Mijn date kwam in het nieuws vanwege seksueel overschrijdend gedrag, drogeren en mishandeling

Stel je dit voor: je krijgt ineens een onbekend vriendschapsverzoek van een vrij aantrekkelijke man op Facebook...

Jullie raken aan de praat, beginnen te flirten. Hij wil je zien. Jullie maken afspraken om elkaar in het echt te ontmoeten. Het duurt niet lang en de gesprekken krijgen een seksueel randje. Als queer-persoon ben ik dat onderhand wel gewend. Je privéleven en werkambities zijn wel besproken. Daar is de volgende stap: het uitwisselen van wat naaktfoto’s.

Hij heeft er zin in, stuurt-ie. Hij wil je. Hij zegt ook al vlug dat hij graag iets ‘ruwer’ met je wil zijn. Jij staat daar wel voor open.

Gedurende het gesprek wordt hij steeds iets dwingender, met aparte verzoeken. Of eigenlijk opdrachten. Of je je benen kunt scheren voor de date? Je moet specifieke dingen aantrekken. Je mag die week niet iemand anders zien. Hij wil een ‘schone jongen’. De berichten laten je wenkbrauwen fronzen.

Je moet op tijd bij hem zijn. Hij wil zelfs dat je hem aanspreekt met ‘meneer’, dat is onderdeel van het rollenspel waarover hij fantaseert. Onderweg naar hem toe krijgen jullie hierover ruzie. Jij vindt het namelijk gek om iemand bij een eerste date zo aan te spreken en de butler uit te hangen. Daarover beginnen jullie via de chat op Instagram te bekvechten terwijl je al bijna voor zijn voordeur staat. En nu de vraag: zou je nog steeds aanbellen…?

Ik deed dat wel. Ik negeerde de gemixte signalen. Deed ze af als ‘alfa-uitlatingen’ die in real life wel zouden meevallen.

Ik ging dus, maar kreeg daarna spijt. Hij wou kinky zijn, maar op een dermate hardhandig level dat ik het eng vond. Uiteindelijk besloten we samen om de boel af te kappen. We voelden het allebei niet. Maar toen ik wegliep, bleef een gevoel van onbehagen aan me knagen. Ik voelde me onveilig.

Toen ik mijn ervaring daarna aan een vriend voorlegde, zei hij: “Je bent gewoon naïef geweest. Je wist dat hij kinky wou zijn. Je was er alleen zelf niet klaar voor.” Daardoor begon ik enorm aan mezelf te twijfelen. Was ik echt zo stom geweest? Heb ik te makkelijk tegen iets ‘ja’ gezegd? Had ik beter kunnen weten? Beter moeten weten?

Die vragen, deze date. Het kreeg een totaal ander perspectief een paar maanden terug. Ineens kwam mijn date van toen vrij groot in het nieuws. Hij bleek zich meerdere malen schuldig te hebben gemaakt aan seksueel overschrijdend gedrag, drogeren en mishandeling van jongens. Eindelijk kon ik dat eerdere gevoel plaatsen.

Na dat ene nieuwsartikel verschenen er ineens meerdere verhalen van seksueel overschrijdend gedrag binnen de gay-scene.

Hierbij was telkens een online kennismaking het startpunt. In de bekentenissen van meerdere jongens kwam een aantal mannen naar voren met hogere posities, met vaak een bekendheid.

Zij hadden jongens grensoverschrijdende berichten gestuurd en/of met hen afgesproken. Hierbij speelde leeftijdsverschil meestal een rol. Vaak waren de slachtoffers jonger dan zij.

Ook het net aangetreden kamerlid Sidney Smeets kwam in het nieuws. Smeets zocht contact met tienerjongens via social media en Grindr, maakte complimenten, stuurde seksueel getinte berichten en vroeg ook om af te spreken.

Naar aanleiding van zijn politieke aftreden kwam er vervolgens binnen de NOS aandacht voor seksueel overschrijdend gedrag in de gay-scene. Hierin werd gesteld dat oudere mannen binnen de LGBTQ-scene via datingapps stelselmatig misbruik maakten van jongere homo’s.

