Marinier Robin (39) heeft PTSS: "Het is onderdeel van wie ik ben, ik schaam me er niet meer voor"

Dit artikel gaat over oorlogsgeweld.

Denk je aan militairen, dan denk je vaak aan stoere mannen en vrouwen die heftige dingen meemaken en mensen helpen. Dat oorlogsgeweld kan leiden tot ernstige mentale klachten wordt echter onvoldoende erkend.

Sergeant Robin Imthorn (38) van het Korps Mariniers probeert met zijn platform Five Five Out daar verandering in te brengen. Op zijn vierentwintigste wordt hij uitgezonden naar Afghanistan waar hij een posttraumatische stressstoornis (PTSS) oploopt.

"Op die missie in 2009 was er een constante dreiging van de Taliban," vertelt Robin. "Op het hoofdkamp hoorde je de raketten al inslaan. Dat is spannend, maar het gevoel van onsterfelijkheid overheerst. Tot je praat met je collega's van de vorige ploeg en ze zeggen: 'We hebben écht heel veel engeltjes gehad waardoor we nog leven.' Dat komt binnen, en dan hoop je dat er nog engeltjes voor jouw ploeg over zijn."

‘Iedereen is dood’

Tijdens die uitzending gaat het mis na een patrouille. "We hebben net de omgeving bestudeerd en rijden in pantservoertuigen achter elkaar aan. Aan mij wordt gevraagd of ik uit mijn voertuig wil stappen om te checken of we allemaal in hetzelfde spoor rijden. Dan hoor en zie ik opeens een keiharde knal. Ik word naar achteren gedrukt, overal zie ik stof en rook. De jeep vliegt zo’n vijf meter in de lucht alsof het een fucking veertje is. Met een klap komt hij neer. Ik denk: iedereen daar is dood."

Robin pakt daarop de medische tas en rent naar het voertuig om te helpen. "Daar zie ik twee gewonde collega’s, waarvan er één een deel van zijn been mist. Ik verricht daar met collega's medische handelingen die er mede voor hebben gezorgd dat hij het heeft overleefd. Op dat moment realiseer ik me nog niet wat voor een mentale impact dat zal maken."

Eigen horrorfilm

In 2010, nadat Robin een half jaar in Afghanistan heeft gediend, komt hij thuis. Maar zijn trauma’s reizen met hem mee. "Ik wilde mijn oude leven oppakken maar ergens wist ik dat de dingen die ik had gezien mij voor altijd hadden veranderd."

Als Robin een harde knal hoort, dit kan gewoon op straat zijn of een ballon die knapt op een verjaardag, belandt hij in een PTSS-modus. Dit wordt vaak ‘een herbeleving’ genoemd. "Ik switch de hele tijd van mijn herinnering naar ‘de echte wereld’. Omgevingsgeluid en gesprekken met mensen klinken opeens ver weg. Ik ben veilig in Nederland, maar ik voel alsof ik weer in oorlogsgebied ben. De nare beelden van mijn trauma spelen telkens opnieuw af in mijn hoofd als een horrorfilm.

In die modus voel ik ook dezelfde angst en dreiging als toen. Ik houd de omgeving in de gaten. Mijn lichaam maakt mij gevechtsklaar: spieren spannen zich aan, ik krijg hartkloppingen en soms grijp ik naar een onzichtbaar wapen."

Overgeleverd aan PTSS

Robin’s gedrag verandert. "Ik ben vaak opgefokt, zoek de confrontatie op, bijvoorbeeld met collega’s of mijn vrouw Froukje. Het ene moment kan ik een drankje drinken met Froukje, maar als een bierflesje op de grond valt, ben ik opeens woest. Het wordt zwart voor mijn ogen en scheldt haar uit. Ik zeg dat ze me niet begrijpt."

