Fides (27) maakt broodjes poep: “Jouw drollen en plas zitten vol voedingsstoffen”

Waarschuwing: lezers met een zwakke maag raden wij aan hun croissantje terzijde te schuiven.

Op het eerste gezicht lijken de broodjes van Fides Lapidaire (27) héél normaal. Totdat je beseft dat dit kleine broodjes met een grote boodschap zijn. Letterlijk: de bieten en zelfgemaakte hummus zijn namelijk verbouwd op compost van menselijke poep en plas.

Fides is een zogenoemde social designer, die creatieve oplossingen bedenkt voor maatschappelijke en ecologische vraagstukken. Bij de foodtruck Broodje Poep op de Dutch Design Week in Eindhoven wil zij laten zien dat poep en plas geen afval zijn. "Als je doortrekt, blijft uiteindelijk slib over dat bestaat uit volgevreten bacteriën," zegt Fides. "Zij hebben de poep en plas al opgegeten. De slib wordt vervolgens verbrand. Super zonde, want van jouw ontlasting kunnen wij compost maken en gebruiken als bodem voor de landbouw."

Als je meteen wil meedoen aan de poep-beweging van Fides, dan kan dat. Naast de foodtruck is een droogtoilet waar je een bruine trui kunt breien. Als beloning kun je aan de andere kant van de poeptruck een gratis broodje halen. Wil je niet doneren, dan kost het je één euro. En eerlijk: die broodjes smaken zo slecht nog niet. Tijd om wat kakvragen te stellen!

Hé Fides! Aan de lopende band komen de poep-donaties binnen. Wat doe jij daarmee?

"De poep en plas die ik verzamel, komen uiteindelijk op een berg met houtsnippers terecht. Dan laten we de bacteriën het werk doen. Zij halen de ziektekiemen eruit en zetten de poep vervolgens om in aarde vol nutriënten. Na twee jaar kunnen we die aarde gebruiken als compost om groenten op te verbouwen."

In de landbouw gebruiken we nu vooral kunstmest. Waarom zouden we moeten switchen naar menselijke compost?

"Daar zijn verschillende redenen voor. Zo bestaat kunstmest onder andere uit de grondstof fosfaat. Dit halen we uit de mijnen, maar die voorraad raakt op. Daarnaast voedt kunstmest alleen de plant en put het de bodem uit. Onze landbouwgrond heeft voedingstoffen nodig, en geloof het of niet, die zitten in onze eigen poep.

Dit komt omdat de mens een gevarieerd eetpatroon heeft, boordevol nutriënten. 99 procent van die nutriënten poep en plas je weer uit. Dit kunnen we droog opvangen en gebruiken voor een gezonde landbouwbodem. Momenteel spoelen we onze uitwerpselen met drie tot tien liter drinkwater per spoelbeurt weg. Na het reinigen van het water, worden de poep- en plasdeeltjes tot slib gemaakt, en vervolgens verbrand. Super zonde!"

Dus eigenlijk moet ons rioleringssysteem veranderen...

"Het klinkt misschien gek, maar poep en plas zijn vrij schone bronnen als het je lichaamsholten verlaat. Het moment dat er riolerings- of industriewater bijkomt, wordt de poep pas echt vuil.

Ik wil niet dat onze wc-ervaring verandert, maar het proces erna. Er zijn een aantal alternatieven, zoals een decentraal systeem of een waterloos toilet, waarbij je ontlasting bijvoorbeeld vacuüm weggetrokken wordt via een buizensysteem. Door de uitwerpselen zo droog mogelijk op te vangen, kunnen we de voedingsstoffen behouden en verspillen we minder water."

Je begint mij te overtuigen. Maar waarom gebruiken we niet gewoon koemest als compost? We hebben toch een mestoverschot in Nederland?

"Dat klopt, maar koemest wordt eigenlijk amper gecomposteerd. Dat kost kleine boeren vaak veel geld. Daarnaast mengen we koemest vaak met kunstmest, en dat is dus niet duurzaam.