Ik vraag mij af of zulke analyses een bijdrage leveren aan het bespreken van dit soort gecompliceerde onderwerpen. Nieuwsjournalisten schetsen een seksuele trend.

Maar mensen die nare ervaringen hebben, moeten ook een veilig en open gesprek erover kunnen voeren. Daar schort het, voor mijn gevoel, nog aan. Een gesprek met de leidende vraag: wat doe je als je onbehagen voelt, voor, na of tijdens een date? Dat gesprek wil ik hier voeren.

Toen ik de naam van mijn date terugzag in een gigantisch krantenartikel schrok ik enorm. Het manipulatieve gedrag dat van hem geschetst werd, herkende ik. De schok werd groter toen ik hoorde dat twee van mijn directe vrienden ook een ongewenste ervaring met hem hadden gehad. Dit hadden we nog nooit met elkaar besproken.

Ze besluiten allebei hun dateverhaal te delen, om met mij het gesprek aan te gaan over seksueel overschrijdend gedrag in het 'datingapp-tijdperk'. Allebei willen ze anoniem blijven, daarom koos ik gefingeerde namen voor hen (gebruik ik zo'n naam, dan staat er een * achter). Ook noem ik de naam van onze gemeenschappelijke date niet. Dit artikel moet geen naming and shaming worden, maar een dialoog over vervelende dates.

Bram* was nog maar 15 toen hij met de bewuste date afsprak, die persoon was destijds circa twintig. Geen supergroot verschil, maar het verschil minderjarig en meerderjarig was daar.

“Ik leerde hem online kennen en had een paar keer met hem geskypet. Op een dag ging ik hem opzoeken in Amsterdam. Ik was geïnteresseerd in hem. Ik had wel eens eerder iets met een jongen gedaan, maar seks was niet direct mijn intentie. Bij hem thuis gingen we film kijken. Toen begonnen we te zoenen en van het ene kwam het ander. Hij initieerde het allemaal, maar ik vond het toen nog leuk.

Ergens in dat moment legde hij me op mijn buik. Voordat ik het echt in de gaten had, zat zijn lul al in me. Hij had heel snel een condoom om gedaan en glijmiddel gepakt. Ik vond het helemaal niet fijn en bevroor helemaal. Ik had het nog nooit anaal gedaan.

Ik was daar ook niet klaar voor en ik wou het op dat moment niet. Maar ik was dermate in shock dat ik het maar gewoon heb laten gebeuren. Vijftien minuten later kwam hij klaar. Eerst was ik nog wel opgewonden, maar hierna was al mijn seksuele energie weg.”

“Ik denk dat het wel impact heeft gehad,” vervolgt Bram. “Ik had heel lang moeite met geneukt worden. Het heeft wel even geduurd voordat ik dit weer wou proberen. Ik schaamde me heel erg. Ik had het gevoel dat ik mezelf in de nesten had gewerkt. Ík ging naar hem toe. Ík zei geen ‘nee’ toen het gebeurde. Ik zag het echt als mijn eigen schuld.”

Dat gevoel van schaamte herkent Leo* (24), een andere vriend, ook. Ook hij sprak met dezelfde man af. “We kenden elkaar via de app Grindr en gingen samen wandelen in Amsterdam. Eigenlijk begon hij al heel vlug aan me te zitten. Ik vond dat niet zo fijn en duwde hem ook een paar keer van me af, maar daar reageerde hij niet echt op.

Het werd steeds heftiger. Op een bepaald moment begon hij aan mijn kruis te zitten en trok hij mij zelfs de bosjes in. Ik had de hele tijd een dubbel gevoel. Een deel wilde wegvluchten, een deel van me vond hem ook wel spannend. Uiteindelijk ben ik dus ook met hem naar huis gegaan. Toen hebben we seks gehad.”

“Ik vond het niet zo heel fijn met hem, maar ik heb niks afgekapt. Ik heb het lang aan bijna niemand verteld en uiteindelijk heb ik het met een seksuoloog besproken. Dat heeft erg geholpen. Ik ben niet honderd procent degene geweest die alle keuzes heeft gemaakt, maar ik ben er ook niet compleet ingeluisd.

