Leon (29) redt het koraal met gigantische LEGO-blokken

Leon is marien bioloog en houdt zich al jarenlang bezig met de oceaan. Na zijn studie is hij naar onder andere Thailand en de Malediven geweest om afgebroken koraalriffen te herstellen. Op kleine schaal werkte dit goed, maar om de wereldwijde problemen met koraalrif aan te pakken is er meer nodig. Daarom zet hij samen met kust-ingenieur Jaime Ascencio (31) de innovatieve start-up Reefy op: zij hebben reuze LEGO-blokken ontworpen om de natuurlijke habitat te herstellen en de oevers te beschermen.

In samenwerking met de gemeente Rotterdam, Rijkswaterstaat en Boskalis legden zij The Rotterdam Reef aan. Tijdens het project zijn zeventien kunstmatige koraalriffen in de Nieuwe Waterweg (een stuk zeewater bij Rotterdam) geplaatst.

Maar eerst even, wat is koraal precies? En waarom is het zo belangrijk voor de oceaan?

"Koraal is écht onwijs bijzonder. Want wat veel mensen niet weten, is dat koraal geen plant maar een dier is. Ze zijn ontzettend klein en worden ook wel poliepen genoemd. Deze koraalpoliepen behoren tot de neteldieren, net als kwallen.

Het koraal dat je kent van al die prachtige onderwaterfoto's, kun je eigenlijk zien als flatgebouwen met allemaal kleine kamertjes. En in die kamertjes wonen de koraalpoliepen.

Op de huid van de poliepen groeien piepkleine algen. Die algjes werken als een team samen met de poliepen. De algen maken, mits er genoeg zonlicht aanwezig is, voedingsstoffen aan met fotosynthese. Deze voedingsstoffen nemen de poliepen op hun plaats weer op.

Door die voedingsstoffen hebben ze genoeg kracht en energie om samen een skelet te vormen van calciumcarbonaat, oftewel kalk. Met de kalk bereiden ze hun flatgebouw weer uit. Dit groeit ieder jaar een klein beetje en kan wel duizenden jaren oud worden."

Tekst gaat verder onder de afbeelding

"Koraalriffen zijn ontzettend belangrijk. Bijna een kwart van alle zeedieren leeft rond, in of van koraalriffen. Het is hun leefgebied; ze vinden er eten, gebruiken het als schuilplaats of kraamkamer. Koraalriffen dragen op die manier bij aan de biodiversiteit. Als er geen koraalrif zou zijn, zouden ook vele andere diersoorten verdwijnen.

Verder beschermen koraalriffen ook onze kusten. Gezond koraal zorgt er onder water voor dat de wilde golven worden afgeremd. Door de smeltende ijskappen stijgt de zeespiegel. Koraalriffen kunnen zichzelf niet aanpassen aan het hogere water en steeds heftigere weersomstandigheden, waardoor ze ons niet kunnen blijven beschermen. Hierdoor zal de kracht van water ervoor zorgen dat de stranden afslijten en verdwijnen."

Het is dus hard nodig dat wij het koraal redden! Maar hoe doen jullie dit eigenlijk?

"Samen met Jamie heb ik de zogenaamde reefy blocks bedacht. Dit zijn eigenlijk enorme LEGO-blokken. Ze zijn ontworpen om de natuurlijke leefomgeving van zeedieren na te bootsen en werken hetzelfde als échte koraalriffen. Daarnaast beschermen ze ook de kust tegen de golven en erosie. Op de blokken zijn verschillende texturen aangebracht, waardoor er oesters en koraal aan vast kunnen groeien.

De blokken geven de natuur weer een kans om zich te herstellen, maar ook om met de gevolgen van klimaatverandering om te kunnen gaan. Oesters en koraal zullen een levende laag op de blokken vormen, waardoor de habitat meegroeit met de stijging van de zeespiegel. Ook zijn de blokken stabiel genoeg om tijdens extreme weersomstandigheden, zoals hevige stormen en orkanen, te blijven staan."

Tekst gaat verder onder de afbeelding

"Eén blok weegt ruim 7000 kilo (!) en samen vormen ze in Rotterdam een rif van ruim 25 meter lang. Ze zijn nu nog gemaakt van gerecycled beton, maar in de toekomst willen wij gaan kijken naar een duurzamere optie.

Zo zijn wij nu in Dierentuin Blijdorp aan het experimenteren met CO2-arm beton. Zoals we nu kunnen zien, kan koraal ook op dit materiaal groeien. Dit is goed nieuws, aangezien CO2 een van de grote oorzaken is voor alle ellende die wij proberen op te lossen."

Een koraalrif in Rotterdam?! Dat wordt binnenkort snorkelen!

"Haha, dan moet ik je toch teleurstellen. Steenkoraal groeit namelijk niet in de Noordzee. Het is hier simpel weg té koud en de zon schijnt niet genoeg. De blokken kunnen er wel voor zorgen dat de oesterbanken weer terugkomen in het Nederlandse water.

Oesters kunnen, net als koraal, een rif vormen waar vervolgens een geheel zee-ecosysteem omheen ontstaat. Dit worden oesterbanken genoemd. Vroeger werd 30 procent van de Noordzee bedekt met deze oesterbanken, maar door overbevissing een ziektes zijn deze bijna helemaal verdwenen. Alleen van de Japanse oester zijn er nog genoeg, maar als het gaat om de Nederlandse oester lijkt het wel een zandwoestijn.

Voor de biodiversiteit in de Noordzee is het ontzettend belangrijk dat de oesterbanken van de Nederlandse oester terugkomen. En daar hopen wij met Reefy voor te kunnen zorgen."

Tekst gaat verder onder de afbeelding

The Rotterdam Reef zit nog in de testfase. Vanaf wanneer beschermen jullie het koraal en de kust over de hele wereld?

"Iets langer dan een maand geleden werden de blokken in het water geplaatst. En het toffe is dat de natuur er gelijk op reageert! Zo zijn er al kleine plantjes die op de blokken groeien en is de grijze cementkleur al groen aan het kleuren. En wie weet zijn de eerste oesters al aan het einde van deze lente te zien.

Het kunstmatige rif in Nederland blijven wij de aankomende twee jaar monitoren, maar dat betekent zeker niet dat wij stilzitten. In Mexico gaan wij kunstriffen plaatsen bij een strandresort aan de toeristische kust van Yucatán. Het bedreigde koraalrif daar is onderdeel van het Meso-Amerikaans Koraalrif, een van de grootste koraalriffen ter wereld.

Als we daar niet ingrijpen, dreigen we de stranden daar voorgoed te verliezen als gevolg van erosie en klimaatverandering. Ze hebben daar geen Rijkswaterstaat zoals hier en moeten zelf naar oplossingen op zoek gaan. Wij gaan hun helpen om het koraal én de kust te redden."