Voor even voelt de woede rechtvaardig en goed. "Ik voel me machtig, ik ga je de waarheid vertellen. Later komt de schaamte. Eigenlijk heb ik nergens controle over. Niet over mijn gedrag, mijn gevoelens en gedachten. Ik ben overgeleverd aan mijn PTSS."

Voordat Robin werd uitgezonden, was hij een gevoelige, behulpzame en relaxte jongen. "Die karaktertrekken raak ik kwijt. Als er heftige gevoelens loskomen, zoals verdriet en machteloosheid, sluit ik mezelf af en druk ik alles weg. Ik ga gamen of drink veel alcohol."

Tekst gaat verder na afbeelding

Cultuur onder militairen

Tijdens de opleiding worden mariniers geleerd gevoelens uit te schakelen. "Als jij heftige taken moet uitbrengen, zoals mensen redden of een vijand uitschakelen, is er geen ruimte voor je geweten en je gevoelens.

Mocht een gebeurtenis je raken, dan ‘schakel je op’. Je leert dus om je emoties weg te duwen. Je moet door. Terugschakelen, dus stilstaan bij wat je aangrijpt, daar is minder aandacht voor."

Aan de bel trekken

Het duurt bijna tien jaar voordat Robin aan de bel trekt om hulp te zoeken. Hoe komt dat? "Schaamte," antwoordt Robin gelijk. "Ik ben een marinier, die hoort mentaal sterkt te zijn. Je wordt opgeleid om met heftige shit om te gaan. Maar ondertussen zit ik met paniekaanvallen, houden nachtmerries mij wakker, heb ik last van blessures door de opgebouwde spanning en woedeaanvallen.

Het ergste is dat ik emotioneel afstandig ben naar mijn geliefden. Ik kon niet meer optimaal genieten van mijn jonge dochters. Ik wil een goede vader en echtgenoot zijn. Mentaal ben ik in Afghanistan. Mijn hoofd probeert mij thuis te krijgen, maar het lukt niet."

Tekst gaat verder na afbeelding

Five Five Out

Robin gaat in therapie om met zijn PTSS om te kunnen gaan. "Ik moest mezelf ook hervinden. Ik had van marinier zijn, mijn identiteit gemaakt. Ik heb geleerd dat je helemaal niet zwak bent als je praat over je onzekerheid. Maar als marinier, en ik denk dat dit ook voor mannen in het algemeen geldt, leer je dat je niet hoort te praten over mentale problemen. Ik vereenzaamde in mijn hoofd, omdat ik dacht dat ik de enige was."

Daarom richtte Robin het platform Five Five Out op om mannen te stimuleren om te praten over hun psychische problemen. Daarnaast bouwde hij met collega Renaldo Ishaak aan een online gemeenschap voor defensie, genaamd KNAK, waar militairen verhalen over hun mentale klachten delen. "Doordat je praat, je kwetsbaar opstelt, neem je eigenlijk controle over je angsten en onzekerheden. Dat je stilstaat bij wat je voelt, betekent niet dat je gebroken bent. Daar kan je juist kracht uit halen om de barsten in je mentale gezondheid te lijmen en daardoor te herstellen."

Oorlog in het hoofd

Robin heeft nog steeds PTSS. “De herbelevingen zijn er nog, maar ik verdwaal niet meer de hele tijd in mijn hoofd. Als de nare beelden en bijhorende emoties opkomen, kan ik daar nu mee dealen. Ik erken dat het er mag zijn en nare gevoelens voorbij zullen gaan. Ik krop het niet meer op of vermijdt ze. Ik heb ook geen woedeaanvallen meer.”

Zal de oorlog in Robins hoofd ooit stoppen? "Ik denk het niet. Maar dat hoeft ook niet. Het houdt mijn leven niet meer tegen. Ik geniet weer. Mijn PTSS is onderdeel van wie ik ben, daar schaam ik me niet meer voor."

Zit je niet lekker in je vel of zie je het leven (even) niet meer zitten? Neem dan contact op met MIND Korrelatie.