Ik voel me dus zeker geen slachtoffer. Maar: ik heb wel respect voor de mensen die durven aan te geven dat ze wél een slachtoffer van hem zijn geweest, want die zijn er helaas gewoon ook.”

Ik herken Leo’s ervaring. Ook in mijn geval was er niet sprake van verkrachting. Het was eerder een vrij onprettige ervaring met iemand die nogal bepalend was in wat hij van mij wilde.

Toch merk ik vaak dat we bij dit soort onderwerpen nogal de neiging hebben om zwart/wit te denken. Dat maakt het alleen maar moeilijker voor mensen om onprettige ervaringen, die in het middengebied vallen, te bespreken.

“Bij die bewuste date toen heb ík geen ‘nee’ gezegd", voegt Bram toe. “Maar ik was ook te jong. Ik wou wel seks met hem. Máár ik wou niet geneukt worden. Er zit heel veel tussen een brute verkrachting en hele goede seks met instemming voor alles.”

Martijn Kemna is psycholoog en relatietherapeut en heeft een eigen praktijk in Amsterdam. Hier ondersteunt hij cliënten uit de LGBTQ+ community in allerlei processen rondom hun seksualiteit. Hoe kijkt hij naar onze verhalen? Hij helpt mij verder.

“Ik ben zelf 47. In mijn tijd had je onlinedaten nog niet. Homomannen moesten dan een soort speurtocht uitzetten. Het zogenoemde ‘cruisen’. Bijvoorbeeld om die ene andere gay in het dorp te vinden. Dat geheimzinnige heeft iets spannends.

Ook nu is het soms nog een uitdaging om contact te leggen met andere homomannen. Dan ga je dus via andere kanalen op zoek, waaronder Grindr. Daar zit ook iets spannends in. Ik ken jongens die niet fysiek afspreken, maar het wel leuk vinden om via Grindr of Insta seksuele ervaringen uit te wisselen. Al helemaal in deze coronatijd zijn mensen op zoek naar die spanning.”

Ik leg Martijn specifiek mijn ervaring voor en vraag hem of ik daadwerkelijk beter had kunnen weten. “Naïef vind ik te veel schuld toe eigenen,” reageert hij. “Ik zou je eerder onschuldig noemen. Je was eigenlijk van plan goede seks te hebben, alleen dan wel met een rauw randje. Maar de grens daarbij kan voor twee mensen heel verschillend zijn.

Voor de een gaat dat veel verder dan voor de ander. Ik denk dat er veel mensen binnen seksualiteit met een bepaalde norm worstelen, ook hetero’s. Moet ik bijvoorbeeld als meisje meteen bij de allereerste keer een jongen direct pijpen? Dat hoeft natuurlijk niet. Ik denk dat mensen soms té snel gaan.”

Er zijn in Nederland geen officiële cijfers hoe vaak er misdrijven plaatsvinden via LGBTI-datingapps. In 2013 tot 2017 was in Engeland en Wales een toename te zien in het aantal politierapporten waarin Tinder en Grindr werden genoemd.

Bram en Leo verschillen van mening over de veiligheid van Grindr. “Op die app zijn mensen wat dat betreft heel duidelijk,” reageert Bram, die de app niet direct als het kwaad ziet. “‘Ik wil nú een seksdate.’ ‘Ik hou van rimmen.’ Dat is al meer communicatie over seks dan dat er in een gemiddelde hook-up gebeurt. Dat weet je vooraf.”

Leo denkt daar anders over en vindt dat Grindr een context schept waarin het vaker mis kan gaan.

“Seks wordt door Grindr gewoon heel oppervlakkig. Je biedt een medium waarop mensen hun etniciteit, gewicht, hoogte en zelfs piemelmaat kunnen aangeven en direct na tien berichten al overgaan tot het uitspreken van concrete verwachtingen naar elkaar. Er zit naar mijn idee een soort vanzelfsprekendheid in hoe dit gaat.

Tegelijkertijd spreek je binnen Grindr-gewoonten vaak af bij iemand thuis. Als je naar een bar gaat, is het makkelijker om je grenzen aan te geven. Ook ben je niet alleen.”

