Waarom hebben we eigenlijk vooroordelen?

Gisteren publiceerden wij het experiment dat we uitvoerden met twee klassen die elkaar niet kenden. Hierbij gingen we uit van de allereerste indruk die je van een persoon krijgt en de onbewuste vooroordelen die hierbij komen kijken. Met verrassende resultaten! Nog niet gezien? Check dan eerst even de video hier:

Reflectief vs. impulsief

Mensen fabriceren vaak al tijdens de eerste paar seconden dat ze iemand zien een mening over iemand. Onbewust. Maar gek is dit niet. Wetenschappers kwamen tot het volgende: mensen reageren eigenlijk op twee manieren op mensen. Impulsief en reflectief.

Reflectief is een bewuste mening. Stel, er is een jongen in jullie klas. De 'loser'. Iedereen maakt grappen achter zijn rug. Maar jij hebt al een paar keer met hem gepraat en dat was best leuk. Je weegt de meningen van anderen af tegenover jouw eigen ervaring en kiest er uiteindelijk voor om hem als 'aardig' te bestempelen. Hier denk je dus écht over na.

Impulsief is iets anders. Het is iets wat veel meer automatisch gebeurt, vóór het reflectieve. Stel: iemand gooit nú een bord naar je hoofd. Zou je dan eerst nog bij jezelf nadenken; "Oh, dit porseleinen gevaarte baant zich nu een weg door de ruimte richting mijn voorhoofd dus ik moet me bukken"? Nee, want als je dat eerst nog allemaal moest uitdenken, was je al lang geraakt. Je reflexen zorgen ervoor dat je meteen wegduikt.

Impulsief is dus een eerste reactie die voorkomt als een reflex. Je ziet bijvoorbeeld een potige stoere jongen met brede schouders en een rode hanenkam op je afkomen. Misschien is het eerste wel wat je denkt; "Help, deze gast gaat me in elkaar meppen." Terwijl hij misschien wel een hele lieve gozer blijkt te zijn die cupcakes voor je heeft gebakken.

Misschien heb je vroeger heel veel Disney Channel tienerfilms verslonden waarin deze type jongens de bully waren. Op deze manier (door opvoeding, jeugd, invloed van media) kun je dus onbewust een beeld bij een bepaald type persoon krijgen. Mensen kunnen elkaar zo dus al heel snel beoordelen op lichaamshouding, uiterlijk, uitstraling én zelfs huidskleur.

"Ik ben geen racist, toch?"

Bewust proberen veel mensen anderen niet te discrimineren op basis van hun huidskleur (gelukkig). Maar impulsief kan dit toch nog wel eens misgaan. Zo is er een experiment uitgevoerd met politieagenten die plaatjes van witte en zwarte personen te zien kregen. Voor hen bevond zich een knop. Hier moesten ze op drukken als de persoon op de foto een pistool vasthield. Poef.

Deze plaatjes kwamen heel snel voorbij; de tijd die een agent ook heeft om zichzelf te beschermen. De proef was dus gericht op de impulsieve reactie. Wat gebeurde er nu? De agenten drukten veel vaker op de knop als een zwarte persoon voorbij kwam, terwijl er niet altijd sprake was van een wapen... Onze onbewuste mening over iemand is dus niet zonder gevaar.

Overleven

Maar zoals we al zeiden, het is eigenlijk helemaal niet gek dat we mensen in hokjes stoppen. We gaan even terug in de tijd. Naar de periode waarin we nog rondliepen met een knuppel en een berenvel. Stel: we zouden dan een roofdier voor ons hebben en we moesten bij ieder dier apart nadenken of dit misschien wel of niet een lief beest zou zijn. Er zouden waarschijnlijk niet zo heel veel mensen overblijven.

Je instinct volgen is dus ook een manier om te overleven. We categoriseren: een heel duur wetenschappelijk woord voor het plaatsen van dingen, dieren en mensen in hokjes. Als je iedere keer opnieuw bij een trap zou moeten bepalen wat het is en hoe deze werkt dan had je iets te doen op een schooldag. En dit doen we dus ook bij mensen. We geven ieder type persoon een plekje in ons hoofd, net als de trap en de stoel.

What to Do?

"Oké, heel leuk dit. Thank you prehistorische voorvaderen, maar wat kan ik er aan doen? Want ik zit wel nog een beetje met dat voorbeeld van die politieagenten namelijk." Begrijpelijk, no worries. Je kunt dit namelijk wel gewoon veranderen.

Ten eerste moet je je er bewust van zijn dat je mensen (onbewust) al snel een label geeft. Als je een meisje met een nors gezicht ergens ver in je achterhoofd bestempelt als een "onaardige tante", is dat iets waar je daadwerkelijk over moet nadenken. Zo kun je die eerste indruk omgooien.

Ten tweede moet je het wíllen. Misschien vind je het ergens ook wel heel fijn om mensen in een hokje te plaatsen. Het is ook lekker veilig, want zo kun je de hele boze grote wereld tenminste aan. Maar helaas, mensen zijn nét een tandje ingewikkelder dan een lampenkap. En zou je het zelf fijn vinden als je omgeving je blijft zien aan de hand van die eerste indruk die je maakt?

Ten derde moet het ook kúnnen. Die hardwerkende, maar ook mega gestreste klasgenoot blijkt misschien tijdens een tof schoolreisje veel leuker te zijn dan bij het samenwerken aan een belangrijk schoolproject. Je moet dus ook de kans krijgen om elkaar écht beter te leren kennen.

Nogmaals, labelen is niet slecht. Het is zelfs iets goeds, maar je moet wel weten dát je het doet. Dus, tijgers zijn nog steeds niet bijzonder knuffelbaar, maar die teruggetrokken gast misschien wel. Oké, laten we niet te gek doen. Je vriendenboekje hoeft niet volgeboekt te zijn. Maar sluit je ogen een keer en je zult versteld staan door eens écht naar een ander te luisteren (in plaats van naar jezelf).