer in de sportschool is een scherpe herinnering. “Ik zal het nooit vergeten, omdat ik daar spierbundels zag en dacht: kan ik dat ook? Ik begon te dromen."

'Ik voelde mij een mislukkeling'

Voor Nicolas, uit Vlaanderen, is zijn sportschool-start eveneens kristalhelder: "Ik moest ooit push-ups met gym doen. Dat lukte mij niet, ik viel op mijn neus, mijn armen waren te slap. Ik voelde mij een mislukking en werd gepest. Dat was het moment waarop ik het wilde veranderen: een mooi atletisch lichaam, dat wilde ik. Ik was vijftien en liep de fitness binnen. Zestien jaar verder train ik nog."

Rick: “Ik sprak die eerste keren met andere mannen in de fitness, mannen die al zo getraind waren… Het had voor mij de belofte: misschien kan ik dat wel, misschien wordt alles dan anders, beter. En ja, na een tijdje trainen voelde ik mij mannelijker."

Testosteron

Dat je je als man inderdaad mannelijker voelt door langdurige spiertraining, is volgens de wetenschap niet gek. Het heeft allemaal met testosteron te maken, een dominant geslachtshormoon bij mannen. Het bepaalt de lust in seks en het beïnvloedt de buikomvang, bloeddruk en hartfunctionering.

Sporten verhoogt soms de testosteron-waarde en met name oefeningen als gewichtheffen zorgen daarvoor. Bij een korte krachtsexplosie komt, boem, extra testosteron vrij.

Een man krijgt dan meer van dat geslachtshormoon in zijn lichaam. Testosteron zorgt verder ook voor aanmaak van sperma, alsmede mannelijke kenmerken als lichaamsbeharing, baardgroei en een lage stem. Dus na een langer traject krachttraining kun je je goed mannelijker voelen dan daarvoor, omdat je je lichaam telkens een korte testosteron-boost gaf. Sommige wetenschappers beweren dat het stofje daarnaast competitie uitlokt tussen mannen, een strijd op de apenrots. De uitdrukking ‘testosteronbommen’ komt daar vandaan.

Wie is de sterkste?

Een vooroordeel dat weleens over sportscholen rondgaat: iedereen wil er de sterkste worden, toch? Rick: "Ik ken dat geluid. Maar ik voel absoluut geen competitie, of misgunning. Ik zie het als community. Je bent juist blij voor elkaar, als de trainingen goed gaan. Iedereen wil de best mogelijke versie van zichzelf zijn, daar steun je elkaar in. Je geeft gewichten aan, je geeft elkaar tips en maakt filmpjes van elkaar." Nicolas: "Dat apenrotsbeeld is iets uit de oertijd, de beschaving heeft ons verder gebracht."

Rick kwam in zes jaar 37 kilo aan, bijna allemaal spierkilo’s. Met oefeningen als de squat lift hij nu 165 kilo, met deadlift 220 kilo en bench 135 kilo. Nicolas kan zestig kilo schouderduwen per hand. De omtrek van zijn bovenarmen zijn inmiddels vijftig centimeter.

Nooit tevreden

Nicolas: “Toch was ik de eerste jaren nooit tevreden. Het moest altijd meer. Ik kreeg veel spieren maar bleef in de spiegel dat magere jongetje zien. Het bleek dat ik bigorexia had." Een vrij onbekende stoornis waarbij mensen een verstoorde lichaamsbeleving hebben, die tegenovergesteld is aan anorexia.

Bij anorexia kan je niet meer zien dat je echt geen vet meer hebt, bij bigorexia niet dat je wel degelijk heel veel spieren erbij kreeg. “Dat gepeste slappe jongetje zat diep in mij, ik zag in de spiegel eigenlijk altijd dat jongetje nog. Terwijl ik eigenlijk zoveel massa had gekregen."

Sociale leven

Nicolas wil duidelijk aangeven dat niet iedereen bigorexia hoeft te krijgen, die hard traint. Hij had aanleg voor de stoornis, denkt hij. “Ik heb namelijk hiervoor zowel obesitas als anorexia gehad. Ik ben 1.93 en was op mijn lichtst 73 kilo. Op mijn zwaarst was ik 116 kilo, en dat als 14-jarige hè.” Hij las veel psychologische studieboeken en mindset hulpboeken.

“Daarmee kwam ik, zonder psychische hulp, weer in balans en nu zie ik een gespierde gozer. Bigorexia is niet leuk maar het is wel de minst gevaarlijke stoornis die ik had. Van anorexia kreeg ik zwakke botten en van obesitas suikerziekte. Bigorexia was vooral een aanslag op mijn tijd en sociale leven, omdat ik altijd wilde trainen."

Feestjes overslaan

Rick: “Mijn vrienden moesten er ook aan wennen, aan dat trainen. Dat ik soms feestjes oversloeg. Ik wil niet vijf dagen hard trainen en twee dagen zuipen, om wekelijks netto niets op te schieten. ‘Je schitterde door afwezigheid en ze praten achter je rug weleens over je’, hoorde ik dan. Doe het maar rechtstreeks, denk ik dan, ik wil best uitleggen waarom ik die keuzes maak."

Rick kent de ziekte bigorexia. “Voor jongens zoals ik, die met een zeer laag zelfbeeld gaan trainen, is dat een heel reëel gevaar. Je ziet je progressie niet en traint door tot het ongezond wordt voor je spieren, organen en hart. Sommigen gaan zelfs anabolen gebruiken, dat kan echt gevaarlijk zijn. Ik heb vroeger een eetstoornis gehad, dus heb wellicht aanleg voor bigorexia. Daarom houd ik mijzelf goed in de gaten, vier mijn successen en praat veel over mijn training met kennissen."

'Op festivals krijg ik complimenten'

Hij is gelukkiger dan ooit tevoren: “Hoe ik naar mijzelf keek en wat ik nu voel… Ja, dan heb ik mijn mannelijkheid in de sportschool verdiend. Op festivals krijg ik complimenten. Soms is er iemand die denkt dat je de patser uit wil hangen, of spieren traint om te vechten, maar de meeste mensen voelen wel dat hierin enkel mijn zelfvertrouwen zit. Dat ik mij zo mooi en waardevol voel als mens."

Nicolas: “Soms spreken mensen je zelfs in de supermarkt aan. Dat ze respect hebben. Tegen iedereen die worstelt en een breder lichaam wil, omdat ze denken dat hen dat zelfvertrouwen geeft: ga ervoor, voor mij werkte het. Het is niet omdat je vandaag mager bent, dat dat volgend jaar ook nog zo zal zijn. Ik word nu voor internationale fotoshoots gevraagd, als ik dat kan kan iedereen dat. En het mooiste vind ik: met de ontwikkeling van mijn lichaam, is mijn geest en kennis meegegroeid. Ik kreeg meer wijsheden en kennis in het leven."

Dossier Man Up!

Mannen zijn sterk en handig, fixen vrouwen, zijn lomp en janken niet. Een stereotypebeeld van de man. Klopt dat anno 2022 nog? Zijn mannen van nature jagers als het gaat om seks en flirten? En is het oké om je kwetsbaar op te stellen als man? Dat zoekt 3FM-DJ Andres Odijk samen met HUMAN uit in dossier Man Up! Check alle verhalen via 3FM.nl/manup.