In november 2019 verscheen wél een onderzoek naar seksuele gezondheid binnen de LGBTQ+ gemeenschap, van kenniscentrum Rutgers. Hieruit kwam naar voren dat homo- en biseksuele mannen veel meer seksueel geweld ervoeren dan heteroseksuelen. Een kwart van de ondervraagden had dit meegemaakt. Meestal vond dit plaats tussen hun vijftiende en negentiende jaar, vaak rond hun coming-out en buiten de context van een vaste relatie.

“Als je jong bent, weet je je eigen voorkeuren nog niet zo goed,” legt deskundige Martijn Kemna uit. “Je weet bijvoorbeeld met anale seks nog niet of je bottom, top of versa bent. Oftewel: word je liever geneukt, ben je juist degene die ‘geeft’ of misschien wel allebei?

Met het ontwikkelende puberbrein kunnen jongeren hun keuzes nog niet overzien. Dat maakt het wel tricky als ze al op zeer jonge leeftijd op Grindr zitten.

Omgekeerd zie ik ook sommige oudere homo’s in een relatie die een bepaalde spanning missen. Zij verlangen terug naar die tijd van het jagen, het geheimzinnige, het stiekeme, dat geeft een extra kick.”

“Ik kon als 17-jarige nog niet zo goed ‘nee’ zeggen,” vertelt Leo. “Je hebt daarom een verantwoordelijkheid als je ouder bent dan je date, vind ik.”

"Mensen voelen zich soms seksueel aangetrokken tot een flink stuk jongere, potentiële date,” voegt Bram toe. “Dat geldt zowel voor hetero’s als gays. Daar is, als het binnen de grenzen van de wet blijft, in principe niks mis mee. Een ouder persoon kan van het verschil misbruik maken, maar het is ook weer niet zo dat dit altijd gebeurt.” Ik sluit me zelf sterk aan bij Bram. Ik heb ook wel eens met oudere mannen het bed gedeeld en dit is altijd respectvol verlopen. Het hele beeld van vieze oude mannetjes die op jonkies jagen via datingapps is dus nogal eenzijdig.

Wat vind jíj fijn?

Maar hoe spreek je dan wél veilig af via deze apps? Vier stappen, vier tips!

1. Spreek de eerste keer af in een openbare gelegenheid.

2. Chat eerst even een paar dagen en ga niet té snel over tot actie.

3. Stuur het adres van je Grindr-date door naar vrienden als je bij iemand thuis afspreekt.

4. Check regelmatig bij elkaar of iets oké is

“Er is in onze cultuur wel nadruk op het aangeven van je eigen grenzen. Maar geen nadruk op het vragen naar de grenzen van de ander,” voegt Bram hieraan toe.

“Daarnaast vragen we ook niet zo vlug naar fantasieën en verlangens van de ander. Terwijl het twee seconden kost om even te checken of iemand iets lekker vindt. Via Grindr spreken we dit misschien meer uit voordat we elkaar ontmoeten, maar op die manier kan het ook een boodschappenlijstje worden. Ik vind heel veel dingen lekker, maar niet altijd.”

“Sommige mensen weten ook niet zo goed wat hun grenzen zijn,” legt deskundige Kemna uit. Het is goed om die te weten, zegt hij. “Ik maak vaak met een cliënt een soort plan van aanpak bij seksdates. Wat wil je wel? Wat wil je niet? Wat doe je als iemand iets doet wat je niet toestaat? Zo geef je jezelf bepaalde kaders en baken je je grenzen af.”

Als ik nu terugkijk naar die bewuste date zie ik dat het niet helpt om mezelf iets te verwijten. Met de opkomst van online cruisen hebben we tegenwoordig te maken met een datecultuur waarin we op hoge snelheid nieuwe ervaringen kunnen opdoen.

Dat is enorm opwindend, maar dit geeft ook een uitdaging om jezelf niet uit het oog te verliezen. In de gesprekken rondom dit onderwerp kunnen mensen enorm oordelend zijn over elkaar én de gay-scene in het algemeen. Wat mij betreft kunnen we daarmee stoppen. Laten we eerder eerlijk en oprecht met elkaar in gesprek gaan over het belang van: jouw behoeftes uitspreken en vragen naar die van een ander.