En de overheid speelt ook een rol. Zij willen in 2030 het kunstmestgebruik afschaffen. Als het zover is, hebben we niet genoeg dierlijke mest om onze landbouwgronden te voeden. Dus moeten we het sowieso aanvullen met iets anders. En waar hebben we wel genoeg van? Juist, mensen! Door van de mens een poepproducent te maken, word je actief onderdeel van de kringloop. Je kunt nu al elke dag actief iets bijdragen en teruggeven aan de aarde."

Tekst gaat verder na afbeelding

Holy shit! Maar eh, als er technieken zijn om menselijke compost te maken, waarom gebruiken we die dan nog niet op grote schaal?

"Ik bekijk dat vanuit een Europees, westers perspectief. Tijdens de Middeleeuwen hebben wij een collectief trauma opgelopen, waardoor we een vies en negatief beeld hebben van poep. In die tijd hadden we nog geen rioleringssysteem en poepten en plasten we bij ons drinkwater. Onbewerkte poep en plas is gevaarlijk. Daar zitten ziektekiemen en pathogenen in en die kregen vrij spel. Door de pest overleed in die periode een derde van de Europese wereldbevolking."

Oké, ik voel dat ik zo gebruik moet maken van je droogtoilet. Maakt het nog uit wat voor poep ik lever? Welke shit is het beste?

"Dat heeft met je gezondheid te maken. Hoe beter jij eet, hoe beter je poep en hoe beter de compost. Gezonde poep is eigenlijk geurloos en heeft een gladde en smeuïge structuur. Het liefst heeft een mooie drol ook nog een normaal bruine kleur, niet te licht of te donker. Dus als je de beste shit wil leveren, zeg dan wit brood en te veel suikers gedag."

Stel dat ik medicatie slik, mag ik dan alsnog poep doneren?

"Dat is een goede vraag. De onderzoeken die wij doen, laten zien dat er methodes zijn om medicijnresten uit de poep te halen.

Maar waar we nu tegenaan lopen, is dat landbouwgrond nog te complex is. Onderzoekers weten nog niet wat er op microniveau precies gebeurt in de bodem en wat eventueel het effect van medicijnen zou kunnen zijn op de aarde en het voedsel dat we verbouwen. Daar moet dus nog meer onderzoek naar worden gedaan!"

Waar lopen jullie met Broodje Poep nog meer tegenaan?

"Los van het negatieve beeld dat mensen van poep en plas hebben, lopen we ook tegen wet- en regelgeving aan. Want die zijn er nog niet omtrent compost van menselijke uitwerpselen. Het is momenteel een vrij grijs gebied: het mag niet wél, en het mag niet niét.

Verder willen we graag aan tafel met woningbouwverenigingen, om te bedenken hoe we poep en plas kunnen opvangen in een woonwijk of flatgebouw. En daar moeten we pilots voor draaien. Veel projectontwikkelaars, ambtenaren en politici zien menselijke compost nog niet als serieuze optie. Dat vind ik jammer, want het is een duurzaam alternatief."

Tekst gaat verder na afbeelding

Terug naar de poeptalk. Zijn de groentes groter én lekkerder als ze verbouwd zijn op menselijke uitwerpselen?

"Nou, de vorige keer dat we gingen oogsten, waren de courgettes megagroot. De boer dacht ook verschil te zien. Maar eerlijk, je bent van zoveel verschillende factoren afhankelijk. Zo spelen de weersomstandigheden een grote rol. Ik durf niet met honderd procent zekerheid te zeggen dat menselijke compost voor grotere en lekkerdere groentes zorgt. Al ben ik daar stiekem wel van overtuigd."

Over hoeveel jaar gaan we menselijke compost gebruiken in de landbouw?

"Mijn collega zei laatst zeven jaar. Als de overheid in 2030 wil stoppen met kunstmest en de fosfaatmijnen opraken, moeten we wel. Het is tijd voor een alternatief. En wie dan de poep in handen heeft, bezit goud. Dus: let’s give a shit!"